Папиллома вирусты инфекция . 18 page

Сабак орны: оқу бөлмесі,гинекологиялық бөлім,операциялық бөлге.

Көрнектілігі:климактериялың бұзылуындағы кесте,презентация

Сабақты ұйымдатыру жоспары;

-Тақырыптың негізгі сұрақтарын ұйымдастыру

-Сабақ тақырыбынның бастапқы деңгейін бақылау

-Оқу бөлмесі,теориялық тақырыпты талқылауда компьютерлік презентация

-Гинекология бөлімшесінде жумыс

Екі-ү науқасқа тақырыпқа қатысты аурудың демрнстрациясы

Ауру тарихы талқылау

Опрецияларға қатысу

-Оқу бөлмесінде сабақты талқылау,сұрақтарға жауап беру.Уй тапсырмасы.

Климактериялық кезең нені түсіндіреді?

Климактерия (гр-dimax баспалдақ.өткел)-әйел өміріндегі келесі репродуктивті кезең,РС кызметінің детерминерлеуші әлсіреуімен өтетін,әйел ағзасының қартаюымен жүретін процесс.

Менопауза дегеніміз не?

Менопауза- 12 ай бойы аменария кезеңін жалгастыратын,әйел өмірінде соңғы етеккір қызметінің болуы.Еуропа әйелдерінде менапауза кезіннің басталуы 51 жастан.Етеккір қызметінің тоқтауы 1 жыл ішінде яғни аналық без қызметінің төмендеуі және фолликуладағы гонадотропин рецепторларының сезімталдығының жоғалуы.Сосың бір жыл ішінде фолликулогенез толығымен тоқтайды.

Менопаузалық өткел дегеніміз не?

Менопаузалық өткел - бұз кезең 5 жылға созылады.Орташа есеппен менопауда (51 жастан),ал көшілік әйелдерде өткел кезең 41 жастан басталады.Әдебиеттерде менопауза өткел кезеңін пременопауза деп атайды,бірақ халықаралық тәжірибеде бұл терминді өмір кезеңі де атайды.

Перименопауза дегеніміз не?

Перименапаузалық кезең (перименопауза)-менопаузалық өткел екі жылда соңғы етеккір циклы.Бұл кезең аналық бездің клиникалық белсенділігін сақтаумен байланысты.2 жыл ішінде науқас өміренде соңғы етеккір болса дәрілік препаратты қабылдауға болады,етеккір цилкынің имитирующие,жүктілікке ешқандай мүмкіндік жоқ.Әйел ағзасында перименопаузалық циклдік процесс толығымен тоқтайды.

Постменопауза және орын басушы гормоналды терапия дегеніміз не?

Постмеопаузалық-менопаузадан басталатын,әйел өмірінің соңына дейін болатын кезең.Бұл ерте және кеш менопауза болып бөлінеді.Ерте: кезең «А» менопауза кезінде,ал «Б» кезеңі бұдан 4 жылдан кейін.Кеш-бұл өмірдің соңына дейін жалғасады.Ерте постменапауза анықталса ЗТГ препатартарын жыныс гормондарына максимальды профилактикалық әсеріне уақытша тағайындайды.соңғы жыл ішіндегі зерттеулер,дәмелді медицина бойынша өткізілген негігі принциптер,ЖИА қауіпінің төмендеуі,әйел ағсының қартаю деменциясы,менопаузадан кейін ЗТГ 5 жыл ішінде бастау.Бұл кезеңнің мынадау атауға ие «ЗТГ терапиялық мүмкіншілігі»

Менопаузаның басталуы қай жасқа тәуіелді?

Менопаузаның басталуы орта жаспен популяцияға тәуелді,нәсілдіккеде және индивидуальдылықба да байланысты.Қазіргі таңда басқа елдерде орташа есеппен алғанда әйел өмірінің жалғасуы 72-82 жылды құрайды.Қазіргі таңдағы әйелдерде менапаузаның басталуы 50-51 жасты құрайды,әрбір үшіншісі өз өмірінде климактерия өтеді,эстрогеннің генетикалық детерминирлеуші жетіспеушілік жағдайда болады.Ерте менопауза(40-41жасты) құрайды,ал уақытынан бұрын менопауза (38-40 жасты) құрайды.

Репродуктивті жүйеде қандай өзгерістер болады?

Репродуктивті жүйеде инволюцыялықүрдіс климактерия кезінде ағзадағы өзгерістер жасқа байланысты.45-50 жаста детородная қызметі жоғала бастайды,ал 50-55 жаста етеккірлік.Климактерияның бұзылуында негізгі симптомдар жыныс гормондарымен эстрогендердің жетіспеушілігі.Жыныс гормондарының әр түрлі ықпалдары арнайы рецепторларға байланысты.Бұл рецепторлар мынадан басқалары жатыр жене сүт безі,несеп жүйесінің трактысы,сүйек тіні,ми, жүрек және артерия,тері,ауыздың кілегей қабығы,кеңірдек,конъюктивит және тб.Әйел ағзасында болытын өзгерістермен көрінетін эстрогеннің жетіспеушілігі «менопаузалық синдроммен» түсіндіріледі.

Репродуктивті жүйенің өзгеруі немен басланысты?

Эстрогеннің төмендеуінің негізгі себебі,өткел кезеңдегі фолликулалардың жаймен «қартаю»,утрата рецепторларының гонодотропинге сезімталдылығы аналық без бен орталық невр жүйесінің кері байланысында сақталады.Аналық бездің белсенділігінің төмендеуінен жыныс гормондары (эстроген,андроген,прогестерон) синтезі жаймен төмендеді,бірақ барлық эстрадиоладан-эстроген белсенді болып келеді,

Гипофиз гормоның деңгейінен эстроген гормонының деңгейінің төмендеуі жауабы ретінде қалай өзгереді?

Эстроген секрециясының деңгейінің төмендеуі аналық безлегі ФСГ секрециясының жоғарлауымен көрінеді.Менопаузадан кейінгі бір жылдың ішінде ФСГ құрамының деңгейі перифериялық қан плазмасынан 13 есе ұлғаяды,ЛГ-ден 3 есе ұлғаюға жақын.

Климактерияның бұзылуы кезінде қандай классификациялық симптомдар пайда болады?

Климактерияның бұзылуына барлық симптомдар пайда болуы мүмкін:

-ерте (вазоматорлы,психоэмоционалдық)

-орташада (урогенитальды,сексуальды дисфункция,жыныс ағзаларының пролапсы,терідегі атрофиялық өзгерістер,тырнақ,шаш,кілегей қабық)

-кеш (метаболитикалық бұзылыс-атеросклероз,артериальды гипертензия,ЖИА,дислипидемия,инсулин резистентілігі;сүйек және бұлшық еттік симптом-ОП,остеоартрит;невроголиялық симптомдар-когнитивті функцияның төмендеуі,есте сақтау қабілеттің төмендеуі,көрудің естудің төмендеуі;қартаю деменциясы-Альцгеймер ауруы:

Өткел кезеңде қандай симптомдардың бұзылуы ерте жүреді?

Өткел кезеңде пайда болатын ерте симптомдар вазоматорлы (нейровегетативті) және психоэмоцианальды болып бөлінеді.Нейровегетативті белгілердің пайда болуына ыстық лептің құйылуы,басының ауруы,басының айналуы,қалтырауға,түнде гипергидроз,АҚҚ лабильді (гипертензыя және гипотензия)жүрегінің сосысы.Психоэмоциональды бұзылыста-ұйқының бұзылуы,әлсіздік,ашуланшақтық,беймазасыздық,көңіл күйдің төмендеуі,шаршағыштықэмоциянальды лабильділік,жылауық,өзіне деген сенбеушілік,либидоның төмендеуі,Нейровегетативті және психо эмоциональды симптомдардыңбергілері «климактериялық синдромммен» түсіндіріледі,

Менопаузаның бұзылуында жаста тәуелді қай бөлігі ауыр аурулармен көрінеді?

Өткел кезеңнің ерте симптомдық белгілері перименопауза уақытына болады.Ауыр дәрежесіне байланысты КС 40-50%-ы 40 жастан жоғары әйелдерде кездеседі.Аурудың бірінші симптомдары жие көктем (ақпан және наурыз) немесе күз (қыркуйек және қазан)айларында жыл ішінде пайда болады.75% әйелдерде вазомоторлы жәнә эмоциональды психиканың бұзылуы бір уақытта жүреді,4-6 айда нтервалмен 25%.КС тең жарты әйелдердеауру ауыр түрде өтеді (51%),әрбір үшіншісінде аздаған өзреулермен жүреді (33%),ал 16% әйелде жеңіл түрде өтеді.КС жеңіл түрде жалғасса әйел денсаулығын бақылап отыру керек,онда науқаста сосылмалы аурулар (ЖКТ,ОНЖ,жүрек қан тамыр) пайда болады.КС атипиялық түрде жалғасады.

Психоэмоциональды бұзылыс менопауза алдында немесе ондан бір жылдан кейін пайда болады.13-% әйелде астено неврологиялық синдром байқалады,ал 10%әйелде депрессия және климактерияның бұзылуы ауыр түрде өтеді.Вазомоторлы бұзылыс менопауза да бир жыл ішінде немесе 5 жылға созылуы мүмкін.

Ерте менопауза бұзылысында негігі патогенезі?

Аналық безде экстрадиола синтезінің төмендеуі,репродутивті кезеңде кері байланыстың белгісін береді,нейроэндокриндік белсенділікте гипоталамо-гипофизарлы және ОНЖ лимбиялық құрлымның бұзылысымен, «ерте» вазомоторлы және психоэмоциональды бұзылыс пайда болады.Нейротрансмиттер (норадреналин және допамин) бұл патогенездің бұзылуында маңызды рөл атқарады,бұл процесске терморегулия және ішкі ағзалардың регуляциялық функциясыда қатысады.Норадренергиялық және допаминергиялық тонустың жоғарлауы,ОНЖ пароксимальды тері тамырлардың кеңеюі және ыстық «лептің» пайда болуы.Ерте менопаузада 75% әйелде «лептің» пада болуы кездеседі,ал алдыңғы 5 жылда менопауза кезінде 25% әйде кездеседі.

Ауыр климактериялық синдромның негізгі классификациясы?

Ауыл дәрежелі КС –ның менопауза кезінде Куперман индексі және оның модификациясымен баға береді. (табл.4.2,4.3).Клиницистік классификациясы бірден бір қарапайым және қолдаңуға ыңғайлы-бұл ауыр КС негізін анықтауға «лептің» тәуліктік көлемін(Вихляева Е.М1970ж).КС жеңіл түрінде «леп» 10тәулікке дейін сосылады, бірақ жалпы жағдайы және жымысқа қабілетттілігі бұзылмайды.КС орташа ауырлық түрінде «леп»10-20 күнге созылады,тәулігіне біртіндеп жалпы жағдайының нашарлау,жұмысқа қабілеттілігінің төмендеуі,басының ауыруымен,басының айналуымен және журек аймағында ауырсынуменкөрінеді.КС ауыр түрінде жағдайы тез нашарлайды, «леп» жиі (20 кун бойы) және басқада сипмтомдар,еңбекке қабілеті толығымен нашарлайды.

Ерте менопаузаның бұзылуында қанда диагностикалық әдістермен байланысты?

КС ерте диагностикасында (вазомоторлы,психоэмоциаональды бұзылсысында) аса маңызды қиындық тудырмайды,негізінен науқастың шағымына анамнезіне,типикалық симтомдармен жасына байланысты жүргізіледі.

Таблица 4.2-кесте. Е.В. Уварованың модификациясындағы Куперманның менопаузалық индексі Менопаузалық индекс Куперман модификациясы Е.В.Ураровой

Таблица 4.3-кесте. Модифициялық менопауза индекстің шкаласының бағасы

Орташа сипмтомдарға не жатады?

Орташа сипмтомдарға урогенитальды бұзылыстар жатады (дистрофия және кілегей қабатының атрофиясы,рецидивирлеуші инфекция,несеп шығару трактысы,уродинамиканың бұзылысы),сексуальды дисфункция,жыныс ағзалардың пролапсы,терідегі жене қосалқылардағы дистрофиялық және атрофиялық өзгерістері.

КС урогенитальды бұзылысы кезінде нысана мүшелермен тіндірге не қатысты?

Урогенитальды бұзылыстар кешенді астынулармен жүреді,атрофиялық процестер мен журетің эстрогенге тәуелді несеп жүйесінің төменгі бөлігі-төменгі несептік трактасы,бұлшық ет қабаты және қынаптың кілегей қабаты,кіші жамбас және жамба түбі бұлшық етмен байланыстыратын аппарат.

Эстроген рецепторлары кездеседі:

-қынаптың кілегей қабығы мен бұлшық ет қабатында

-уретранын эпителилік,бұлшық еттік,дәнекерлік жіне қан тамырлық құрлымы

-қуықтың кілегей қабаты және бұлшық ет детрузорасы;жамбас түбі бұлшық еті

-жатырдың дөңгелек байламы

-кіші жамбастың дәнекер тіндік құрлымы

Урогенитальды бұзылыстың патогенезіне не жатады?

Урогенитальды бұзылыстың негізгі патогенезі-кешенді асқынумен журетін,төменгі несеп жүйесінің эстрогенге тәуелді тіннің атрофиялық процесспен жүретін-төменгі несеп тарктысы,қынаптың кілегей қабатымен бұлшық ет,сосымен қатар кіші жамбас пен жамбас түбі бұлшық етінің байланыстыратың аппарат.

Эстрогеннің жетіспеушілігінен жасқа байланысты қынап артофиялана бастайды:көк қабатты жалпақ эпителийдің қабатының көлемі азая бастайды,қынаптың қан айналымы және қан ағысы төмендейді,эластикалық және гиалинозды коллогенді талшықтардың фрагментациясы дамиды.Жагындыға базальды және парабазальды клеткалар дайындайды.Эпителий клеткасында гликоген құрамы азаяды,лактобацилл колонизациясы төмендейді,рН 5,5-6,8 дейін жоғарлайды.Бұл жағдайда екіншілік инфекция жалғасады,ішектерде стрепто және стафилококк бактериялардың белсенділігі өсеі.

Эстрогеннің жетіспеушілігінен уретра эпителийінде және кілеілей астықабаты тамырында өзгерістер болады.Өрлеуші бактериялық инфекцияның негізі орналасып,фиброздың және «уретральды синдром» дамуына әкеледі.

Урогенитальды бұзылыста қандай клиникалық белгілер болады?

Пери менопауза кезінде урегенитальды атрофиялар болады,сонымен қатар постменопаузада да,менопауза синдромы кезінде шынайы клиникалық көріністер пайда болады.Бұл жағдай «локальды» бұзылысты шақырады.Олар мынадай түрде болады:

-қынаптың қышуы және құрғақтануы

-диспареунии

-жыныс жолдарынан патологиялық бөліністер (ақшыл)

-несеп шығару және жыныс жолдарының инфекциясы

-зәр ұстай алмау

Климактерияның бұзылысында орташада қандай диагностикалық әдістрі тиісті?

Урогенитальды бұзылысты диагностикалау үшін мүмкін болатын қиындық анықтау.Көп жағдайда науқастарға цистит диагнозы қойылады,антибактериальды терапия қолданады симтомдары тез үдемес үшін,әзірге эстроген препаратын тағайындамас үшін.Атрофиялық генез ауруы анықталса қынап эпителииін цитологиялық зерттеуге жібереді.

Климактерияның бұзылуында кеш сипмтомдарға не жатады?

Кеш бұзылулар типитикалық жағдайда 10 жылдан кейін немесе менопаузадан кейін анық көрінеді,Эстрогеннің жетеспеушілігінен кері смес дамуында ағзалардың негіз жүйесінде органикалық өзгерістер болады,өмірге қабілеттілігінің төмендеуі мына факторларға байланысты;

-метаболитикалық синдромдағы манопаузалық құрылым

-психикалық стресс

-ОНЖ атрофиялық процесстердің дамуы

-тірек-қимыл жүйесінің бұзылысы (ОП,остеоартрит,пародонтоз,)

Остеопороз дегеніміз не?

Остеопороз (ОП)-тірек қимыл жүйесінің ауруы,минералдардың төмендеуі және сүйек тініңдегі микроқұрлымдардың бұзылуымен,сүйектердің сыңғыштығына және патологиялық сынықтармен көрінеді.ОП «үнсіз эпидемия» деп аталады,сонымен қатар сүйек массасының жоғалуына және де сыңған суйекке жие диагностика жасағаннан болады.

Біріншілік ОП-тірек қимыл жуйесінің қызметінің төмендеуі және 50 жастан жоғары әйелдерде.Екіншілік ОП-эндокриндік аурулармен жүретін.Біріншілік екі түрге бөлінеді.Постменопауза және қартаю (сенильді)

Постменопаузадағы остеопороздың дамуы қандай факторлар байланысты?

Постменопаузадағы ОП қауіп факторлары отбасылық жағдайлаымен және жеке өмірінің анамнезімен байланысты.

-60 жастан жоғары

-европеоидык немесе монголиодтық бойы ұзындығы

-ұзындығына дене салмағының жетіспеушілігі

-бойының төмен болуы

-гиподинамия

-қиын физикалық жұмыс

-дұрыс тамақтанбау және тамқта кальцийдің жетіспеушілігі

-алкогольді,никатин,кофе (күніне 5 кесе)қабылдау

-отбасылық анамнезінде сынықтардың болуы

-кеш менархе (15 жастан кейін)

-ерте немесе мерзімінен бұрын менопауза

-жасанды және хирургиялық менопауза

-репродуктивті жаста олтго және аменария

-ановуляция және бедеулік

-репродуктивті жаста үш жуктіліктен және босанудан жоғары болса

-ұзақ лактация 6 айдан жоғары

Екіншілі Салдарлық остеопороздың қауіп факторіне не жатады?

Екіншілік СалдарлықО остеопорозға-мультифакторлы аурулар,көп жағдайда келесі аурулардың себебі жатады;

-эндокриндік (гипертиреоз,гипопаратиреоз,гиперкортицизм,диабет,гипогонадизм

-ятрогенді (картикостериодтарды ұзақ қабылдағанннан (4 аптадап көп),гепарин)

-генетикалық факторлар (толық емес остеогенез,сүйектің төмен пиктік салмағы)

-басқа факторлар (созылмалы бүйрек жетіспеушілігі,ішектердегі кальций абсорбциясыныңттөмендеуі,ұзаққа сосызған иммобилизация)

Біріншілік Ілкі остеопороздың кездесу жиелігі қандай?

Менопаузаның басталуымен жыныс гормондарының жетіспеушілігінен сүйек массасының жоғалуына әкеледі.50 жастан жоғары әйелдерде бел омыртқа бөлігінде сүйек тінің минералды тығыздығының і жылына 1%-ға азаяжы,ал ерлерде 0,5%-ға.

Біріншілік Ілкі ОП жасына байланысты кездесу жиелігі әр мемлекетті әр түрлі. Еувропа әйелдерінде орташа есеппен 70 жасқа дейінгі әйелдерде 40%-ды құрайды,яғни анамнезінде бір сынықтан кем болмайды.Ресейдің денситометрикалық зерттеуі бойынша 50 жастағы немесе оданда жоғары әйелдерде ОП кездесу жиелігі 30,5-31%-ды құрайды.

ОП негізгі патогенезіне не жатады?

Жыныс гормонына тікелей қатысты (эстродиал,прогестерон,тестостерон) остеобласт және остеокластың арнайы рецепторларымен көмегімен сүйек байланысымен жүзеге асырылады,себебі қазіргі таңда сүйектің борпылдақ (омыртқа денесі,иықтың алдыңғы дистальды бөлігі және т.б) жыныс гормондарының «үшінші нысана мүшесі» деп аталады.

ОП эстрогеннің жетіспеушілігі кезінде патогенезіне қандай жағдайлар қатысты.

-сүйек тініңді құрамында паратгормонның сезімталдығының жоғарлауына және сүйек резорбциясының күшеюіне әкеледі

-кальций ионының сіңірілуіне кальцитонин деңгейінің төмендеуімен байланысты

-зәрде кальций экстрациясы ионы жоғарлайды

-ішекте кальций ионы сіңіріледі

-бүйректе Д витамининің гидросилизациясы төмендейді

-сүйек тініне түскен кальций иондарының жетіспеушілігі

ОП жай дамиды белгілері ұзақ уақыт байқалмайды.Симптомдардың пайда болуы 10-15 жылдан кейін көрінеді.

ОП клиникалық симптомы қандай?

ОП негізгі клиникалық симптомы- бел және кеуде омыртқасы аймағында ұзаққа созылған ауырсыну, сонымен қатар басқада аурулардың клиникалық көрінісімен көрінуі мүмкін.Науқаста ұзаққа созылған «радикулит» емнің нәтижесіздігінен,миеломды аурудың диагностикалық қателігінен,омыртқаның көптеген жарақаттары.Бойдың жаймен өсуі осанкідегі өзгерістермен түсіндіріледі, ал омыртқалардың қозғалысының үдеуі дене салмағының жоғалуына әкеледі. «Менопаузаның бұзылысында сүйек-бұлшық еттік» кезеңде бұлшық етте,буындарда және сүйектерде ауырсунудытүсіндіріледі.

Сынық-ОП типитикалық асқынуы.Жоғарыдан төмен құрағанда патологиялық сынықпен түсіндіріледі бұл уй жағдайда жие кездеседі.Постменопауза кезінде типикалық ОП да кәрі жілік,сан және омыртқаның сынуы мумкін. Омыртқаның компрессионды сынығы кезінде Th8-L3 омыртқаларын типикалық жағдайда бақылайды,бұл 60 жастан жоғары әйелдерде кездесу жиелігі 25% құрайды.Негізінен санның трагидиялық сынығында,пневмания және өкпе артериясының тромбэмболиясы кезенде өлім-жетім бірінші 6 айда 20-25%-ды құрайды,ал ауыр инвалидизация 40-45% жағдайда болады.

Остеопороздың негізгі диагностикасы?

-науқастын шағымына (бел және кеуде омыртқа аймағында ауырсыну)

-қазіргі анамнезі (кәрі жілік және омыртқа сынығы,жоғарыдан төмен құлаған кезеде жарақаттар,әр түрлі оқшау бөліктерімен қайталанатын сүйек сынулары,отбасылық анамнезінде ОП болуы)

-обьективті тексері:омыртқаның өсуінің кемуі,келбетінің өзгерісі,қозғалыс белсенділігінің шектелуі

ОП-дың инструментті диагностикасы:

-бір және екіфотонды денситометрия (абсорбциометрия)

-бір және екіэнергетикалық рентгеновтықбсорбциометрия (денситометрия)