Келушілердің 8 белгісі

Бір сағат білім іздеу, үйрену түні бойы намаз оқып шыққаннан артық. Бір күн білім үйрену үш ай ораза тұтқаннан да артық. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.)

– Досым Қайырбекұлы, Абай мен Шәкәрім ілімін зерттеу жолына қалай түстіңіз?

– Мен әуелі не себептен Абай, Шәкәрім мұрасын зерттеуге кіріскеніме тоқтала кетейін. Жас кезімнен бері мені болмыс сырлары толғандыра беруші еді. Ал рухани ізденіс жолына түскеннен кейін Абай мен Шәкәрім тәрізді ғұламалар маған бірте-бірте кеңінен ашыла бастады. Мен Абай, Шәкәрім ілімінде салауатты өмір сүру үшін адамға керектінің барлығы барын түсіндім. Сондықтан, Абайдың, оның шәкірті Шәкәрімнің ілімдерін толығырақ ашып, оны халық игілігіне айналдыруға ат салысуды, олардың ұлылығын көрсетуді өзімнің міндетім деп санап, өзіме өмірлік мақсат етіп қойдым. Ол үшін ұлы Абай мен Шәкәрім тұлғасына ақын, не болмаса ағартушы-моралист ретінде бұрынғы қалыптасқан көзқараспен қарау жеткіліксіз болды. Мен бұларды бүкіл адамзат деңгейіндегі жоғары дамыған рухани ұстаздар ретінде қабылдап, олардың рухани мұраларын осы тұрғыдан зерттей бастадым. Осылай олардың рухани мұраларына жаңаша көзқарас туды.

Жаңа нәрсенің бірден қабылданбайтыны белгілі. Мен өз зерттеулерімде Абай мен Шәкәрімнің Алла тағалаға, адам болмысына деген бұрын ғалымдар назарынан тыс қалған тұстарға зер салдым. Сол арқылы бүкіл болмысқа ортақ жалпы заңдылықтарды көрсетіп, оларға жұрттың назарын аударуға ұмтылдым. Абай мен Шәкәрімге бұрынғы атеистік көзқарастың ықпалымен қарап, ескіше дағдыланып қалған кейбір зерттеуші ғалымдарға бұл ұнамай, тосын көрініп, олардың арасында менің еңбектерім бірден қолдау таппады.

Мені абайтанудан шеттету, өзіме қарсы қудалау әрекеттері ұйымдастырылып кетті. Өз басыма түскен бұл тосын уақиғаларды Алла тағаланың жіберген сынағы ретінде бағалап, сабыр сақтадым. Сонымен бірге, алған рухани білімнің арқасында мен үшін маған қарсы ұйымдастырылып жатқан әрекеттердің себептері ешқандай құпия емес еді. Бұл маған тағдырдың әділеттілігіне сеніп, сабыр сақтап, жұмысымды әрі қарай жалғастыра беруге мүмкіндік берді. 2008 жылы «Шәкәрімнің үш анығы» және «Шәкәрім шыңы» атты дүниетанымдық кітаптарды жазып, нәзік әлемде әруақтардың бар екенін нақтылы рухани және ғылыми тұрғыдан дәлелдеуге ұмтылдым.

Қазақстан Республикасының Ұлттық академиясының, Ресей ауыл шаруашылық ғылымдары академиясының, Украина аграрлық ғылымдар академиясының академигі, биология ғылымдарының докторы, профессор Рақым Алмабекұлы Оразалиевпен сұхпат:

– Құдайға шүкір еліміз, экономикамыз қарқынды дамуда, бастапқыдай емес: «қолы қимылдағанның аузы да қимылдап жатыр». Бізге ендігі жетіспейтіні тек осы рухани ілім мен ұлттық идеология ғана. Осыны дұрыс жолға қоя алсақ көптеген келеңсіздіктерден құтылар едік. Тек қана бір мысал: егер де біз Алланы тануды, Оның Жоғарғы Тұлғасын оқып үйренуді, бүкіләлемдік әділеттілік қарымта заңын, рухани әлемнің, нәзік бақи әлемнің, фәни әлемнің айырмашылықтарын, әруақтардың кімдер екенін т.б. табиғат заңдылықтарын Абай, Шәкәрім ілімі арқылы халқымыздың жүрегіне ұялатып, осы идеяны іс жүзіне асыра білсек – жемқор да, парақор да, қылмыс та, маскүнем мен бәңгішілер (наркомандар) өзінен-өзі азайып, көпшілік ел-жұрт имандылық жолына түсіп, өздерінің еңселерін езіп басып тұрған тұрмыс тауқіметтері мен созылмалы сырқаттарынан құтылып, жалғыз бастылар жұбын тауып, бала жоқтары сәбилі болып бақытты өмір жолына адаспай түсер еді.

– Рақым Алмабекұлы, сіз ұлттық идеология жайында жақсы айттыңыз. Жаңа нәрсенің бірден қабылданбайтыны белгілі. Досым Омаровтың өз зерттеулерінде Абай мен Шәкәрімнің Алла тағалаға, адам болмысына деген бұрын ғалымдар назарынан тыс қалған көзқарастарына зер салғанын көре білдіңіз. Сол арқылы бүкіл болмысқа ортақ жалпы заңдылықтарды көрсетіп, оларға жұрттың назарын аударып ашып айттыңыз. Абай мен Шәкәрімге бұрынғы атеистік көзқарастың ықпалымен қарап, ескіше дағдыланып қалған кейбір зерттеуші ғалымдарға бұл ұнамай, тосын көрініп, көп дау тудырды. Сонымен бірге, фәни өмірдің пенделеріне тән көре алмаушылық, қызғаншақтық, мансапқорлық тәрізді ұнамсыз қылықтарға түрлі саяси ағымдар қосылып мәселені мүлде ушықтырып жібергенін де дөп басып, біліп отырсыз.

Әсет Ризаұлы, «Білмегенге үйрет, жерге соқаны салып сүйрет» демеуші ме еді дана халқымыз. «Еңбегі жоқ ғалым – ыстығы жоқ жалын» дегендей, өздері жаза алмайды, жазған адамды көре алмайтын көкіректері көр соқыр, қызғаншақ, көре алмайтын кейбір «абайтанушылардың» байбаламының кімге қажеті бар? Осындай ерекше, «Абайдың рухани мұрасы», «Шәкәрімнің үш анығы» және «Шәкәрім шыңы» т.б. ғажайып кітаптарды жазған Досым Қайырбекұлын тек қазақ халқы ғана емес, бүкіл әлем халықтары мақтаныш тұтатын күн туар. Тіршілік болса бұған да екеуміз куә болып, адамзатпен бірге қуанатын боламыз.

– Әсет бауырым, осы жөнінде алысқа бармай-ақ өзіміздің досымыз, әрі алдында үшеуміз бірігіп жазған «Жасару құпиясы» атты кітаптың авторларының біреуі Досым Қайырбекұлының Абай, Шәкәрім ілімі арқылы, қазақ баласында ешкімнің тісі батып көрмеген: Жаратушының Жоғарғы Тұлғасы, Құдай туралы ілімді қазақ тілінде алғаш рет өте түсінікті тілде өзінің «Абайтану» және «Абайдың рухани мұрасы», «Шәкәрімнің үш анығы» және «Шәкәрім шыңы» атты еңбектерінде жазғанын екеуміз де жақсы білеміз. Жасыратыны жоқ, осы Досыммен танысқалы теология іліміне де сусындап, Жаратушыны толығырақ танып-білдік десек қателеспейтін шығармыз. Кезінде Досым Қайырбекұлын дұрыс түсінбеушіліктен, немесе басқа себептердің ықпалымен болған қарсылықтар және жазғандарын сынға алып, тіпті, философия ғылымдарының докторы атағын алу үшін жазған дайын диссертациясын да қорғатпай тастағанын да ел білмесе де, екеуміз жақсы білеміз.

Досым Омаров жазған абайтану тарихындағы алғашқы "Абайтану" кітабы институттың ғылыми кеңесінде талқыланып, қолдау тапқаннан кейін жиырма шақты ғалымдардың жақсы пікір жазып, оқу министрлігі оны оқу құралы ретінде бекітіп, оқулықтар шығаратын арнайы "Мектеп" баспасынан он екі мың данамен 2002 жылы басылып та шықты. Осыншалықты қолдау көріп, оқу құралына қойылатын барлық шарттарға сай жарық көруіне қарамастан бұл кітап туралы бүкіл теледидар, газет-журнал беттерінде сонша шу көтеріліп, бірнеше айлар бойы басылмай қойғаны, әрине, бұл – таңқаларлық көрініс. Ал сол шуды ұйымдастырып жүрген адамдардың кітапты оқымағандары, ал кейбіреулерінің көрмегендері мен үшін тіпті таңқаларлық жағдай. Әсет, сенесің бе, сенбейсің бе, Абай әруағына қарсы шығып жүргендерін білмей, Досымның жазғандарын қаралап жүргендердің барлығы да Алла тағаланың кәріне ұшырап, өздеріне тиесілі жазаларын алды. Осының өзі болмыс үйлесімділігін қорғайтын әділет заңдылығының, яғни, қарымта заңының бір көрінісі емес пе?!

Естеріңізде болсын! Жаратушының қанатының астында жүрген қасиетті адамдармен, не болмаса олардың әруақтарымен ойнауға, тиісуге болмайды! Әруақтардың киесі атады!

Әсет Ризаұлы, өзің білесің, марқұм Шыңғыс Айматов екеуміздің дос болғанымызды. Енді осы Шыңғыс Айтматовтың «Абайтану» кітабы туралы өзінің маған білдірген жеке пікірін айта кетейін. Досым Омаровтан «Абайтану» кітабын бір қырғыз азаматтары сұрап алып оқып шыққан соң, өздеріне қатты ұнағаннан кейін, әлемге әйгілі өздері пір тұтатын бәйкелері – заңғар жазушы Шыңғыс Айтматовқа апарып беріпті. Ұлы жазушымен кездескен бір сәтімде ол менен: «Рахым Алмабекұлы, философ-теолог Досым Омаров бауырымызды білесіз бе?» – деп сұрады. Мен айттым: «Досымды білмек тұрмақ – Досым, шәкіртім Әсет үшеуміз бірігіп «Жасару құпиясы» атты кітап та жазғанбыз» дедім. Сол кезде ол таңырқаған түрмен маған қарап: «Рақым Алмабекұлы, бұл кітап абайтану саласын жаңа рухани деңгейге көтерген еңбек екен. Осы еңбекті кейбір қазақ ғалымдарының дұрыс бағалай алмай жүргендері рас па?» деді. Мен күмілжіп үндей алмай қалдым.

– Рақым Алмабекұлы, Досым бауырыңыз туралы Абай мен Шәкәрімді өте терең түсінетін кейбір жазушылардың пікірін білгіңіз келе ме?

– Әрине.

– Өзіңіз жақсы білетін әлемге әйгілі спортшы: соғыс шайқастарының төрт түрінен халықаралық дәрежедегі спорт шебері, Ресей Федерациясының әскери әуе-десант күштерінің бұрынғы офицері Саяуыш Қасабаев бауырымызға ұлтымыздың әйгілі бір жазушысы кездескен бір сәтінде былай депті: «Сенің ағаң Досым Омаров қазіргі заманда Абай мен Шәкәрім сияқты алыптарға жете қабыл данышпан» депті.

Рахым Алмабекұлы, осы пікір Досым Қайырбекұлына халқының оған берген бағасы тәрізді.

– Әсет бауырым, менің ойым да, айтар пікірім де, Досым бауырымның жазған еңбектеріне деген көзқарасым да осы еді.