Орытынды

Химияның алғашқы ұғымдарын қалыптастыру осы кездегі үстем әдістемелік көзқарастың тұрғысынан қарастырылды. Бұл көзқарас бойынша ең басты тірек ұғым – зат, қалғандары (заттың қасиеттері, заттың құрамы, заттың кұрылысы, заттың химиялық реакциясы) оған қарағанда туынды ұғымдар болып табылады. Ұғымдардың мазмұны мен көлемі атом-молекулалық ілімнің деңгейімен шектеледі.

Тағы бір әдістемелік ізденулерді зат туралы алғашқы ұғымда жүйелі қалыптасуының атом-молекулалық деңгейі қанағаттандырмайды. Олар атом, химиялық элемент, валенттік ұғымдарын бірден электрондық теория тұрғысынан беру керек деп есептейді. Осы саладағы өздерінің тәжірибесін ортаға салады.

Оқушылар химиялық реакциялардың жүргенін сыртқы белгілеріне қарап біледі, оларға жататындар: тұнбаның түзілуі және еруі, газдың түзілуі мен сіңірілуі, түстің пайда болуы немесе өзгеруі, жылу мен жарықтың бөлінуі және сіңірілуі. Бұл мәселемен таныстыруға арналған арнайы сабақта кальций хлориді мен соданың арасындағы реакциядан тұнба түзілуін, қышқыл құйғанда тұнбаның еруін көрсетеді. Соңғы реакция газ бөліну белгісінің де мысалы бола алады. Мыс (II) хлориді мен темір ұнтағының арасындағы реакциядан түстің өзгеруін байқаймыз. Магнийдің жануы жарық шығып, жылу бөлінгенін көрсетеді. Реакциялардың сыртқы белгілері деп жүргеніміз жаңадан түзілген заттардың физикалық қасиеттері және реакцияның энергетикалық эффектісі.

Әдебиет материалдары және көптеген сабақтарды бақылау негізінде экспериментті демонстрациялау техникасына қойылатын талаптарды тұжырымдауға болады. Қез келген химиялық тәжірибеге қойылатын бірінші және негізгі талап – оқушылар үшін ешбір қауіпсіз болу талабы. Әрбір сәтсіз оқиға үшін мұғалім моральдық және заң жүзінде жауап береді. Сондықтан тәжірибелерді алдың ала тексеру және қауіпсіздік техникасына байланысты барлық шараларды сақтау, химия лабораторияларында жұмыс істеушілер үшін міндетті болып табылады.