Макроэкономикалық тепе –теңдік

Макроэкономикалық тепе-теңдік проблемасы – бұл әр түрлі тауарларды жасау үшін қолданылатын шектеулі өндірістік ресурстарды пайдалану тәсілі және оларды қоғамның түрлі мүшелері арасында тарату тең болатын таңдау мәселесі.

Бұл тепе-теңдік келесілер арасында жиынтық пропоцианалдылық болатынын білдіреді:

а) өндіріс пен тұтыну; б) ресурстар мен оларды қолдану; в) ұсыныс пен сұраныс; г) өндіріс факторлары мен олардың нәтижелері; д) материалды-заттай және қаржылық ағымдар.

Макроэкономикалық тепе-теңдік үлгілері:

· Сэй үлгісі, тауарлардың макроэкономикалық ұсынысы сұранысты тудырады және теңдестіреді, яғни AS=AD, мұнда

AS –жиынтық ұсыныс

AD – жиынтық сұраныс

· «елдің ұлттық есебі» үлгісі, мұнда елдің жиынтық ұлттық шығындары ұлттық табыс көлеміне тең, яғни AE = NI, мұндағы

AE - ұлттық шығындар көлемі

NI - ұлттық табыс

· Экономикадағы тепе-тең күрделі қаржылар мен жинақтардың үлгісі, яғни S =I, мұндағы S – жалпы жинақтар

I – жалпы инвестициялар

Жиынтық сұраныс – бұл кез келген баға деңгейі кезінде тұтынушылар сатып алуға даяр нақты ұлттық өндіріс көлеміне тең экономикалық агрегат.

баға

Нақты ЖҰӨ

Нақты ЖҰӨ динамикасына бағалық және бағалық емес факторлар әсер етеді.

Жиынтық ұсыныс - бұл кез келген баға деңгейі кезінде нақты ұлттық өндіріс көлеміне тең экономикалық агрегат.

Жиынтық ұсыныс қисығының формасы ұлттық өндіріс көлемі өзгерген кезде өнім бірлігіне шығындардың өзгергенін көрсетеді.

баға

Нақты ЖҰӨ

Қазіргі экономикалық әдебиеттерде жиынтық ұсыныс қисығының үш кесіндісі бар.

Кейнсиандық (көлденең) кесіндіде ұлттық өндіріс көлемі өзгерісі тұрақты баға жағдайында жүзеге асырылады. Аралық кесіндіде ұлттық өндіріс көлемінің өсуі баға деңгейі өсуімен қатар жүреді. Классикалық (тік) кесіндіде бағалар өседі,ал нақты ЖҰӨ сол қалпында қалады. Жиынтық ұсыныстың бағалық емес факторларына жатады:

1) өндірістік ресурстарға баға деңгейі

2) нарық құрылымы

3) өнімділік

4) құқықтық нормалардың өзгеруі.