Главная Случайная страница


Полезное:

Как сделать разговор полезным и приятным Как сделать объемную звезду своими руками Как сделать то, что делать не хочется? Как сделать погремушку Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами Как сделать идею коммерческой Как сделать хорошую растяжку ног? Как сделать наш разум здоровым? Как сделать, чтобы люди обманывали меньше Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили? Как сделать лучше себе и другим людям Как сделать свидание интересным?


Категории:

АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника






Азiргi циклдық дамудың ерекшелiктерi,ұзын толқындар





Қазiргi кезде экономикалық дағдарыстар тым жиiледi және терендей түстi. Дағдарыс сипаты инфляциямен сипатталады. Дағдарыс құбылысының инфляциямен қосылуы стагфляция деп аталды.

Жаңа технологиялардың дамуымен байланысты,ескi салалар құлдырады,бұл құлдырау құрылымдық деп аталады.

Циклдардың классификациялары:

1.Н.П.Кондратьевтiң циклдары немесе ұзақтығы 40-60 жылға созылған ұзын толқынды циклдар.

2.белгiлi американ экономисi С.Кузнецтiң(1901-1983)циклдары және олардың ұзақтығы 20 жылмен шектеледi.

3. Жеке шаруашылық циклдары. 1 жылдан 12-жылға дейiн қамтидi,инвестициялық белсендiлікке байланысты.

 

 

t, уақыт

 

Макконнелл және С.Брю циклдары фазалары

 

 

Циклдардың сипатты белгілері
өрлеу құлдырау
· қорлардың көбеюі · өндірістік инвестициялардың артуы · еңбекке сұраныстың көбеюі · пайданың жоғарлауы · несиеге сұраныстың жоғарлауы · өндірістің өсуі · қорларды жою · өндірістік инвестициялардың қысқаруы · еңбекке сұраныстың кемуі · пайданың кемуі · несиеге сұраныстың азаюы · өндіріс көлемінің қысқаруы

 

Соңғы жүзжылдықта дүние жүзінің көп мемлекеттерінде адам басына шаққандағы ЖҰӨ және жиынтық ЖҰӨ тұрақты түрде өсуде. Экономиканың өсуі кеңінен тараған құбылыс болып отыр.

Экономиканың өсуі көбінесе тұтынудың жаңа түрлерін қанағаттандыру қабілеті болып табылады. Сонымен қатар ірі әлеуметтік экономикалық мәселелерді шешуге бағыталады. Сондықтан экономикалық теория «экономикалық өсу» категориясына теориялық және практикалық тұрғыдан ерекше мән береді.

Экономикалық өсу деп нені түсінуге болады?

Экономикалық өсу ұлғаймалы ұдайы өндірістің болуымен түсіндіріледі: бұл жыл сайынғы, қоғамдық өнімінің сандық әрі сапалық артуы және лоар екі топтан: өндіріс құралдары мен тұтыну құралдарынан тұрады. Жыл сайынғы қоғамдық өнім көлемінің өсуі ұлғаймалы ұдайы өндірістің интенсивті типті негізінде дамиды.

Ұлғаймалы ұдайы өндірістің экстенсивті типінде өнім шығаруды екі есеге арттыру үшін, жұмыскер саны және өндірістік қорлары екі есе ұлғаюы қажет.

Ұлғаймалы ұдайы өндірістің интенсивті типінде осындай нәтижеге жұмыс қүшін және өндірістік қорларды дұрыс қолдану арқылы қол жеткізуге болады.

Практикада бұл ұлғаймалы өндірістің типтерін белгілі арақатынаста немесе бірін – бірі толықтыратын жағдайда кездестіреміз. Қазіргі жағдайда, ҒТР жағдайында, өндірістің интенсификациялануының негізінде барлық дамыған елдерде экономикалық өсудің жаңа сапасы қалыптасты: ал техникалық жарақтандыру мен еңбек өнімділігінің өсуі, ресурстарды қамтамасыз ету, қаржы қайтарымының көтерілуі негізінде жүзеге асады.

Ұлғаймалы ұдайы өндірістің қайнар көзі өосымша құн болып табылады, осы мақсатқа ол күрделі қаржы ретінде жұмсалады. Алайда рыноктық механизмнің сұранымы мен ұсынымы жағдайында мұның өзі жеткіліксіз.

Әдетте, бұл жағдайда туындаған кедергілер шаруашылық айналымына жекелеген, қомайлы емес пайдалы қазбаларды қосу есебінен жабылады және бұл ресурстарды қымбаттатады. Өнделген кезінде ресурстар құнының бірлігі нәтижесінде түпкі өнімнің өсуін өте аз береді. Оның тиімділігінің төмендегенінде экономикадағы пропорционалдық өзгереді және экономикалық өсу қарқыны төмендей бастайды.

Сұранымның өсу жағдайында табиғи ресурстар мүмкіндігі мәселесі одан әрі қиындай түседі, сондықтан экономикалық өсу бірақтар факторларға байланысты:

- табиғат ресурстарының саны мен сапасына;

- еңбек ресурстарының саны мен сапасына;

- капитал ресурстарына;

- қолда бар технологияға.

Бір сөзбен айтатын болсак, экстенсивті дамудың өзіндік экономикалық шектеулері бар. Мұндай жағдайға тап болған қоғам өзінің бағыт-бағдарын өзгертуге тырысады. Экстенсивті дамудың қайнар көзінің жойылуы қоғамды интенсивті өсу мүмкіндіктерін карастыруға итермелейді. Демек техникалық процестің ресурсты сақтау түрлеріне бағыт-бағдар жасау: оларға – метериалды сақтау, энергияны сақтау және қорды сақтау жатады. Барлық қоғам масштабындағы экономикалық өсу тауар мен қызмет көрсетудің жылдық көлемінің ұлғаюымен байкалады. Сондықтан экономикалық өсуді өлшеудің көрсеткіші: жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) неиесе жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ) немесе ұлттық табыс (ҰТ) болып табылады. Экономикалық өсу абсолюттік және салыстырмалы мөлшерде (алдағы кезеңдегі мөлшерге пайыз ретінде) өлшенеді. Мысалы, осы жылы реалды ЖҰӨ 210 млн. теңге құраса, ал алдыңғы да – 200 млн. теңге болған, онда абсолюттік тұрғыдағы өсімі 10 млн. теңге, ал салыстырмалы тұрғыда – 5% құрайды.

Жекелеген уақыт мерзімінде экономикалық өсу жылдық өсу қарқынымен анықталады. (ЖҰӨ-нің өсу қарқынын анықтау үшін, осы жылғы нақты ЖҰӨ мөлшерін алдағы жылғы нақты ЖҰӨ мөлшерінен шегеру қажет. Сол айырманы алдағы жылғы нақты ЖҰӨ-ге жатқызып, нәтижесін пайыз түрінде көрсетеді).

Жалпы ұлттық өнімінің (ЖҰО) біраз жылғы қарқынды өсу сипаттамасы көрсеткіштерін тізе отырып, оның тенденциясын ашуға, яғни экономикалық дамудың бағытын анықтауға болады.

Неге экономикалық өсу қажетті экономикалық мақсат ретінде қарастырылады? Жан басына шаққандағы жалпы өнімнің өсуі халық жағдайының көтерілуіне әкеледі. Қойылған сұраққа жауап басқа түрде және басқа әдіспен құралуы мүмкін. өсіп келе жатқан экономика жаңа тұтынуларды қанағаттандыра алады және әлеуметтік-экономикалық ахуалдарды шеше алады. Экономикалық өсу ресурс шектеулінің ахуалын шешуді жеңілдетеді.

Экономикалық өсу экономиканың бір қалыпты оң қозғалысын және оның әлеуметтік-экономикалық прогресін көрсетеді. Мұндай прогрестің жалпы критериі өндіргіш күштердің даму деңгейі болып табылады. Экономикалық прогрестің қозғаушы күші қайшылық болады. өндіріс пен тұтыныс арасындағы қайшылық жалпы негізгі және қозғаушы күш болып табылады.

Экономиканың өсуінің қайнар көзі неде? Кез келген мемлекеттің өсуі негізгі алты фактордан тәуелді. Олар:

1. Табиғи ресурстардың сапасы мен көлемі.

2. Еңбек ресурстарының сапасы мен саны.

3. Негізгі капитал қорының көлемі.

4. Технология.

Экономиканың өсуіне әсер ететін осы төрт факторды ұсыныс факторлары деп айтуға болады.

Дәл осылар өндірістің өсуіне мүмкіндік береді. Сапалы ресурстар және технологиялық әлует бірігіп нақты өнім көлемін өндіруді ұлғайтады. Экономиканың өсуіне әсер ететін соңғы екі факторды қарастырсақ, олар:

1. Сұраныс факторы

2. Бөлу, тарату факторы.

Өндіріс әулетін дұрыс пайдалану үшін, өндірумен қатар өндірген өнімді дер кезінде сату да маңызды.

Экономиканың өсуіне әсер ететін сұраныс және ұсыныс факторлар бір-бірімен тығыз байланысты.

Сұраныс пен ұсыныс талдырмасы (шок) және циклдік тербелістерге байланысты жағдайынан ауытқуын экономикалық саясат тұрақтандыруға тырысады. Бірақ өнім көлемінің қысқы мерзімді ауытқуы, жұмысбастылықтың деңгейі экономиканың жалпы өсуінің қозғалысымен берілген, оның өсуінің көлемін ұлғайту экономикалық өсумен байланысты. Экономикалық өсуді жиынтық ұсыныстың ұзақ мерзімді динамикасы (құбылысы, жайы) ретінде немесе өнім көлемінің өсуі ретінде қарастыруға болады.

Экономикада нақты пайданың өсуі «экономикалық өсу» деп түсіндіріледі және әрбір адам басына шаққандағы нақты өнімнің өсу есебі болып табылады. Сондықтан экономиканың өсуін өлшеу үшін абсолюттік арттыру немесе нақты өнім көлемі өсуінің екпініне немесе адам басына шаққандағы көрсеткіштер қолданылады. Мысалы:

 

∆Y=Yt - Yt-1 немесе Yt = ∆Y/Yt-1,

t – уақыт индексі.

 

Егер экономикалық өсу сырттан әкелінген қосымша ресурстардан жасаланса және қоғамдағы еңбектің орта өнімділігін өзгертпесе, онда ол экстенсивті болады. Интенсивті өсу технологиямен және өндіріс факторының жетілген түрімен байланысты, яғни өнімді ресурс көлемінің көбеюі нәтижесінде ұлғайту емес, олардың қайтымының, тиімділігінің нәтижесінде ұлғайту емес, олардың қайтымының, тиімділігінің нәтижесінде өнім өндіру.

Қазіргі жағдайда ғылым ролінің өзгеруімен экономикалық өсу жаңа сапалық дәрежеге көтеріледі. Ғылым қоғамның тікелей өндіргіш күшіне айналуы аяқталып келеді. Жоғарыда аталған барлық жағдайлар экономика қозғалысына, экономикалық дамуына жаңа сапалық сыйпат береді.

Экономикалық өсудің теориялары. Мультипликатор және акселератор эффектісі. Өсу формуласының негізінде Кейнстің “мультипликатор” теориясы жатыр. Ол кейінірек “акселерация” теориясымен толықтырылды.

Мультипликатор- көбейткіш, ал акселератор- бұл дайын өнім сұранымының өсуіне деген интенсивті өсушілік коэффициенті.

 

10 -дәрісті қайталауға арналған сұрақтар.

 

1.Артық өндiру экономикалық дағдарысы.Бұл дегенiмiз не,оның пайда болу себептерi?

2.Экономикалық дағдарыстың белгiлi уақыт аралығында қайталануы немен түсiндiрiледi? 3.Экономикалық цикл дегенiмiз не?

4.Қазiргi экономикалық дағдарыстың ерекшелiктерi неде?

5.Н.Д.Кондратьевтiң ұзын толқындары дегенiмiз не?

6.Экономикалық өсу дегеніміз не?

7.Экономикалық өсу факторларына не жатады?

8.Экономикалық өсу түрлері қандай?

Date: 2015-07-10; view: 1036; Нарушение авторских прав; Помощь в написании работы --> СЮДА...



mydocx.ru - 2015-2024 year. (0.008 sec.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав - Пожаловаться на публикацию