Тұтығатын балалардың логопедиялық сараптама схемасы

Құрысудың формасы (клоникалық, тоникалық, аралас)

Құрысудың түрі (тыныстау, дауыстық, артикуляторлық, аралас)

Мүдірудің жиілігі мен қарқындылығы: сөйлеу құрысуларының ұзақтығы (қысқа, ұзақ);

Кекештіктің айқындалуы -(сіңір тартылудың саны, оның күшінің созылмалылығы) сөздің түрлі пішіндерінде: дербес әңгімелесуде; суреттер бойынша әңгімелесуде; әңгімеде; логопедтің оқыған мәтінінің түсінігін айту; сұрақ-жауапты әңгімелесу кезінде; өлең-жырдың оқылымының барысында көрсетілген, түйіндескен және ақырын сөйлеу кезінде байқалады.

Тыныс алу функциясының жағдайы; ритм (қалыпты, аритмия), қарқыны (қалыпты, жеделдетілген,бәсеңдеген), демді ішке тарту сипаты (қалыпты,қысқа, тым терең, сөйлеу кезінде) дем шығару сипаты (сөйлеген сөздердің санына сәйкес, қысқа, тым жылдам дем шығару),тыныс алу сипаты(құрсақ диафрагмасы, диафрагмалы,жоғарғы беткейлі бұғана)

просодиялық компоненттердің жай-күй сөйлеу қарқыны (қалыпты, жеделдетілген, бәсеңдеген), ритм (қалыпты,аритмия), сақтау үзіліс (нормасы, бөлу, сөздерді, буындарды үзілісімен, судорогой), дауыс (дауыс күші: қатты,әлсіз, тыныш, күңгірт, бәсендеу; дауыс биіктігі: жоғары, төмен, қалыпты; дауыс тембрі: сиплый, хриплый, күрт, металл реңкті; " ерекше көңіл болуы жұмсақ немесе қатты шабуыл дауыс); анық сөйлеу.

Тұтықпаның көріну белгілері: жеңіл түрі: бала әрекет етуде белсенді, тұтықпа әлеуметте әсер етпейді, үлкендермен, құрдастармен жеңіл байланысады, тек өзіндік сөйлеу кезінде ұстамалар болуы байқалады; орташа түрі: баланың әрекет етудегі белсенділігі баяу, баланың әлеуметтенуіне әсерін тигізеді, үлкендермен, құрдастармен байланысқа түскісі келмейді,өзіндік сөйлеу, сұрақ-жауап кезінде ұстамалар болады; күрделі түрі: әрекет етуде пассивті, ешкіммен сөйлеспейді, тек үлкендердің ықпалымен ғана сөйлеуі мүмкін, барлық сөйлеу түрлерінде ұстамалар болады.

Тұтықпаларда оқу мен жазуда кездесетін өзіндік қателіктер (персеверациялар, антиципатиялар, интерациялар: сөздерді соңына дейін жазбау (оқымау), әріптерді, буындарды, сөздерді қалдырып кету). Сөйлесудің ерекшеліктері: сөйлеу әрекетінің ерекшелігі (сөйлесе бастау, сөйлеудің көлемі, сөйлесудің тақырыбы мен ситуациясына сәйкес сөйлеу аппаратын еркін пайдалануы, сөйлесу барысында тұтығудың вариабельдігі көрінеді). Сөйлесу ситуациясында, индивидуалды коммуникативті қиындықтардың тереңдігі (жеке жауапкершіліктің тым артуы, ішкі құлағын факторлар). Тұлғалық ерекшеліктер: баланың сөйлеудегі ақаулығына қарым-қатынасы, сөйлеу жағдайларына бейімделу.