Фонетика

Вырăс чěлхипе чăваш чěлхи хушшинче фонетика уйрăмлăхěсем те яр уççăн палăраççě. Вěсем ак мěнрен килеççě:

1) çак икě чěлхере фонемăсен (сасăсен) йышě тěрлěрен пулнинчен;

2) пěр пекрех сасăсене кăшт урăхларах (раснарах) каланинчен;

3) уçă сасăсемпе хупă сасăсене сыпăкра, аффикссенче тата сăмахра пěр-пěринпе тěрлěрен çыхăнтарнинчен;

4) ударени (пусăм) уйрăмлăхěсенчен.

Халě çак икě чěлхери уçă сасăсемпе хупă сасăсене пěр-пěринпе танлаштарса тухар.

Уçă сасăсем – гласные звуки

Вырăс чěлинчи уçă сасăсем

Вырăс чěлхинче пурě 6 уçă сасă [а, о, у, ы, и, э].

Вěсем çÿллěш, рет тата тута паллисемпе çакăн пек ушкăнсене уйрăлаççě:

Чăваш чěлхинчи уçă сасăсем

Чăваш чěлхинче пурě 9 уçă сасă: [а, ă, ě, и, о, у, ÿ, ы, э]. Рет, пусăм тата тута паллисемпе вěсене çапла ушкăнлаççě:

Çапла ěнтě, чăваш чěлхинче, вырăс чěлхинчипе танлаштарсан, виçě уçă сасă (ă, ě, ÿ) ытларах. Тěрěссипе каласан, ă, ě пекрех илтенекен уçă сасăсем вырăс чěлхинче те пур: [пътр'ио´т], [пóл'ь], [па´ртъ], анчах вěсем чăваш чěлхинчи ă, ě сасăсенчен кăшт урăхларах (туллинрех) илтěнеççě, çавăнпа та транскрипцире çав сасăсене ударениллě сыпăксем умěнче тăнă чухне ъ, ˆ паллăсемпе кăтартаççě: [ˆтчо´т], [jˆзы´к], [jъзык'и´], [пˆртр'э´т], [пътр'иту´ръ], [пˆjэхъл'и] т.ыт.те. Çав сасăсем тулли уçă сасăсемпе тулли мар уçă сасăсем хушшинче тăраççě.

Хупă сасăсем – Согласные звуки

Date: 2015-05-22; view: 894; Нарушение авторских прав