Дәрілік өсімдіктердің фармакологиялық белсенділігіне байланысты классификациясы

Дәрістің мақсаты: Қазіргі кездегі дәрілік өсімдіктердің ресурс жағдайы және оларды тиімді пайдалану мәселерімен таныстыру.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар:

1. Әр түрлі ауруларды емдеу кезінде қолданылатын дәрілік өсімдіктер
2. Жүрек-тамыр жүйесіне әсер ететін өсімдіктер.
3. Жарақатты жазатын және тері ауруларына қарсы пайдаланылатын өсімдіктер.

4. Зәр айдайтын өсімдіктер.

5. Өт айдайтын өсімдіктер

1. Бауыр мен бүйректегі тасты ерітетін өсімдіктер.
2. Қақырық түсіретін өсімдіктер.
3. Паразит құрттарды түсіретін өсімдіктер.

Дәрістің қысқаша мазмұны:

Табиғи биологиялық құрамның бір бөлігі болып табылатын өсімдіктер ресурсы экологиялық және антропогендік факторлардың әсерінен қазір күрделі, тіпті орны толмас өзгерістерге ұшырауда. Соның нәтижесінде бүтіндей өсімдіктер кешені, қоғамдастығы толығымен жойылуда. Экожүйенің құлдырауы – өсімдіктер құрылысының анайыланумен, алуан түрлі биологиялық түрлердің жоғалуымен, олардың маңызды функциональды және ресурстық өнімдерінің азаюымен байқалады.

Қазіргі уақытта ресми түрде танылып отырған 262 дәрілік өсімдіктердің Қазақстанда жабайы өсетін 124 түрі және 50 қолдан өсірілетін фармакопеялық түрлері бар. 57 жабайы өсетін дәрілік өсімдіктер үшін шикізат қорлары туралы мәліметтер бар, кейбіреуі үшін жыл сайынғы дайындалатын көлем мөлшері де анықталған. Оның ішінде 20-ға жуық түрі сирек кездесетін және жоғалып бара жатқан емдік түрлеріне жатқызылған. Осыған байланысты шикізат қорының қазіргі жағдайын бағалау өзекті мәселе болып табылады, ең біріншіден дәрілік өсімдіктер, себебі дәрілік шикізат қорын жинастыру кезінде болатын үнемі жер үсті фитомассаның жаттануы олардың бағалық популяциясының құрылымдық өзгеруіне әсер етеді.

Дәрілік өсімдіктердің көбі (80 %) таудың экожүйесінде өседі. Тек бұған мия, қызыл мия, адыраспан және басқалар жатпайды. Батыс және Оңтүстік Алтай жоталар жүйесі кіретін Қазақстандық Алтай өзінің бірегей алуан түрлі флорасымен, өсімдіктер әлемі және өсімдіктер ресурсымен ерекшеленеді. Қазақстандық Алтайдың ормандары мен далаларында өсетін дәрілік шөптерді жергілікті тұрғындар әр түрлі ауруларға халық емі ретінде кең қолданады. Бұл әрине түсінікті де. Алтайдың дәрілік өсімдіктерінің көп бөлігінің терапиялық құнды екендігін халық медицинасы ерте заманнан-ақ мойындаған.