Фитотерапияның қағидалары

Емді дербестендіру (даралау). "Ауруды емдеу керек, науқасты емес" деп айтылған қағида жақсы белгілі. Алайда, іс жүзінде бұл өсиет жиі бұзылады. Терапияны заңдастыруы, фельдшеризм (оның ең жағымсыз түсінігінде) дәріханаларда қолда бар "қысым", "бауыр", "бүйрек" және т. б. өсімдіктер жиындарын тағайындауына әкеледі.

Бұл ретте көбінесе емделушінің тұлғалық ерекшеліктері есептелмейді, оның алдыңғы тәжірибесі, емдеу «өтілі» және дәрігерлерімен қандай қарым-қатынаста болғаны, аурулардың кешені бары.

Сондықтан жасалатын фито жиындардың нақты дербес бағыты болуы тиіс, негізгі ауруға әсер етіп, ілеспелі патологияға және олардың асқынуларына. Жиі жағдайда аллергияның түрлі көріністері, тері аурулары, нейроциркуляторлық дистония аурулары созылмалы қабыну жоғарғы тыныс алу жолдарының немесе ішкі ағзалардың (тонзиллиттың, холециститтің, аднекситтың және басқа да) ауру салдары болуы мүмкін. Осыған байланысты, бұған олардың фитотерапиясыз (жалпы немесе жергілікті) әсері жеткіліксіз немесе мүлдем болмауы мүмкін[10].

Терапия баламалығы. Өзінің даму барысында ауру бірнеше сатысынан өтеді: ауру алды, дебют, кеңейтілген клиникалық көріністері, асқынулары, финал. Сонымен қатар, кеңейтілген клиникалық көріністері сатысында патологияның созылмалы нысандарында ремиссия кезеңі және асқынуы кездесу мүмкін, белсенділік пен енжарлық. Өз кезегінде, асқыну айқындылығы және белсенділік дәрежесі жиі ерекшеленеді. Сондықтан қолданылатын дәрілік өсімдіктердің көптігі клиникалық симптоматикаға сай болуы тиіс.

Аурудың дамуы алғашқы кезеңдерінде орын алғанда фитотерапия жалғыз емдеу әдісі болуы мүмкін, бұл ретте жиындарға кіретін дәрілік өсімдіктер саны 4 – 6 түрлерінен аспайды. Патология асқынған сайын жиындағы құрасындар саны ұлғаюы мүмкін, дегенмен, фитотерапия әлі де негізгі болып қала береді[11].

Дәрілік өсімдіктер басқа түрлі емдеулермен тепе-теңдік негізінде қолданылатын нұсқалары кейіннен туындауы мүмкін. Ауру асқынған жағдайда немесе оның жан-жақты клиникалық көріністері болғанда фитотерапия, әдетте, дәрі-дәрмектерге жол беріп, жедел және басқа да жәрдемақы түрлеріне жол беріп екінші орынға кетеді. Ауру бетінің қайтуы кезеңдерінде немесе патологиялық үдерісінің тұрақтандыру кезінде, фитотерапияның маңыздылығын асыра бағалауға қыйын, қолдаушы ретінде табылып, аскыну жағдайында алдынала емдеу әрекетін жузеге асырғанда. Ауру кайталануына қарсы терапия құрамы салыстырмалы түрде шағын фито жиындармен жүргізілуі мумкін. Емдеу барысы үздіксіз.

Көптеген созылмалы аурулары бар науқастар ұзақ және үздіксіз емдеуге мұқтаж, оның ішінде дәрілік өсімдіктермен. Әдетте 2 - 4 ай емдеуден кейің қолданылатын фитожиындарының терапиялық әсері бәсеңдейді. Алайда бұл фитотерапиядан бас тартатын себеп болмауға тиіс.

Дәрілік өсімдіктердің бай таңдауы бір бағыт түрі әрекеттермен баламалы жыиындарды қолдануға мүмкіндік береді, оларды әр 3 - 4 ай сайын бір-бірімен кезектестіріп. Бұл ретте емдеу дүркіні барысында арасында қысқа үзілістер (2 - 3 апта) болғаны дұрыс, үзіліс уақытында келесі нұскаларды пайдалануға болады:

• дәрі-дәрмектермен емделуге көшу (мысалы, созылмалы пиелонефритте – уросептиктерді қабылдау);

• өсімдіктердің саны аз алымды қолдану, солардың ішінен ең қажетті әсер ететін түрлерін сақтай отырып,

• емді тоқтату,

Әрине, нұсқалардың бірін таңдау патологиялық барысы кезеңіне тәуелді (асқынуы, толық емес ремиссия, тұрақты ремиссия). Емдік іс-шаралар кешенділігі[12].

Фитотерапияны барлық аурулардан және барлық жағдайлардан құтқаратын панацея деп санауға болмайды. Оның өз мүмкіндіктерің шегі бар, көз қарасында кемшіліктер бар «емшілердің» бекітілген пікіріне қарамастан, әрдайым басқа емдеу түрлерінің орнын алуға қабілетті емес. Сондықтан "ғылыми" және "дәстүрлі" терапияның парасатты үйлесуі негізді, оның көлемін патологиялық барысының табиғатына, сипатына және динамикасына қарай, дәрігер анықтайды.

Бірқатар жағдайларда дәрі-дәрмек құралдарын қолдануы көрсетілген, физиотерапевтік ем шаралары, емдік дене шынықтыру, сылап емдеу, акупунктуралар, аутотренинг, шипажай мен басқа да емдеу іс-шаралар.

Дәрілік өсімдіктерді таңдау кезінде жүйелілікті сақтау. Фитотерпаияны бастағанда, дәрігерге сынамалар мен қателер әдістері арқылы әрекет жасауға болмайды. Науқастың, иммунологиялық мәртебесін білмей және оның нақты аллергиялық бейімділігін білмей тұра, жыиындағы дәрілік өсімдіктердің үлкен санын тағайындау болжалмайтын салдарға әкелу мүмкүн. Әсіресе бұл бронх демікпесімен ауру адамдарға қатысты, тері патологиясы бар тұлғалар, сыртартқы да аллергиялық серпілістер байқалған науқастар. Сондықтан емдеудің басында салыстырмалы түрде шағын құрамдағы фито алымының қолданған жөн және наукастың толық көндігу қабілеттілігі кезінде құрасын санын ұлғайту қажет. Қандай да бір өсімдікті көтере алмайтынын білдіретін алғашқы белгілері тап болған кезде, оны жойып, орнына әрекеті жақын басқа өсімдік түрін алмастыру қажет. Осындай тәсілмен алымдар жүйелі түрде таңдалады, барынша тиімділігі бар және пациент үшін қауіптілігі ең төмен[13].