ISBN 966-538-174-1 159 page

– Î, òàê, òè äîá’ºøñÿ ñâîãî! – ïîäóìàëà âãîëîñ. ³í í³÷îãî íå

â³äïîâ³â. Ñàìå çà¿õàâ çàñàïàíî Äàð÷èí ïî¿çä. Äàíèëþê ñêî÷èâ çà ïåðîíîâîþ êàðòêîþ äëÿ ñåáå ³ ïðîâ³â Äàðêó àæ äî ñàìîãî âàãîíó.

Ïðèì³ñòèâ Äàð÷èíó âàë³çó íà ïîëèö³ (ÿê âèñàäæóâàâ ¿¿ íàãîðó, Äàðêà ïîì³òèëà, ÿê³ â íüîãî ÷åðâîí³, âòîìëåí³ î÷³), ïîìàöàâ êàëî-

ðèôåð ï³ä ëàâêîþ ³ çâåðíóâñÿ äî Äàðêè:

– Äîñèòü òóò òåïëî. Ñêèíü àáî áîäàé ðîç³ïíè ïëàùèê, áî ùå

ïåðåñòóäèøñÿ „ìåí³“.

ͳ÷îãî á³ëüøå. Àëå â ö³é ñàì³é ïðèñâ³éí³é ôîðì³, â ö³ì îäí³ì, êîðîòê³ì „ìåí³“ – áóëî âñå. Áðóòàëüí³ñòü ìóæ÷èíè, éîãî í³æí³ñòü, âëàäà íàä æ³íêîþ, éîãî ïîêîðà ñóïðîòè íå¿, íàä³ÿ ³ ïåâí³ñòü ïåðå-

ìîæöÿ. Âîíî âäàðèëî ó Äàðêó, ÿê çàãðàâà ïîæåæ³. Çáåíòåæåíà, íå

äèâëÿ÷èñü íà íüîãî, ïîäàëà íåäáàëî éîìó ðóêó. Â³í ³ ïîö³ëóâàâ ¿¿

áåçïðèñòðàñíî. Âñå öå áóëî äðóãîðÿäíå ñóïðîòè òîãî, ùî çðîáèëî-

ñÿ ïåðåä õâèëèíîþ. Âîíà ³ íå âèãëÿíóëà ÷åðåç øèáó, ÿê â³í ìèíàâ â³êíà âàãîíó. Ïðîòå ìàëà â ñåðö³ ïðèêðó, áîëÿ÷å-âèðàçíó ñàìî-

ñâ³äîì³ñòü ãð³õà. ×óëà, ùî ç ãð³õîì íà äóø³ éäå íàçóñòð³÷ Ñòåô-

1 Íàòÿê íà íàö³îíàë³ñòè÷íèé ðóõ (ÎÓÍ), ÿêèé ó 1930-³ ðîêè ùîðàç øèðøå îõîïëþâàâ çàõ³äíîóêðà¿íñüêó ìîëîäü.

êîâ³. Ñòåôêîâ³, ÿêèé õî÷ ñàì ñïîâ³äíèê ó íåäàëåêîìó ìàéáóòíüîìó, í³êîëè íå ìàâ âèðîçóì³ííÿ äëÿ ñëàáèõ õâèëèí ëþäñüêî¿ äóø³.

XVI

Ìóñ³ëà áóòè êàðèã³äíî ï³çíÿ ãîäèíà (íà ñåë³!), ÿê Äàðêà ïðî-

áóäèëàñÿ.  ê³ìíàò³ áóëî ÷óòè çàíàäòî ðîçïàëåíîþ ï³÷÷þ, ïðèáðà-

ëè âæå äîâêîëà íå¿, ³ õòîñü ïîñêëàäàâ Äàð÷èí³ ÷åðåâèêè â ïî-

äðóæí³é çãîä³.

Óô, ÿê ìîæíà ñïàòè òàê áåçïðèòîìíî, ùîá àæ ãîëîâà çàäóá³ëà!

Òà öå ³ íàçèâàëîñÿ „äîìà“: âèñïàòèñü, ùîá àæ î÷³ ï³äïóõëè, ÿê ó êèòàéöÿ, à ïîò³ì… ïîò³ì ä³ñòàòè êàâó ç³ ñìåòàíêîþ äî ë³æêà.

(„Êàâà äî ë³æêà“ – â íàñ ñèìâîë ðîäèíè, ìîæå, ³ ïîäðóæíüî¿ ãàð-

ìîí³¿).

Äàðêà â ñîëîäêîìó áåçâëàää³ ë³íèâî ðîçãëÿäàºòüñÿ ïî õàò³. Âñå

òóò íà ò³ì ñàì³ì ì³ñö³, ÿê â³ñ³ì ðîê³â òîìó, ÿê ³ùå ïåðøèé ðàç âè¿çäèëà ç äîìó äî ì³ñòà (äî „øêîë³â“ – êàçàëè ñóñ³äè). Íàâ³òü ïî÷îðí³ëà ³ ñêðó÷åíà â³ä ÷àñó òîðáèíà ç êîëüîðîâèõ ãèáë³âîê íà ù³òêè, – â³äêîëè Äàðêà ïàì’ÿòàëà, – çàâñ³äè âèñèòü íà ò³ì ñàì³ì ì³ñö³: íàâïðîòè ë³æêà, ë³âîðó÷ â³ä øàôè. Îäèí ðàç ò³ëüêè, ÿê ïîê³éíà áàáóíÿ ëåæàëà íàðÿäæåíà íà êàòàôàëêó, âëàñíå, â ö³ì ïî-

êîþ, çíÿëè òó òîðáèíó ç³ ñò³íè, ÿê çàíàäòî âåñåëó. dzñîõëà ³ ñïî-

ëîâ³ëà, çà ê³ëüêà ëå¿â ìîæíà á â Çàñòàâí³ íàáóòè òàêó ñàìó, àëå

êîìó â ö³ì äîì³ âïàëî á íà äóìêó çàâîäèòè ÿê³-íåáóäü çì³íè?

Æèòòÿ íà ñåë³ íå ëþáèòü çì³í, ³ çäàºòüñÿ, ùî ºäèíà çì³íà, äî ÿêî¿ âîíî çâèêëî ³ íå ïðîòèâèòüñÿ ¿é, – öå ÷åðãóâàííÿ ï³ð ðî-

êó. ² â öüîìó äîì³ òåæ ìຠâñå âèñ³òè. Ñòîÿòè é ëåæàòè íà ñâî¿ì ì³ñö³, ÿê „êîëèñü“. Ìîæå, öå „êîëèñü“ îçíà÷ຠë³ïø³ ÷àñè, êîëè òî ìîæíà áóëî áðàòè ïëàòíþ êîæíîãî ì³ñÿöÿ ³ êîæíîãî „ïåðøîãî“ (íå

âìðå òàê ñêîðî ïàì’ÿòü ïî òîá³, ñîë³äíà Àâñòð³º!), à ìîæå, âîíî çâ’ÿçàíå ç ãîëóáèìè äíÿìè òàòîâî¿ ³ ìàìèíî¿ ìîëîäîñòè òà ¿õ êî-

õàííÿ?

ßê áè âîíî íå áóëî, Äàðêà çíàº, ÿêå öå íåçâè÷àéíî ìèëå ïî-

÷óòòÿ, ùî äåñü òàì, ó çàáèò³é â³ä ñâ³òó äîøêàìè Âåðåí÷àíö³ (îñîá-

ëèâî, êîëè ïîíåâîë³ äîâîäèòüñÿ ó ì³ñò³ ðàç ó ðàç çì³íÿòè ë³æêà òà ãîñïîäèíü!) ìàºø ñâ³é ä³ì, ôîðòåöþ ³ç ãëèíè ³ ñïîðîõíÿâ³ëîãî 427

äåðåâà, äå çàñòðÿã ÷àñ ³ íå ðóõàºòüñÿ á³ëüøå äâàäöÿòü ðîê³â ç ì³ñöÿ.

Ðåâîëþö³¿, çì³íè óðÿä³â, ãîëîä ³ ñòðàéêè äåñü ïåðåìàðøèðóâàëè ñâ³òîì, à öåé ä³ì ó äèê³ì âèíîãðàä³ – ó Âåðåí÷àíö³ íà ãîðáî÷êó –

ñòî¿òü ñîá³ áåçïå÷íèé ³ íåíàðóøåíèé. Õàé ãóäóòü ñâ³òîì ðåâîëþö³¿, õàé çì³íÿþòü ñâîþ ïîäîáó çâ³ð³ é ëþäè, à òóò – âñå áóäå òàê, ÿê

„êîëèñü“.

Äàðêà íèøïîðèòü ï³ä ïîäóøêîþ ³ âèéìຠçâ³äòè äçåðêàëüöå

ç Ðóäîëüôîì Âàëºíò³íî1 (â³÷íèé ñïîê³é éîãî ò³íÿì!) ³ ïðèãëÿäà-

ºòüñÿ ñîá³ íàñàìïåðåä îäíèì, à ïîò³ì äðóãèì îêîì. (Ƴíêè çàáî-

áîíí³ – ëÿãàþòü ñïàòè ³ç äçåðêàëüöåì ï³ä ïîäóøêîþ, áî ïåðåêî-

íàí³, ùî êîëè, ïðîêèíóâøèñü ç³ ñíó, ïîáà÷àòü ìèëó îñîáó, òî ö³ëèé äåíü áóäå ïðèºìíèé). Äçåðêàëî ïîêàçóº ïîã³äíå, ñïîê³éíå, ñ³ðî-çå-

ëåíå íåáî. Çâ³äêè æ öÿ çàáëóêàíà, í³áè çâóê ó ñí³ çà÷óòîãî ñï³âó, äóìêà, ùî â³ä ó÷îðà äî ñüîãîäí³ òàê áàãàòî çì³íè â Äàð÷èí³ì æèò-

ò³? Â÷îðà áóëè ×åðí³âö³… äîêëàäí³øå, ¿õ çàë³çíè÷èé äâ³ðåöü… ñüî-

ãîäí³ – Âåðåí÷àíêà âæå, àëå ìèëèé Áîæå, â ÿêîìó öå âñå çâ’ÿçêó?

 êóõí³ ãîâîðÿòü øåïîòîì, ùîá íå çáóäèòè Äàðêè, ³ â ö³é ñàì³é êóõí³, ìàáóòü, Ñàíäà ç òàêèì çàâçÿòòÿì ïîáèâຠìàêîãîíîì ì’ÿñî, ùî â³ä ¿¿ ðîáîòè éäå â³äãîì³í, ÿê â³ä êàìåíîëîì³â.

Î, íà ñåë³ òàê: ïî÷óâàííÿ – ñâîºþ äîðîãîþ, ïîðÿäîê äíÿ ³ ïðà-

ö³ – ñâîºþ. Â³ä „áàáèíîãî ïîêî¿êó“ (íàçâà öÿ áåçñìåðòíà, õî÷ ñà-

ìà áàáöÿ âæå ÷îòèðè ðîêè ó çåìë³) ñêðèïíóëè äâåð³, é òàòî ïîïðî-

ñèâ êîãîñü äîñåðåäèíè. Äàðêà â³äãîðíóëà âîëîññÿ ç-íàä ë³âîãî óõà.

– ß! – ñêàçàâ ã³ñòü, ³ Äàðêà â³äðàçó ïî ãîëîñ³ ï³çíàëà ²âàíà Ãðóøêó. Ñâ³äîì³ñòü, ùî çà ñò³íîþ õòîñü ÷óæèé, ðîçáóäèëà ¿¿

çîâñ³ì. Âîíà ñ³ëà íà ë³æêî é ïî÷àëà îäÿãàòèñü, ïî÷èíàþ÷è â³ä ïàí÷³õ.

²âàí Ãðóøêà áóâ äëÿ Äàðêè çàâñ³äè æäàíèì ãîñòåì. ¯¿ â³äíî-

øåííÿ äî öüîãî ñåëÿíèíà-³íòåë³´åíòà ìàëî â ñîá³ ùîñü ç òîãî, ùî ä³òè ïî÷óâàþòü äî ñâ. Ìèêîëàÿ: ïîäèâ ³ ïîâàæàííÿ, à ïðè ò³ì –

ÿêàñü ñâîºð³äíà, äèòÿ÷à ³íòèìí³ñòü. ²ñòîð³ÿ ²âàíà Ãðóøêè áóëà, ñïðàâä³, ö³êàâà. Ñüîãîäí³ ²âàí Ãðóøêà âèêîíóº óðÿä íà÷àëüíèêà 1 Ðóäîëüô Âàëºíò³íî (Ðîäîëüôî Âàëºíò³íî) (1895–1926) – àìåðèêàí-

ñüêèé àêòîð, çà ïîõîäæåííÿì ³òà볺öü. Ïðîñëàâèâñÿ â í³ìèõ ô³ëüìàõ 20-õ ðîê³â, ñòâîðèâøè îáðàç åêçîòè÷íîãî „ëàòèíñüêîãî êîõàíöÿ“, ôàòàëüíîãî ñïîêóñíèêà.