Тотығу-тотықсыздану реакцияларының жіктелуі

Әдетте, тотығу-тотықсыздану реакцияларын молекулааралық, молекулаішіндік, диспропорциялық деп үш типке бөледі.

Молекулааралық реакцияға тотықтырғышы мен тотықсыздандырғышы әр затта болатын реакциялар жатадыСонымен қатар, құрамдарында бір элементтің әртүрлі тотығу дәрежесін-дегі атомы болатын зат арасындағы реакцияларды жатқызуға болалы:

Молекулаішіндік реакцияға тотықтырғышта, тотықсыздандырғышта бір затта болатын реакциялар жатады. Бұл жағдайда тотығу дәрежесі кіші атомды тотығу дәрежесі үлкен атом то-тықтырады. Ондай реакцияларға термиялық ыдырау реакциялары жатады. Мәселен:

Бұған тағы да, бір элемент атомдарының әртүрлі тотығу, дәрежесінде болатын заттардың ыдырауын жатқызуға болады:

Диспропорциялық реакциялар жүргенде бір элемент атомының тотығу дәрежесі бір мезгілде жоғарылап әрі төмендейді. Бастапқы заттар түзген қосылыстардың біреуінің атомының тотығу дәрежесі жоғары, ал екіншісінікі төмен болады. Бұл реакциялар тотығу дәрежесінің а р а л ы қ мәні болатын атомдары бар заттарға тән екендігі айқын. Мәселен, марганецтің тотығу дәрежесі +6-ға (+ 7 мен +4-тің арасында) тең калий манганатының К₂МnО₄ өзгеруі, бұған мысал бола алады. Бұл тұз ерітіндісінің әдемі күңгірт жасыл түсі болады ( ионының түсі), бірақ та ерітіндінің түсі қоңыр түске ауысады. Себебі, тұнбаға МnО₂ түсіп және МnО ионы түзіледі. Мынадай реакция жүреді:

Диспорциялық реакцияға өте жиі кездесетін мына реакциялар да жатады:

Бұрын диспропорциялық реакцияларды өздігінен тотығу-тотықсыздану реакциялары деп атаған.