Инклюзивті білім беру жағдайында ата-аналармен жүргізілетін жұмыстың стратегиялары

Мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелейтін отбасыларына психологиялық-педагогикалық көмек беру концепциясын құруда бірқатар теориялар мен зерттеулер негізгі (маңызды) орын алады:

1) психофизикалық бұзылыстары бар баланың психологиялық-педагогикалық даму заңдылықтары, оның күрделі әлеуметтену процесінің нәтижесі (Т.А.Власова, Л.С.Выготский, В.И.Лубовский, Д.Б.Эльконин).

2) дизонтогенез жағдайында даму арнайы түзете-дамыту ортасын құруды қажет етеді (К.С.Лебединская, В.В.Лебединский, И.Ю.Левченко, В.И.Лубовский, Е.М.Мастюкова, М.С.Певзнер, В.Г.Петрова, С.Я.Рубинштейн, У.В.Ульенкова).

Инклюзивті мектепте мұғалім мен ата-аналардың өзара байланыстары келесі принциптерге негізделуі керек:

1) сыйластық пен түсіну;

2) мәлімет пен іскерліктермен алмасу;

3) шешімдер қабылдауға қатысу;

4) мүмкіндігі шектеулі балалардың индивидуалдығын қабылдау.

Мұғалімдер мен ата-аналарға қойылатын талаптар:

1) баланың жетістіктері жайлы білуі үшін ата-аналар мұғалімдермен жиі кездесуі керек;

2) мүмкіндігі шектеулі балалардың индивидуалды білім алу «жолын» құруда ата-ана белсенділік таныту керек;

3) мұғалімдер баланың «жеке даму картасын» жүргізуі керек: жетістіктері- оқу және тәрбиеленуде;

4) баланың жеке даму бағдарламасына (оқу/тәрбиелеу) қатысты бірқатар міндеттерді ата-аналар атқаруы тиіс;

5) әр тоқсан соңында ата-аналар баласының жетістіктері жайлы мәліметтерді алуы керек;

6) ата-аналар сабаққа қатыса алады;

7) тәрбиелік іс-шараларға шақырылуы керек;

8) іс-шаралады өткізуде ата-аналардың көмегіне жүгінуге болады;

9) ата-аналар балаларына сабақ орындауға көмек беруі қажет;

10) мектептен тыс іс-әрекеттерін, спортпен, басқа да үйірмелерге қатысуға жағдай жасау керек;

11) мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналарына арнап арнайы педагогтар, психологтар, мұғалімдер семинарлар, тренингтер өткізулері қажет;

12) мүмкіндігі шектеулі баланың ата-анасы ата-аналар комитетіне қосылу керек;

13) мұғалімдерге арналған семинар,тренингтерге ата-аналар қатыса алады;

14) мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналары бірігіп, пікір, тәжірибе алмасу үшін (жалпы білім беретін мектепте баланы оқыту мәселесі бойынша) Ассоциация құруы мүмкін;

15) мұғалімдер мүмкіндігі шектеулі балалардың үйіне баруы керек, сонда баланың жақындары арасында қалай өзін сезінетіні жайлы мәліметі болады;

16) (мұғалім - ата-ана) екі жақты нақты міндеттерді атқаруда келісім-шарт жасалып, қол қойылып, жауапкершілікпен жұмыс жасалуы тиіс.

Пысықтау сұрақтары

1. «Ерекше» баланы тәрбиелейтін отбасының қызметтерін сипаттаңыз.

2. Мүмкіндігі шектеулі баланың жекетұлғалық дамуы мен олардың ата-аналарымен қарым-қатынасындағы бағыттылықтарды анықтаңыз.

3. Даму мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналарының негізгі психологиялық портреттеріне мінездеме беріңіз.

4. Даму мүмкіндігі шектеулі баласы бар отбасында тәрбиелеу модельдерін сипаттаңыз.

5. Ата-аналарда даму мүмкіндігі шектеулі балаға қатысты қандай ұстанымдар бар?

6. «Бала - ата-ана» қарым-қатынасының ерекшеліктерін анықтауда қандай әдістерді қолдануға болады?

7. Даму мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналарымен жүргізілетін жұмыстың дәстүрлі және дәстүрлі емес түрлеріне сипаттама беріңіз.