Дистрофияның дамуына әсер ететін жағдайларды сипаттаңыз

Патологиялық жагдайларда, әртүрлі себептерге байланысты зат алмасу үрдісі бүзылады. Бірақ та дистрофия дегенде тек зат алма-суының бүзылуын гана түсіну жеткіліксіз, себебі "трофика'⁹ сөзі кең магынаға ие. Сондықтан дистрофияны тек жасушадагы өзгерістер ғана деп қарау дүрыс емес, ол жасушаны қоршаган ор-таның, тіпті бүкіл нерв, эндокрин жүйелерінің өсерінің де көрінісі. Дистрофия морфологиялық түрғыдан регрессивті үрдіс болып есептелгенімен, жалпы-биологиялық түргьщан оны организмде қалыпты жагдайларда жүріп жататын зат алмасу, энергия бөліну сияқты биологиялық мақсатқа сәйкес бейімделу реакцияларыш>щ бірі деп қарау керек (И.В.Давьщовский).

Дистрофияның даму механизмдерінің негізінде, зат алмасу үрдісін қамтамасыз етуші жасушалық жөне жасушааралық қарым-қатынастардың бүзылуы жатады.

Оның негізгі себептеріне: өртүрлі ферментопатиялар (туа не­месе түқым қуалау жолымен пайда болган ферменттер жетіепеушілігі), қан айналуының бүзылуына байланысты дамитын гипоксия, зат алмасуының нервтік, эндокриндік реттелуінің бүзы-луы жатады.

Сонымен, дистрофия өте күрделі көп себепті (көпэтиология-лық) қүбылыс болып, әр уақытта да жасуша ішіндегі және жасу-шааралық қүрылымдардың зақымдалуымен және олардың жаңару үрдістерінің бүзылуымен сипатталады.

Дистрофияның дамуына төмендегі өзгерістер себеп болады:

1. Инфильтрация. Қан арқылы келген заттардың жасушаға не­месе жасушааралық тінге мөлшерден тыс сіңіп қалуы. Мысалы, атеросклероз ауруында қанда холестерин мөлшері өте көбейіп кетіп, ол қан тамырларының ішкі қабатына (интимада) сіңіп қалады, семіздік кезінде майлар бауьірда, жүректе жиналады.

2. Декомпозиция (ыдырау). Бүл қалыпты жагдайда бір-бірімен берік байланысқан, бірақ та патология жагдайында ыдырап жеке жеке көрініп қалатын заттарға төн. Мысалы, май-белок қоспала-ры ыдырағанда келткада жеке-жеке май жөне белок заттары жина-лып қалады. Бүл көбінесе жасуша ультрақүрылымдарының ыды-рап жойылуына байланысты үрдіс.

3. Трансформация. Бүл бір заттың орнына екінші заттың түзілуі. Мысалы, май және көмірсу түзуші затгардан белоктың пайда бо-луы немесе көмірсулардан майдың түзілуі.

4. Денатурация — белоктардың әр түрлі жағдайларға байланы­сты үйып немесе бірігіп ірі тамшылар (коагуляттар) түзуі.

5. Бейтабиғи синтез. Бүған мысал ретінде жасушалар мен
тіндерде табиғи жағдайда кездеспейтін заттардың, амилоид
белогінің, алкоголь гиалинінің пайда болуын келтіруге болады.

6. Жасушада синтезделіп жатқан заттардың өз мерзімінде ыды-
рамай цитоплазмада жинақталып қалуы. Бүл тезаурисмоздарға тән
қүбылыс болып ферментопатиялар қатарына жатады. Көлемі ерек-
ше үлкейіп кеткен жасушалар ("қор жинау" жасушалары) бара-
бара бүтіндей жойылады, сол ағза қызметі бүзылады.