Діл үдеріс күші

Сонда әділ үдеріс дегеніміз не? Бұл үдеріс компанияларға стратегияны жүзеге асыру үдерісін кіріктіру мүмкіндігін қалай жасайды? Әділдік және бейтараптық тақырыбы жазушылар мен философтарды ғасырлар бойы мазалап келе жатыр. Әйтсе де, әділ үдерістің пайда болуына екі әлеуметтанушы-ғалым Джон У. Тибо (John W. Tibaut) және Лоренс Уокер (Lawrence Walker) себепші болды. ХХ ғасырдың 70-ші жылдарының орта тұсында олар өздерінің әділдік психологиясына деген қызығушылығын үдерісті зерттеумен байланыстырды, сөйтіп, «үдерістік әділдік»¹ термині пайда болды. Өз зерттеулерінің мәні ретінде сот арыздарын алып, ғалымдар адамдардың заң талаптарына сөзсіз мойынсұнып, оған сенулерінің себебін түсінуге тырысты. Зерттеулер барысында сот шешімінің өзі ғана емес, осы шешімді шығаруға себеп болатын үдерістің де әділдігі мазалайтынын анықтады. Үдеріс әділ болғанда адамдардың шығарылған шешімді қанағат тұтатыны және оны орындауға дайындық дәрежесі өсетіні белгілі болды².

Әділ үдеріс – менеджерлердің үдерістік әділдік теориясын тәжірибеде қолдануы. Заңнамалық саладағы секілді әділ үдеріс жүзеге асуды стратегияға кіріктіреді және қызметкерлерді бастапқыдан өз жағына тартады. Әділ үдеріс әрекет етіп отырған уақытта адамдар стратегияны жасау сатысында-ақ әділ ойынға сенеді. Бұл оларды стратегиялық қорытынды шешімдерді жүзеге асыру бойынша біріккен ерікті жұмысқа ынталандырады. Ерікті ынтымақтастық – адамдар қажетті нәрсені ғана орындайтын механикалық жұмысқа қарағанда анағұрлым мықты нәрсе.

8-1 СУРЕТ

Әділ үдерістің адамдардың мақсаттары мен мінез-құлықтарына әсер етуі

Стратегияны қалыптастыру үдерісі		Әділ үдеріс   Қатысу Түсіндіру Үміттердің анықтығы
Мақсаттары		Сенім және адалдық   «Менің пікіріммен санасатынын сеземін»
Әрекет		Ерікті ынтымақтастық   «Мен міндетті болғандықтан әрекет етіп отырған жоқпын»
Стратегияны іске асыру		Күткеннен асып түсу   Өз бастамасымен

Ерікті ынтымақтастық кезінде адам өз міндеттерінің шегінен шығып, күш-қабілетін аямайды және стратегияға сәйкес әрекет ету үшін – өз қызығушылықтарын да соған бағындырады³. 8-1 суретінде әділ үдеріс, адамдардың көзқарастары мен мінез-құлықтары аясында байқалған себеп-салдарлық байланыс көрсетілген.