орытынды. Еліміздегі экономикалық реформалардың барысы бизнес саласындағы қызметтің лизингтік бағытының ең перспективалы

Еліміздегі экономикалық реформалардың барысы бизнес саласындағы қызметтің лизингтік бағытының ең перспективалы екендігін айғақтайды. Еліміздің шаруашылық кешенінің инвестицияға деген орасан мұқтаждығы лизингтік қызметті жеделдетіп дамытудың маңызды алғышарты болып табылады. Банк капиталын нығайту, экономиканың басым салалары мен секторларына отандық және шетелдік тікелей инвестицияларды, несие мен займдарды салу, шағын және орта бизнестің жедел дамуы Қазақстандағы лизинг бизнесінің кең масштабта дамуына қуатты серпін береді.

Лизингтік қызметтің қазіргі заманғы нарығы, осы операцияларды реттейтін лизингтік келісімдер мен заңды мөлшер-үлгісін, лизингтің түрлі үлгілері мен формасын сипаттайды.

Қазақстан Республикасында жүргізіліп жатқан нарықтық-экономикалық қайта құрылулар жағдайында, лизинг қатысатын жаңа институттардың дамуы және қалыптасуы жүріп жатыр. Лизингтің дамуы инвестициялық қызмет активизациясының, нарықтық экономика жандануының және елдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайдың бірі болып табылады. Сонымен қатар, лизинг нарықтық категория және азаматтық құқықтың объектісі ретінде оны толық дәрежеде пайдалануға кедергі болатын оның теориялық және тәжірибелік аспектісінде толық дайындалмағанын атап өту қажет.

Қазіргі уақытта Қазақтандағы лизингті ұйымдастырудың негізгі төрт бағыты ерекшеленеді:

1. мемлекеттік лизинг немесе мемлекеттік бюджет қаржысы есебінен толық жүзеге асырылып отырған лизинг;

2. коммуналдық (муниципалдық) лизинг немесе жергілікті бюджет қаржысы арқылы қаржыландырылатын лизинг;

3. коммерциялық лизинг өзінің және заимдық қаражаты арқылы толығымен банктер және лизинг компанияларымен жүзеге асырылатын лизинг;

4. аралас лизинг немесе мемлекеттік және коммерциялық құрылымдардың қатысуымен болатын үлестік лизинг. Бұл

жағдайда мемлекеттік және жергілікті органдар – үкімет, министрліктер мен ведомстволар, облыс және аудан әкімдері кепіл сапасында немесе лизингтік келісімде белгілі бөлігін қаржыландыру үшін бюджет қаржысын бөледі.

Қазақстандағы лизингті дамыту перспективасы және жағдайымен проблемаларына жасалған талдау негізінде төмендегі қажетті шараларды жүзеге асыру керек деп қорытынды жасағым келеді:

1. 2002 –2005 жж. және одан кейінгі жылдарға арналған лизингті

дамытудың жалпымемлекеттік, салалық және аймақтық

бағдарламаларын жасау және бекіту;

2. Лизинг компанияларының жалпымемлекеттік және

аймақтық жүйесін құру және кеңейту бойынша оған

дайындаушы кәсіпорындары, мекемелерін, коммерциялық

банктерді, шетелдік компанияларды, фирмаларды және

банктерді қатыстыра отырып жұмыс жүргізу;

3. Лизинг компаниялары қызметін қалыпты ұйымдастыру үшін өте қажетті нормативтік- құқықтық актілерді жетілдіру;

4. Қоғамдық өзін-өзі басқару органын - Қазақстанның лизинг

фирмаларының бірлестігін құру және т.б.

Жоғарыда жазылғандарды қорыта келе отырып, лизингке келесі анықтаманы беруге болады. Лизинг – бұл бір жылдан жоғары мерзімге арналған, лизингті алушыға уақытша пайдалану мен ұстауға белгілі ақыға беретін және ұзақ мерзімді пайдалануға инвестициялық және тұтынушылар товарларын өзінің және тартылған (қарызға алынған) қаржылар есебінен лизинг беруші сатып алу – сату, жалға алу және несиемен байланысты экономикалық және заңдық қатынастар кешені деп саналады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Нормативтік– құқықтық актілер:

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08. 1995ж.

2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Алматы: Жеті

Жарғы, 2000. – 560 бет.

3. Қазақстан Республикасының «Қаржы лизингі туралы» Заңы. 5 шілде 2000ж.

4. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының банктік қызмет сұрақтары бойынша кейбір заң актілеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы» Заңы. 11.07.1997ж.

5. Қазақстан Республикасының «Сақтандыру қызметі туралы» Заңы. 18.12.2000ж.

6. Қазақстан Республикасының «Патент туралы» Заңы. 16.07.1999ж.

7. Қазақстан Республикасының «Нотариат туралы» Заңы. 14.07.1997ж.

8. Қазақстан Республикасының «Валюталық реттеу туралы»

Заңы. 24.12.1996ж.

9. Қазақстан Республикасының «Сертификаттау туралы»

№434-1 Заңы. 16 шілде 1999ж.

10. Қазақстан Республикасының «Стандарттау туралы» №433-1

Заңы. 16 шілде 1999ж.

11. Қазақстан Республикасының «Төлемдер және ақша аудару

туралы» Заңы. // Казахстанская правда. 2 шілде 1998ж.

12. Қазақстан Республикасының «Банкроттық туралы» Заңы. 21

қаңтар 1997ж.

13. Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы»

№453-1 Заңы. 23 шілде 1999ж.

14. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Респуб-ликасындағы банктер және банктік қызмет туралы» заң күші бар Жарлығы. 31.08.1995ж.

15. Қазақстан Республикасы Президентінің «1996-1997 жылдары ауылды және агроөнеркәсіптік кешенді мемлекеттік қолдау бойынша қосымша шаралар туралы» Жарлығы. 20 желтоқсан 1995ж.

16. Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Мемлекеттік мүлікті басқару бойынша Қазақстан Республикасының Мемлекеттік комитеті құрамындағы лизинг бойынша Департаменті

туралы» Қаулысы. 29 сәуір 1995ж. №599

17. Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Лизинг негізінде аг роөнеркәсіптік кешенді машинақұрастыру өнімдерімен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі» Қаулысы. 23 желтоқсан 1995ж. №1851

18. Агроөндірістік кешендегі лизинг туралы ереже. Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен бекітілген. 23 желтоқсан 1995ж. №1851

19. Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Қазақстан Респуб-ликасының агроөнеркәсіптік кешенін машина құрастыру өнімдерімен қамтамасыз ету бойынша лизинг қорын құру туралы» Қаулысы. 29 қаңтар 1996ж. №117

20. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін машина құрастыру өнімдерімен қамтамасыз ету бойынша лизинг қоры туралы ереже. Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен бекітілген. 29 қаңтар 1996ж. №117

21. Ауылшаруашылығында лизингті ұйымдастыру жағдайлары

және тәртібі туралы ереже. Қазақстан Республикасы

Үкіметінің Қаулысымен бекітілген. 15 сәуір 1998ж. №34

22 «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін бәсекеге қабілетті халық үшін» ҚР Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. Астана, 2004 19.03 // Орталық Қазақстан 23.03.2004.

Арнайы әдебиеттер:

1. Гражданское право Республики Казахстан. Часть Особенная. Том 1. – Алматы: Данекер, 2001. – 354 с. Жайлин Г.А.

2. Гражданское право Республики Казахстан. Учебное пособие часть общая / под. ред. Г.И. Толеугалиев, К.С. Мауленова. Алматы. «Данекер», 1999г. с. 486

3. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Ерекше

бөлім). Комментарий. Жауапты ред. М.К. Сулейменов, Ю.Г. Басин. – Алматы: «Жеті жарғы», 2000. 800 бет.

4. Гражданское право. В 2-х томах. Том 2. Учебник (Под ред.

Е.А. Суханова). –М.: Из-во Бек, 1994г.

5. Гражданское право. Учебник. Часть 2./ Под ред. А.П. Сергеева, Ю.К. Толстого. – М.: ПРОСПЕКТ, 2001г.

6. Гражданское право. Часть первая: Учебник / Под ред. А.Г: Калпина, А.И. Масляева. –М.: Юристъ, 1997г.

7. Гражданское право: Под ред. Гришаева. М.:Юрист.-1999.

8. Балтус П., Майджер Б. Школа европейского бизнеса,// Лизинг-ревю.- 1996. №1.

9. Голощанов В.Н. “Развитие лизинга в России: реальность и перспективы” // Финансовый бизнес.-1996.- № 7.

10. Голощанов В. Н. Лизинг обречен на успех, но мешают налоги// Экономика и жизнь. – 1996.- № 8.

11. Газман В. "Лизинг: теория, практика. Комментарий" М.: Фонд «Правовая культура», 1997.

12. Газман В. Лизинг в малом предпринимательстве, организационно-правовое обеспечение// Хозяйство и право. –1998. -№7.

13. Газман В. Лизинг в малом предпринимательстве, организационно-правовое обеспечение// Хозяйство и право. –1998. -№8.

14. Газман В. Кризис законодательства о лизинге // Хозяйство и право. 2000. №4.

15. Газман В.Д. Рынок лизинговых услуг. – М.: Правовая культура, 1999г.

16. Газман В. Российский лизинг нуждается в законодательной поддержке.//Хозяйство и право.-2001.-№1.

17. Дотников Н.К. Предпринимательское право. Учебное пособие

М, 1999г.

18. Калачева С. Арендные сделки. - М.: ПРИОР, 1997.

19. Кабатова Е.В. Лизинг: правовое регулирование, практика. - М.: ИНФРА-М, 1998.

20.Камшибаев А. Межотраслевые и межрегиональные связи

Казахстана. Алматы. Қазақстан, 1988. Б.156-157

21. Каштанина Т.В. Предпринимательство.(правовые основы) М.

Юридическая литература 1994г.

22. Медведков С.Ю. Лизинг в экономике США// США: политика,

экономика, идеология.-1979.-№ 5.

23. Нургалиева Н. Лизинг – особый вид договора имущественно

го найма. – Юридическая газета. – 20.01.1999г.

24. Масленченков Ю. Краткая характеристика законодательной

базы лизинга и основных его субъектов //Финансист. - 1998.-№9.

25. Прилуцкий Л. “Финансовый лизинг. Правовые основы,

экономика, практика”.-М.: ОСЬ-89, 1997.

26. Полякова Ю. О лизинге сельхозтехники в РФ.// Ведомости. 15

февраля 2001 г.

27. Сахарчук В. Виды лизинговых операций.// Хозяйство и право.-

1998.-№4.

28. СагадиевК.А., СмагуловА.С., Мырзахметов А.И. Лизинг в

Казахстане: Теория и практика. – Алматы: Агроуниверситет, 2000. – 202с.

29. Сусанян К. Лизинг, бартер, товарообмен с зарубежными

партнерами. - М.: Мировой океан, 1992.

30. Смирнов А. П. Лизинговые операции. - М.: Мысль, 1995.

31. Талье И., Абашина А. Аренда и лизинг.- М: Издательский дом

"Филинъ", 1997.

32. Суханов Е.А. Правовые основы предпринимательства. М, 1993г.

33. Харитонова Ю.С. Финансовая аренда (лизинг)//

Законодательство.-1998.- №1.

34. Чекмарёва Е.Н. Лизинговый бизнес.—М.: Экономика, 1993.

35. Эриашвили Н.Д. Банковское право: Учебник для вузов. - М.: За­

кон и право, Юнити –Дана, 1999.

36. Аренда и лизинг. М. Информационно-издательский дом

''ФИЛИНЬ'', 1997. Б,121-122.

37. Гражданское, торговое и семейное право капиталистических стран: Сб. нормативных актов. Обязательственное право. М.: Юридическая литература, 1989.

38. Лизинг и коммерческий кредит. М.: “Ист-сервис”, 1994.

39. Краткий статистический ежегодник. Статистика сборник

Нац.стат.агенства. Министерство экономики и торговли

1997. Б,135.

40. Бухгалтерский, валютный и инвестиционный аспекты лизинга.

М.:”Ист-сервис”, 1994.

41. Материалы Международной конференции по развитию лизинга в РФ, М., 1996 г.ъ

42. Конвенция УНИДРУА о международном финансовом лизинге

(заключена в Оттаве 28.05.88г.)// Вестник ВАС РФ.-1998г.-№5