ЭндамиялыҚ бҰҒаҚ ауруын алдын алу жӘне кҮресу жолдары

Аурудың негізгі белгісі қалқанша бездің әр сатылы ұлғаюы. Алқымның алдыңғы бетінде орналасқан бұғақты басқа ісіктерден ажыратуға болатын белгі - ол ауру адамды жұтындырғызғанда бұғақ жоғары қарай жылжытылады. Бұғақтың барын анықтауда маңызды көмек беретін тексеру тәсілі ол қалқанша безді пальпациялап (сипап) қарау. Қалқанша безді тексергенде ауруды тік тұрғызып немесе отырғызып қарағанда оның иегін аздап төмендеу түсірткізген дұрыс болады. Сонда ғана қалқанша безді сипалап қарап шығуға мүмкіндік туады. Бұғақтың консистенциясы әртүрлі болады; диффузды паренхиматозды бұғақта жұмсақ келеді, коллоидты бұғақта-тығыздау. Түйінді пальпацмямен анықтау жеңіл, оңайырақ келеді. Қалқанша бездің жылжымалылығының шамалануы қабыну процестерінде немесе қатерлі ісікке айналғанында байқалады.

Тіпті ірі мөлшерлердегі эутиреоидты эндемиялық бұғақтар әдетте жағымсыз сезімдер бермейді. Қалқанша бездің жеке учаскілері біркелкі ұлғаймағанда мойынның формасы едәуір бұзылуы мүмкін. Ондайда алқымдағы (мойындағы) қантамырлардың, нервілердің және кеңірдектің басылып қысылғандағы белгілері кейде байқалады. Ондайда аурулардың тыныс алуы тарылады, дауысы өзгереді немесе қарлығады, дисфагия құбылыстары пайда болады. Аурулар осындай асқынулардың дамығанын егжей-тегжейлі сұрағанда шағым ретінде айтып береді. Бұғақ төстің ішкі бетінде орналасқанда тыныс жолдарының, жоғары қуыс венаның, өңештің қысылу белгілері білінеді.

Диагностикасы. Бұғақтың диагнозын анықтауда қалқанша безді сканирлеудің маңызы аса зор. Бұл әдіс бездің мөлшерлерін, оның орналасуын, бездің ұлғайған, өскен, түйіндеген жерлерін анықтауға көмектеседі. Онымен қатар бұл әдіс кеуде қуысының ішінде орналасқан бұғақты және орталық көкірек қуысындағы ісіктерді ажыратуға көмегін тигізеді. Эутиреоидты бұғақта организмде негізгі зат алмасудың көрсеткіштері қалыпты цифрлардың мөлшерінде болады.

Емдеу. Эутериоидты диффузды бұғақ ауруын антиструминмен, йодтың микродозасымен, гипертиреозды формасын дийодтирозинмен, мерказолилмен, гипотиреозды түрін тиреоидинмен емдейді. Диффузды бұғақтар прогрессивті өскенде, түйінді және аралас бұғақтарға хирургиялық операциялар қолданылады.

Сақтандыру шаралары. Йодталған тұз (1 тонна тұзға 25 грамм йод), бұғақ ауруы дамып келе жатыр деген күдікті адамдарға жетісіне 1 рет 1 таблетка антиструмин беріледі.

Кездейсоқ (спорадикалық) бұғақ аурулары клиникалық тұрғысынан эндемиялық бұғақ ауруларынан ешбір айырмашылығы жоқ, бірақ олардың пайда болуы эндемиялық ошақтарсыз болады. Әйелдер мен еркектердің бұл аурудағы қатысы 2;1-ге тең. Емделуі қиынырақ.

2001-2003 ж.ж. аралығындағы әндемиялық зоб ауруымен ауырған балалардың статистикасы

2001-2002 ж.ж. аралығындағы әндемиялық зоб ауруымен ауырған жасөспірімдердің статистикасы

2001-2003 ж.ж. аралығындағы әндемиялық зоб ауруымен ауырған ересек адамдардың статистикасы

2001-2003 ж.ж. аралығындағы әндемиялық зоб ауруымен ауырған жалпы адамдардың статистикасы