Оқытудағы саралау әдісінің әдістік негіздері

- оқушының оқу материалын жеңілден күрделіге қарай жүйелі меңгеруі;

- алынған нәтижені олшеуге болағындыгы;

- оқу үдерісінің жарыс түрінде ұйымдастырылуы;

- бағалаудың жетелеушілік қасиеті;

- дамыта оқытудың әдісі.

Деңгейлеп-саралау негізіндегі педагогикалық технология әдістемесі. Деңгейлеп-саратап оқыту технологиясында жұмыс міндетті үш деңгейлік, косымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады. Оның басты мақсаты - білім алушыларды «кабілетті», «кабілетсіз» деген жіктерге бөлуді болдырмау, оқытудың тиімділігін артгыра отырып, сапалы білімге қол жеткізу.

Саралай оқыту әрекеті - білім алуға багытталған әрекет. Ол өз бетінше, әрі мұғалімнің жетекшілігімен жүзеге асады. Біз басшылыкка алып отырған саралай оқытудың жүйелік негізін Б.Ананьев, Л.Выготский, А.Леонтьсв, т.б. ғалымдар жасаған. Ал бастауыш мектеп кезеңіндегі оқу әрекеті В.Давыдов, Л.Занков, т.б. зерттеулерінде қарастырылады. Саралай оқытуды ұйымдастыру арқылы баланың ойы абетрактіден нактығақарай орлсйді, ілімдік ойлауы калыптасады. Оқушы дамуының негізі болып табылатын әрекет, оқу әрекеті әрбір сабақтың өзегі деп түсінуі керек. Саралай оқытуды ұйымдастыру арқылы бала акыл-ой денгейі мсн белсенді әрексті аркасында репродуктивті емес нәтижеге жетеді.

Сабақтың схемасы. Жаңа материалды түсіндіру.

I кезең. Өткенді қайталау.

Әр түрлі киындықтарға байланысты оқушылардың өзіндік жұмысы.

Бірінші топ: тапсырманы түсінуде, талап ететін өзіндік шығармашыл жұмысты орындайды; 2-ші және 3-ші топтардын жұмыстарын бақылайды, қиыншылық туған жағдайда оларға комекке келеді; 2-ші және 3-ші топтар үшін каиталанған материал бойынша көрьгтынды жекс тапсырмалар жасайды.

Екінші тон: өткен сабақта 1-ші топ оқушыларынын дайындаған тірек схемаларының ерсжелерін жасайды, үлгі бойынша жұмыс жасайды: жана материалды меңгеруге кажепі ережелерді қайталай отырып, 3-ші топ оқушыларының үй тапсырмаларын тсксереді.

Үшінші топ: жатталған ережөні тәжірибеде колданады, алдыңгы сабақта 1-ші және 2-ші топ оқушылары жұмыс істеген тірек схемалары бойынша өз бетімен жұмыс істейді, жаңа материалды түсіндіру үшін матсриалды қайталайды.

ІІ кезең. Жаңа білімді тәжірибеде колдану әдісіне байланысты барлықтоіі оқушыларына мұғалімнің материалды фронталды түсіндіруі (барлық топ жұмыс істейді).

ІІІ кезең. Барлық топ оқушыларынын білімді меңгеру сапасын анықтау және меңгерген материалды тәжірибеде қолдана білуі.

Бірішпі топ: білімін кеңейту және тереңдетуде өзіндік жұмысы, оқушылар өздерінің уақыты мен күшін керексіз кайталауға жұмсамау керек.

Екінші және үпіінші топ: тірек схемаларын қолданып, негізгі сұрактар бойынша жаңа материалды екінші рет түсіндіру.

Екінші топ: тірек схсмасы және үлгі бойынша өзіндік жұмысы.

Үшінші топ: жаңа материалды түсіндіруі бойынша түзету:

1) оқулык бойынша теориялық жагдайы; 2) оқу жұмысының дағдыларын меңгеру мақсатында мұғалімнің жетекшілігімен тақырыптык жаттыктыру жаттығулары.

ІV кезең. Өзіндік жұмысты орындаудың нәтижесін тексеру үшінші топтан басталады, сосын екінші бірінші топпен аяқталады. Жаңа тақырыпқа байланысты өзіндік тапсырманы үшінші топ екі рет тыңдайды, бірінші топтың өзіндік жұмысының орындалуын екінші және үшінші топ тыңдайды.

V кезең. Барлық тогща арналған бірдей езіндік жұмыс. Сосын барлықтопка қосьгмша тапсырмалар беріледі (әртүрлі күрделілігіне байланысты).

VІ кезең. Үй тапсырмасы екі түрлі болады: күрделілігі және мазмұны бойынша әр түрлі, күрделілігі бойынша немесе мазмұны бойынша әр түрлі.

Оқушыларды тоігғарға бөлгенде олардың оқуға және жұмысқа деген қабілеті ескеріледі. Оқуға кабілеттілік деп оқушының неғұрлым қыска мерзім ішінде білімнің биік деңгейіне жету қабілетін түсінеміз. Бұл белгі бойынша бастауыш сынып оқушылары оқуға кабілеті жоғары, орташа және гөмен деп үш топка бөлуге болады.

Сыныпта барлық балалардын ойлау кабілеті бірдей емес. Сондыктан сабақ кезінде әрқайсысының деңгейіне қарай жұмыстың түрін таңдап, сол тақырыпты игеру көзделсе, өте пайдалы.

Деңгейлеп оқыту технологиясы тиімді нәтижелі болуы үшін:

а) жеке тұлға ерекшеліктеріне,

б) психологиялык даму ерекшеліктеріне,

в) пән бойынша білімді игеру деңгейіне көңіл белін отырамын.

Сабақ өткізу формаларын және түсіндіру әдістерінің жаңа

тәсілдсрін күндслікті сабақка колдану ксрек. Көбінссе мына жагдайларға көңіл болу қажет:

- сабақтың мазмүны,

- сабақты откізудегі тәсілдері мен әдістерін тандау,

- сабақтың нәтижелілігі.

Оқушылардың білім, білік, дагдыларын жетілдіру үшін, оқытудың қазіргі заманғы педагогикалык технологиясы бойынша, дифференциалды және дербес деңгейлік принңиптерінің талаптарына сәйкес өткізілетін әртүрлі сабақ түрлеріне арналған жаңа түрпаттагы оқулыктар мен оқу кұралдары кажет.

Бұлар: әңгімелесуші-оқулыктар және оларға косымша төрт дсңгсйдегі тапсырмалар берілген жұмыс дәптерлері.

Әңгімелесуші-оқулық бойынша оқушылар жаңа такырыпты өз бетімен меңгеріп, анықтама, срежелерін өзі шығарады.