Пуркамен жұмыс істеу тәртібі

1л цилиндрді столға қойып, оның тесігіне пышақты кигізеді, жоғары жағына салмақ салынып, оған жинағыш цилиндр орнатылады. Шүмегі бар цилиндрді дәнмен толтырып, оны жинағыш цилиндрге өткізеді. Содан кейін, 1 литрлі цилиндрдің тесігінен пышақты шығарады, салмақ келесі цилиндрдің түбіне құлайды да ондағы ауаны ығыстырады, ал дән цилиндрді біркелкі толтырады. Содан кейін пышақты тесігіне қайта салады және жинағыш цилиндрді алып тастайды. Пышақ сыртындағы артық дәндерді алып тастайды. Дәнмен толық цилиндр, көлемі 1 л таразыда 0,5 г дәлдікке дейін өлшенеді. Дәннің көлемдік салмағын екі рет анықтайды. Бірақ бидай мен арпа үшін екі өлшемнің айырмашылығы 5 г, ал сұлы үшін 10 г аспауы керек.

Зертханалық жұмыс №14

Жұмыстың тақырыбы. Тұқымның себу жарамдылығы және себу мөлшері

Жұмыстың мақсаты. Түқымның себу жарамдылығы және себу мөлшерін анықтау

Жұмыс барысы

Кондициялы тұқымдарға тұқым тазалығы мен өнгіштігінің керсеткіштері бойынша тұқымның себу жарамдылығы есептеледі.

Тұқымның себу жарамдылығы деп тұқым тобындағы пайызбен көрсетілген таза және өнгіш тұқымдарды айтады. Себу жарамдылығы келесі формула арқылы табылады:

Сж=А· В/100

Мұнда Сж - себу жарамдылығы, %, А - тұқым өнгіштігі, %, В -тұқым тазалығы, %.

Бұл көрсеткішті себу мөлшеріне түзету енгізу үшін пайдаланады. Себу мөлшерін анықтау үшін тұқымның 1000 дәнінің салмағын және жергілікті жағдайдағы 1 га егістікке егілетін өнгіш тұқымның мөлшерін білу қажет.

См= С • М, кг/га

Мұнда См- себу мөлшері; С — тұқымның миллион данамен алынған себу мөлшері (млн өнгіш тұқым /1 га); М - 1000 дәннің салмағы.

Бұл корсеткіш себу жарамдылығының 100% болған жағдайындағы себу мөлшерін береді.

Шаруашылық жағдайында тұқымның себу жарамдылығының көрсеткіші 100 пайыздан кем болады, сондықтан оны ескере отырып себу мөлшерін есептеуде келесі формуланы пайдаланады:

См= (С- М·100)/Сж, кг/га

1 мысал: күздік бидай тұқымының тазалығы - 98%, өнгіштігі - 95%, 1000 дәннің салмағы - 39 г, тұқымның млн. данамен алынған себу мөлшері — 4,3 млн болған жағдайдағы егіс материалының қай класқа жататындығын және себу мөлшерін есептеп шығару.

2 мысал: дәндік жүгерінің себу әдісі 70 х 20 см, тазалығы — 99%, өнгіштігі - 95%, 1000 дәннің салмағы - 297 г болған жағдайдағы себу мөлшерін есептеп шығару.