Главная Случайная страница


Полезное:

Как сделать разговор полезным и приятным Как сделать объемную звезду своими руками Как сделать то, что делать не хочется? Как сделать погремушку Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами Как сделать идею коммерческой Как сделать хорошую растяжку ног? Как сделать наш разум здоровым? Как сделать, чтобы люди обманывали меньше Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили? Как сделать лучше себе и другим людям Как сделать свидание интересным?


Категории:

АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника






Оксидтер





Заттардың жіктелуі оларды оқып-үйренуді жеңілдетеді. Қосылыстар ерекшелігін біле отырып олардың кейбір жеке өкілдерінің қасиеттерін сипаттауға болады. Бейорганикалық косылыстардың маңызды кластары оксидтер, қышқылдар, негіздер, тұздар.

Оксидтер деп біреуі оттегі болып келетін екі элементтен тұратын заттарды айтады.

Химиялық элементтердің барлығы дерлік оксидтер түзеді. Кәзіргі кезге дейін үш элементтің — геллий, неон және аргон асыл газдарының оксидтері алынған жоқ.

Оксидтердің атауы. Халықаралық номенклатура бойынша оксидтердің атауы салыстырмалы электртерістігі үлкендеу элементтің латынша атының түбіріне — ид жалғауын қосып, салыстырмалы электртерістігі кіші элементтің атын ілік септікте беріп жазады. Егер бір элемент бірнеше оксид түзетін болса, онда олардың атауынан кейін элементтің тотығу дәрежесі бірден жақшаға алынған рим цифрымен көрсетіледі. Мысалы, Н2О сутегі оксиді (су), ҒеО — темір (II) оксиді, Ғе2О3—темір (III) оксиді, Р2О3—фосфор (III) оксиді, Р2О5— фосфор (V) оксиді, Р4О6— тетрафосфор гексаоксиді, Р4О!0— тетрафосфор декаоксиді, Сu2О мыс (1) оксиді немесе димыс оксиді.

Элементтердің оттекті қосылыстарының ерекше тобын пероксидтер түзеді. Әдетте оларды әлсіз қышқылдық қасиет көрсететін сутек пероксидінің Н2О2 тұздары деп қарастырады. Пероксидтердегі оттегі атомдары басқа элементтердің атомдарымен ғана емес, олар өзара бірімен-бірі химиялық байланысқан (пероксид тобын —О—О—түзеді). Мысалы, натрий пероксиді Na2O2 (—О—О—тобынын, атауы пероксо).

Пероксидтердегі элементтердің тотығу дәрежесін дұрыс анықтай білу керек. Мәселен, барий пероксидінде ВаО2 барийдің тотығу дәрежесі +2, ал оттегінікі —1.

Химиялық қасиеттеріне сай оксидтер үш топқа бөлінеді: негіздік, қышқылдық және амфотерлі.

Негіздік оксидтер. Негіздік деп негіздер сәйкес болатын оксидтерді айтады. Мысалы, Na2O, CaO, FeO, NiO— негіздік оксидтер, себебі оларға, негіздер тән: NaOH, Са(ОН)2, Ғе(ОН)2, Ni(OH)2. Кейбір негіздік оксидтер сумен әрекеттесіп негіздер түзеді. Мысалы:

Na20 + H20 = 2Na0H; CaO + H2O = Ca(OH)2

Басқа негіздік оксидтер тікелей сумен әрекеттеспейді, ал оларға сәйкес келетін негіздерді тұздардан алады. Мысалы:

NiSO4+2NaOH = Ni(OH)2 + Na2SO4

Негіздік оксидтерді тек қана металдар түзеді.

Қышқылдық оксидтер. Қышқылдық оксидтер деп оларға қышқылдар сәйкес болатын оксидтерді айтады. Мәселен, СО2, Р2О5, SO2, SO3— қышқылдық оксидтер, себебі оларға қышқылдар сәйкес келеді Н2СО3, Н3РО4, H2SO3, H2SO4. Қышкылдық оксидтердің көпшілігі сумен әрекеттесіп кышқылдар түзеді. Мысалы: СО22О = Н2СО3; SO3+H2O = H2SO4. Қышқылдық оксидтердің кейбіреуі сумен әрекеттеспейді. Бірақ олар өздеріне сәйкес қышқылдардан алынуы мүмкін. Мәселен:

H2SiО3 = SiО2 + H2О

Қышқылдық оксидтерді бейметалл және жоғарғы тотығу дәрежесін көрсететін кейбір металдар түзеді (мысалы, Мn2О7 оксидіне марганец қышқылы НМnО4 сәйкес болады).

Амфотерлі оксидтер. Амфотерлі деп жағдайға байланысты негіздік және қышқылдық қасиет, яғни екі жақты қасиеті бар оксидтерді айтады. Оларға металдардың кейбір оксидтері жатады: ZnO, А12О3, Сг2О3 және тағы басқалары.

Амфотерлі оксидтер тікелей сумен әрекеттеспейді, бірақ олар қышқылдармен де және негіздермен де әрекеттеседі. Мысалы:

ZnO + 2HCl = ZnCl2 + H2O ZnO + 2NaOH + H2O = Na2[Zn(OH)4]

А12О3-ті сілтілермен немесе сілтілік металдардың карбонаттарымен балқытса метаалюминаттар (сусыз алюминаттар) түзіледі.


А12О3+2NaOH = 2NaA102 + Н2О Al2O3+Na2CO3 = 2NaAlO2 + CO2

Д. И. Менделеев жасаған элементтердің периодтық системасын пайдаланып оксидтердің қасиеттерін оңай қарастыруға болады. Мысалы, III периодтағы элементтердің оксидтерінің қасиеттері SO3, Na2O, MgO, A12O3, SiO2, Р2О5 С12О7 олардың атомдарының құрылысына қарай негіздік оксидтен (Na2O, MgO) амфотерлі оксид арқылы (А12О3) қышқылдыққа (SiO2, Р2О5, SO3, С12О7) зандылықпен ауысады. Мұндай заңдылық І және VII периодтан басқа периодтағы элементтердің оксидтеріне тән.

Негіздік, қышқылдық және амфотерлі оксидтерді түз түзушілер деп атайды, яғни олардың (қышқылдармен немесе негіздермен әрекеттескенде) тұз түзе алатын қабілеті бар. Оксидтердің аз ғана тобы не негіздік, не қышқылдық қасиеттерді көрсетпейді және тұздар түзбейді. Мұндай оксидтерді талғаусыз немесе индифферентті деп атайды. Мәселен оларға көміртегі (II) оксиді CO, азот (I) оксиді, N2O, азот (II) оксиді N0 және крем-ний (II) оксиді SiO жатады.

Оксидтерді алу. Оксидтерді алу әдістері әралуан. Негізгісі үш әдіс болып есептеледі.

1. Жай заттың оттегімен (әр түрлі жағдайларда) тікелей қосылуы; мысалы.

С + О2 = СО2; 4К+О2 = 2К2О

2. Күрделі заттардын, жануы. Мысалы:

СН4 + 2О2 = СО2+2Н2О

3. Қыздырғанда оттекті қосылыстардың: карбонаттардың, нитраттардың, гидроксидтердің ыдырауы. Мысалы:

СаСО3=СаО + СО2; 2Cu(NO3)2 = 2CuO + 4NO2+O2

2Ғе(ОН)3 = Ғе2О3+ЗН2О;

Оксидтердің физикалық қасиеттері әралуан. Олардың біреулері — газ күйіндегі заттар (С02, S02, NO және т. б.), басқалары — сұйықтар (N2O3, N2O4, Сг2О7 және т. б.), үшіншілері — қатты (негіздік және амфотерлі оксидтердің барлығы кейбір қышқылдық—Р2О5, SiO2 және басқалары) заттар.

Химиялық қасиеттері. Оксидтердің негізгі химиялық қасиеттері олардың қышқылдарға және негіздерге қатынасы бойьшша анықталады.

1. Негіздік оксидтер қышқылдармен әрекеттесіп тұз және су түзеді. Мысалы,

ҒеО + H2SO4=FeSO4 + Н20

2. Қышқылдық оксидтер негіздермен әрекеттесіп тұз және су түзеді. Мысалы,

SO3+2NaOH = Na2SO4 + H2O

3. Негіздік және қышқылдық оксидтердің әрекеттесуі тұздардың түзілуіне әкеледі:

СаО + СО2 = СаСОз

 







Date: 2015-11-13; view: 8117; Нарушение авторских прав



mydocx.ru - 2015-2024 year. (0.01 sec.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав - Пожаловаться на публикацию