Сурврмуд болн даалһвр.

1.Хальмг Таңһч яһҗ хүврҗ?

2.Хальмг тег юуһарн байн?

3. Нег шүлгин хойр-һурвн бадгинь чееҗәр дасад келтн.

Нармин Морхаҗ

(1915-1993)

Нармин Морхаҗ - дәәч, шүлгч, номт, бичәч.

Нармин Морхаҗ 1915 җилд Манцин Кецин нутга Манҗихнә әәмгт (ода Ик Буурл района «Хомутниковский» совхоз) угатя өрк-бүлд төрсмн. Эврәннь хотндан эклц школ төгсәһәд, Әәдрхн балһснд багшин техникумд сурһуль дасна. Техникуман 1934 җил чиләһәд, багш болҗ көдлнә. Хөөннь тер школыннь директор болҗ көдлсмн. Багшин дунд сурһульд дасҗ бәәхдән Нармин Морхаҗ утх зокъялд дуран өгсмн. Тиигәд урн билгин хаалһан 1934 җил эклҗ. «Харсач» нертә түрүн шүлгнь «Областные известия» гидг газетд барлгдла. Тер цагт «Иҗл», «Мана келн» гидг седкүлмүдт шүлгүдән бас барлдг бәәҗ.

1940 жилд «Санж» гидг түүкнь барас һарсмн.

Төрскән харсгч дәәнә өмн өргнд Нармин Морхаҗ селәнә эдл-ахун деед сурœуль чиләһәд, зоотехникин диплом авсмн. 1941 җил дән эклхлә, Нармин Морхаҗ эврә дурар цергт мордсмн. Дәәч командириг Төрскн орн Улан туг, Улан Одн орденсәр, кесг медаляр ачлсмн. Дәәнә төр Нармин Морхаҗин үүдәврмүдт ончта орман эзлнә. «Сталинград» (1963), «Баахн дәәчин бичвр» (1976) гидг түүкмүдтән эн дәәнә цагин тодлврмудан сәәнәр медүлсмн.

Дәәнә хөөн эврәннь насн-җирһлән, ухаһан хальмг теегт бод мал өсклһнә төрт өгсмн. Эн төрәр кандидатск диссертац бичәд, 1958 җилд терүгән харсна. 1959 җил Нармин Морхаҗд РСФСР-ин ачта зоотехникин нер зүүлһнә. Хальмг теегт махна мал өсклһнә төрәр көдлмш бичәд, 1965 җилд Нармин Морхаҗ докторск диссертац харсна. Дарунь профессорин цол зүүсмн. Дәкәд «Хальмг АССР-ин номин ачта көдләч» гидг нер зүүсмн, олн медальмудар, «Күндллһнә темдг» гидг орденәр ачлгдсмн. Хальмг Таңһчин эдл-ахун министрин дарук болҗ көдлсмн. Хальмг ик сурœулин зоотехнийин тиƒкмиг һарддг билә. Оютнрт лекц умшад, эврәннь медрлән теднд белглдг бәәсмн. Гүн номта Нармин Морхаҗиг һазадын ордудт бас сәәнәр меднә. Нармин Морхаҗ номт болн бичәч. Бичәчин көдлмшән номтын көдлмшлә дегц кедг бәәҗ.

Нармин Морхаҗ хальмг болн орс келәр бичдг билә. Нармин Морхаҗин Һуч һар дегтрин түүрвәч: «Санҗ» түүк- (1940), «Алтн һасн»- поэм (1958), «Теегт»- түүк (1960), «Боова»- түүк (1961), «Молм», «Сталинград» - түүкс, «Манц һол» - роман (1963), «Хар келн тоһрун»- роман (1963).

1993-ч җилд Нармин Морхаҗ өңгрсмн.

Темдгтә өдр

… Сталинград, октябрин чилгч.

Ода күртл уханас һархш.

Ижл деер өр цәәв.

«Эклтхә» гисн заквр ирв.

Цөөрәд ирсн дәәчнрән босхв,

Цумлад һархар дәәһән эклв.

Толһадан шавтав, теслцә йовнав,

Түдлго босхиг үүрмүдтән зарлув.

Салдсмуд дегц бослдв,

Сана өглгө дәврәд орцхав.

Дәәчнрин көлд һазр нәәхлв,

Деермчнрт күрәд, шаалдан эклв.

Олна өмн оньдин йовдг

Иньг Вася Галенков үзгдв.

Хажуднь халсн салдс зерглв.

Хортнур дәврсн, дәәнд согтв.

Баахн көвүн эн билә,

Барановский Викентий –нернь түүнә.

Һурв дәкҗ шавтсн бийнь

Госпиталь хәәҗ одсн уга.

…Ода тер окоп үзүв,

Ормнь нурад, даргдад бәәҗ,

Һучн җилин өөннь болв,

Һар бәрлдән дәкнәс сангдв.

Орн-нутг эн дәәнд

Орденәр нанд ачлвр келә,

Партком нанд окоп дотр

Партбилет бәрүлҗ өглә…

Ора болад ирсн цаг,

Амулң тег уняртҗ кевтнә.

Сталинград-темдгтә байр,

Октябрин хөрн тавдгч өдр.