Питомник бойынша қоғамдық және әкімшілік – басқару шығындарын есептеу

Шығындар көлемін анықтау үшін «Питомникті жабдықтау мен құрылыс шығындарының ведомосі» 3 форма бойынша құрастырылады. Бұл формада барлығы 4 шығын түрі көрсетіледі:

· 1) өндірістік нысандар құрылысына кететін және питомникті ұйымдастыру кезіндегі біржолғы шығындардан тұратын жалпыөндірістік шығын;

· 2) әкімшілік-басқармалы (питомник кеңсесінің құрылысы);

· 3) тұрғын-үй (питомникте тұрғын үй құрылысы);

· 4) өндірістік жабдықтар сатып алу (тракторлармен, топырақ өңдеуші және т.б. құрал-жабдықтар мен механизмдермен жабдықтау).

· Суару жүйесін құру шығындары ТЕК құрастыру кезінде су материалының құрамына қосу арқылы ескеріледі. Механизмдер сатып алудың шығындары ТЕК-да машино-смен бағасымен есептелінеді. Тұрғын-үй мақсатындағы шығындар көшет материалының құнына таратылмайды, олар тұрғындардың пәтер ақысымен өтеледі.

· Әрбір шығын түріне 3 формада жалпы құны бойынша қорытындысы (6 баған) және амортизациялық аударымдар суммасы (8 баған) келтіріледі, осы бағандар арқылы барлық шығын түрлерінің қорытындысы анықталады.

Жалпы өндірістік шығындарға питомникте суару жүйесі, жолдар, қоршаулар, көп жылдық алқаағаштар салу (орман жолақтары, аналық плантациялар, жасыл қоршаулар), сондай-ақ питомник ұйымдастырудың бір жолғы шығындарымен (алғашқы топырақ өңдеу, топырақтың ластануын тексеру және т.б.) бірге өндірістік жайлар (қоймалар және т.б.) құрылысы бойынша шығындар кіреді. Осы шығынға тағы питомник шаруашылығын басқарумен байланысты өртке қарсы шаралар, техника қауіпсіздігі және т.б. шығындар жатады.

Форма 3 - Питомникті жабдықтау мен құрылыс шығындарының ведомосі

Жалпы өндірістік шығындар келесі шығын түрлерінен тұрады:

1. Өндірістік ғимараттар, құрылыстар, көпжылдық алқаағаштар, бір жолғы шығындар амортизациясы – форма 3 жалпыөндірістік шығындар түрінің қорытынды саны (8 баған).

2. Өндірістік ғимараттар мен құрылыстарды жөндеу шығыны келесідей есептелінеді. Форма 3 жалпыөндірістік шығындар түрінің қорытынды жалпы санынан (4513036 тенге) жөндеуді қажет етпейтін жұмыстардың шығындары (территорияны аспапты бөлу, топырақтың зиянкестермен ластануын зертеу, топырақты алғашқы өңдеу шығындары және т.б.) алынып тасталынады. Мәселен, жөндеуді қажет етпейтін жұмыстардың шығындарының суммасы 389340 тенге деп есептеп, 4513036-389340=4123696 тенге, осы санның 2% анықталып, ағымды жөндеу шығыны 82474 тенгені құрайды.

Еңбек ұйымдастыру және штатттар

Әкімшілік-басқару персоналын (ӘБП) ұстаудағы жыл сайынғы шығындарды анықтау үшін 4 форма бойынша штатты кесте құрастырылады. ӘБП штатын ұстау шығындары өнімнің өзіндік құнында көрінетінін есте сақтау керек.

Форма 4 – питомниктің әкімшілік-басқарудың төлем ақы қоры және штаттық кестесі

Жалпы өндірістік және әкімшілік-басқару шығындарының көлемін біржолата анықтау үшін 5 форма толтырылады. Смета тақырыбында питомник өнімдерінен барлық пайдаға асырылатын көлемі көрсетіледі. Ол 1,2,3 кестелердің 2-ші бағанындағы қорытынды мәліметтерді қосу арқылы анықталады (біздің мысалымызда ол - 1915,6 мың дана).

Форма 5 – Питомник бойынша жыл сайын пайдаға асырылатын өнім көлемі 1915,6 мың дана болғанда жалпы өндірістік және әкімшілік-басқару шығындарының сметасы

Көрсетілген пункт шығымының қосындысы (340131 теңге) және өндіретін өнім көлемінен (1915,6 мың дана) 1 мың екпе материалын жалпы өндірістік шығымын табады. (340,0 мың тг: 1915,6 мың дана = 1775 тг).

Орытынды

Қорытындылай келе, мен жобалаған Ақмола облысы Сандықтау ауданының орталығындағы Балкашино ауылында питомниктің жалпы ауданы 20,12 га. Пайдалы ауданы 17,85га, оның ішінде сеппе бөлімінің ауданы 5,54 га, тікпе бөлімінің ауданы 14,28 га, аналық плантация ауданы 0,30 га. Қосымша аудан 5,86га, соның ішінде жолдар 2,8га, қорғаныш орман жолағы 2,7га, шаруашылық учаске 0,36га. Балкашино ауылының қоңыр орман топырағы болғандықтан менің отырғызған ағаш түрлері қарағай 800 мың дана, қайың 450 мың дана, ұшқат 400 мың дана, долана 350 мың дана. Аналық плантацияға отырғызылған кесінділер түрлері мен саны: тамырланбаған теректің кесінділері 7,5 мың дана. Таңдап алынған егіс түрі сеппе бөлімі үшін 7 танапты ауыспалы егіс, тікпе бөлімі үшін 3 танапты ауыспалы егіс. Питомниктің өндірістік қуаты, өсімдіктерді өсіру технологиясы есептеліп шығарылды. Соңында питомниктің техникалық есептеу картасы жасалды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Е.Ж.Кентбаев, Б.А.Кентбаева «Деревья и кустарники Казахстана для лесовыращивания» Алматы 2011.

2. А. Н. Медведев, С. И. Искаков, Б. М. Муканов, С. Б. Байзаков «Лесные культуры Казахстана 1,2 Алмата 2007»

4. Ж.С.Құрманғалиев, И.К. Майсупова «Орман питомниктері» пәнінен курстық жобаны орындау бойынша әдістемелік нұсқау.