Сузыклар ассимиляциясе

Сингармонизм –сузык авазларның сүз эчендәбер-берсенә охшашлануы.

1.Рәт гармониясе. Сузык авазлар калынлыкта-нечкәлектә ярашалар.

Кайбер очракта сузыклар буйсынмыйлар.

А)алынма сүзләрдә: китап

Ә)кушма сүзлшрдә: берьюлы.

Б)зат алмашлыклары: миңа,сиңа...

В)сыйфатның кимлек дәрәҗәсен белерүче-СУ кушымчалы сүзләр: зәңгәрсу.

2.Ирен гармониясе. Иренләшкән(О) һәм (Ө) авазлары үзләреннән соң килгән (Ы) (Е) авазларын иренләштерәләр: БӨТЕН(БӨТӨН).

Ө,О сүзләрнең беренче иҗегендә языла.Тик кушма сүзләр ике сүз итеп карала:ӨЧПОЧМАК(ӨЧ+ПОЧМАК).

Лексикология фәненең өйрәнү предметы, бурычлары, тармаклары һәм өйрәнелү дәрәҗәсе.

Л-ия - тел белеменең лексиканы тикшерә торган бер тармагы.

Лексика- сүзләр җыелмасы.Сүз – күпъяклы һ. катлаулы тел берәмлеге. Һәр сүзгә төп һ. күчерелмә мәгънәләре, килеп чыгышы һ.б. яклардан характеристика биреп була.

Лекс-ң тармаклары:

1. Сүз-ң атау вазифасы, әйберләргә, күренешләргә исем бирү закончалыклары, лекс-ң ономасиология тармагында өйрәнелә.

2. Сүзләр-ң мәгънәсен, мәгънә үсешен, үзгәрешен өйрәнә торган тармагы семасиология д.а.

3. Сүзләр-ң тарихын, килеп чыгышын этимология өйрәнә.

4. Тотрыклы сүзтезмәләрне фразеология дигән тармакта өйрәнелә.

5. Телдәге сүзләрне җыю, сүзлекләр төзү, өйрәнүне лексикография башкара.

6. Ономастика - ялгызлык исемнәрне тикшерә.

7. Топонимика - географик атамаларны.

8. Антропонимика -кеше исем-фамилияләрен, кушаматларны, ойконимика- авыл,шәһәр исемнәрен., зоонимика - хайван, к осмонимик а – күк җисемнәрен, гидронимика сулык исемнәрен өйрәнә.

Лексикологиянең төп өйрәнү предметы – сүз. Лексик яктан һәр сүз билгеле бер мәгънәгә ия булуы белән характерлана. Сүзгә атау вазифасы-номинатив ф-я хас.

5. Диалогик һ.монологик сөләмне формалаштыру юллары.

Сөйләшү-ул бер-берең белән аралашу. Диалог-сөйләмнең киң таралган формасы, ике яки берничә кешенең сөйләшүе.

Диалогие сөйләмгә өйрәтү этаплары:

1.Гади сорау бирә белү.-Гади җавап бирү.

2.Микродиалог төзи белү.

3.Макродиалог төзи белү.

4.Ирекле җөмлә кору.

Д.с-гә өйрәткәндә кулланыла торган фразалар.

Сорау һ. җавап.

-Бу кем?

-Бу әти.

Раслау.

-Бу мәктәпме?

-Мәктәп.

Инкарь итү.

-Бу тавыкмы?

-Юк.бу әтәч.