Сызықтық программалау оңтайлы жоспарлау әдісі ретінде

Сызықтық программалау (СП) тәжірибеге маңызды сызықтық теңсіздік немесе салыстырулар түріндегі шектеулерге ие сызықтық функцияның экстремумын табу есебін зерттейді. Бұл есептің маңызыдылығы зерттелініп отырған өндірістік процестің мүмкін варианттарының ішінен қандай да бір белгісі бойынша ең жақсысын, немесе тиімді вариантын таңдап алуда жатыр.

Бұл әдісте жоспар тиімділігінің критерийі немесе көрсеткіші деп аталатын жоспардың пайдалылығының арнайы көрсеткіші міндетті түрде керек. Бұл көп жағдайда пайда, кіріс, жалпы өнім, өнімділік, тиімділік. Мұндай жағдайларда тиімділік көрсеткіші таңдалынған вариант үшін максималды болғаны пайдалы. Егер жоспардың тиімділік көрсеткіші ретінде шығын, құн, капиталдық салымдар немесе еңбек көлемі болса, онда таңдалынған жоспар үшін тиімділік көрсеткіші ең кіші болатындай етіп жоспарлау қажет.

Тиімді жоспа таңдалынып алынатын мүмкін варианттар жиыны әрқашан шектелген (шикізат ресурсымен, еңбеккүшінің көптігімен, жабдықтар санымен және т.б.). Сондықтан қарастырылып орырған варианттардың әрқайсысы бар шектеулерді қанағаттандыратын мүмкін жоспар болуы қажет. Жоспар тиімділігінің көрсеткіші Х жоспарның кейбір Z=f(Х) функциясы болып табылады. Сондықтан тиімді жоспарды іздеу есебі ос функцияның экстремумын іздеудің математикалық есебіне келеді.

Экстремалды өндірістік есептерді шешуді үш кезеңге бөлк-уге болады: 1) Экономикалық-математикалық моделін құру; 2) математикалық әдістердің бірімен тиімді шешімді табу; 3) ауылшаруашылығына тәжірибелік енгізу.

Математикалық модель тұрғызу зертелініп отырған процестің маңызы схематикалық түрде бейнеленген қарапайым модель құрудан тұрады. Сонымен моделде есептің барлық маңызды ерекшеліктерінің бейнеленуіне және нәтижеге әсер ететін барлық шектеуші шарттарды ескеруіне ерекше көңіл бөлінуі қажет. Содан кейін шығару мақсаты анықталады, тиімділік критерийін таңдайды және есептің математикалық құрылымын береді.