Главная Случайная страница


Полезное:

Как сделать разговор полезным и приятным Как сделать объемную звезду своими руками Как сделать то, что делать не хочется? Как сделать погремушку Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами Как сделать идею коммерческой Как сделать хорошую растяжку ног? Как сделать наш разум здоровым? Как сделать, чтобы люди обманывали меньше Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили? Как сделать лучше себе и другим людям Как сделать свидание интересным?


Категории:

АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника






Физиология кафедрасы. № 17 сабаққа таратылатын материал





№ 17 сабаққа таратылатын материал

Сабақ тақырыбы: Ағзаның шартты рефлекторлық іс-әрекеті және оның

нейрофизиологиялық механизмдері. Жоғарғы психикалық қызметтер.

 

 

 

№1 ЖҰМЫС

Белсенді қашу шартты рефлексін құрастыруды егеуқұйрықтарда өткізуге арналған нұсқау.

Стресс кезінде ОЖЖ-ң қызметтік жағдайын,оның біріктіруші әрекетін зерттеу мақсатымен белсенді қашу шартты рефлексін құрастыру жүзуге асырылады.Дұрыс бағытты таңдауға бағытталған электрден қорғаныш айырмашылық рефлексін арнайы ілмекті калеерада жүргізеді.

Тәжірибелер Т-тәрізді, екі арнайы лабиринтте өткізіледі. Лабиринт бастапқы және үш параллельді (негізгі, оң және сол) коридорлардан тұрады. Лабиринттің әр бөлімі бір-бірінен пластинкадан жасалған есікшелермен бөлінген.Олар тәжірибелік жануарларды бір бағытта жіберіп отырады. Шарты белгі ретінде электр жарығы қолданылып, оны 5сек. Соң шартсыз тітіркендіргіш электр тогымен бекітеді. Жануарлар электр тогының жасайтын ауырлықтітіркенуінен қашып, бастапқы бөлімнен орталыққа, яғниақ егеуқұйрықтар қосымша коридорлардың біреуіне өтіп, қауіпсіз алаңға келеді.

Шартты рефлекстерді құрастыру келесі түрде өткізіледі:

1. Тәжірибелік жануарды камераға орналастырып, оның жалпы жағдайының бастапқы көрсеткіштерін тіркейді.Жалпы жағдайдың көрсеткіштері:

А) тынысалу мінездемесі (қалыпты, жиілеген,сиреген)

Б) физиологиялық қалыптың тұрақтылығы тұрақты,тігінен және көлденең белсенділік

В) тырысқақтық болады, болмайды

2. Шартты және шартсыз тітіркендіргіштердің қосыла әсер етулері жүргізіледі. Шартты және шартсыз тітіркендіргіштердің қосыла әсер етулерінің саны анықталады да, содан соң шартты рефлекс түзіледі.

 

№2 ЖҰМЫС Тәжiрибелiк жануаларда тәртiптiк реакцияны зерттеу.

 

Жануарлардың бағыттаушы - зерттеушiлiк тәртiптерi мен эмоционалдық реакцияларын зерттеу үшiн «Aшық алаң» тестін қолданады.

«Ашық алаң» бұл биiктiгi 40см қоршалған, диаметрi 80см дөңгелек алаң. Алаң Tереңдігі 1.5см, диаметрi 3см-ге тең, бiркелкi 16 саңылаулардан тұрады. «АА» - да жануарлардың тәртiптiк зерттеу үшiн, алаңның орталығынан 25см қашықтықта 2 сызық жүргiзiлген. 3ертгелiнетiн кез -келген фактордың әсерiнен жануарлар тәртiбiнiң динамикасы бақыланады.

Бұл үшiн егеуқұйрықты алаңның орталығына орналастырып, минуттық қараңғылыққа бейімдейді. Содан соң 2 минут iшiнде жануардың қорғаныштық және зерттеушiлiк реакцияларын бақылайды.

Тәжiрибеге алынған жануарлар қимыл – қозғалыстары және кеңістіктегі тұрпатын ұстау мүмкiншiлiктерi бойынша 2 топқа бөлініді:

1. Қорғаныштық реакция: 2. Зерттеушiлiк реакция:

а) груминг а) сүйенбей тігінен тұру

б) бiр орнындағы қозғалыссыз б) сүйеніп тігінен тұру

в) қозғалмау тұрпаты в) саңылауларға үңiлу

г) жасырын кезең г) локомоция


№3ЖҰМЫС. ЖЖ ІӘ типтерін АЙЗЕНКО сұрауы арқылы анықтау

Жеке адамның құрылымдық компонeнттepiн сипаттайды, экстроверсия, интроверсия, нейротизм жәнежaлғaндық көрсеткiштерiн бағаулаyға мүмкiндiк бередi.

Сiзге бiрнеше қатар сұрақтар берiледi, оларға сiз Иә немесе ЖОҚ деп жауап берyiңiз қажет. Көп уақытты жұмсамай, тез жұмыс icтеңiз, сұраққа деген бiрiншi жауабыңыз маңызды. Әр сұраққа жауап берiңiз, бұл ақыл-ойыңыздың немесе қабiлеттiлiгiңiздi тексеру емес, жаман немесе жақсы жауаптар болмайды. Сонымен бiрге өзiңiзден басқа бұл жауаптарды ешкiм көрмейдi.

Сонымен icкe кiрicейiк

1. Сiзге айналаңыздaғы cepгeктiк немесе әбiгершiлiк ұнай ма?

2. Сiзге бiр нәрсе қажет сияқты, өзiңiзге белгiсiз сезiмдер жиi болады, бiрақ оның не eкeнiн бiлмейсiз

3. «Сөз тапқанға қолқа жоқ» адамдардың қатарына жатасыз ба?

4. Сiз өзiңiздi ешқандай себепсiз кейде бақытты, ал кейде қайғылы сезiнесiз бе?

5. Кештерде және жолдастарыңыздың арасында өзiңiздi әдетте шетте ұстайсыз ба?

б. Балалық шағыңызда сiзге бұйыpғанның бәрiн тез және күнкiсiз әрқашан орындайтын едiңiз бе?

7.Сiзде жаман көңiл - күй жиi болады ма?

8.Сiздi ұрыc - керicке тapтқан кезде, барлығы орнына келедi деп үмiттенiп үндемей тұрғанды артық көресiз бе?

9. Көңiл - күйiңiздiң ayысyанa оңай берiлесiз бе?

10. Адамдардың ортасында болғaн сiзге ұнайды ма?

11. Сiз өзiңiздiң үрейлерiңiзге байланысты жиi ұйқыны жоғaлтасыз ба?

12. Кейде сiз қасарысасыз ба?

13. Өзiңiздi сiз бейқам деп атай аласыз ба?

14. Сiзге жақсы ойлар жиi немесе кеш келедi ме?

15. Жалғыз жұмыс iстегендi сiз жақсы көресiз бе?

16. Сiз өзiңiздi жиi маңызды, себепсiз, анжар және шаршаңқы сезiнесiз бе?

17. Сiз өзiңiздiң табиғатыңыз бойынша тipi адамсыз ба?

18. Сiз кейде әдепсiз қалжындаpға күлесiз бе?

19. Сiз «осыдан әбден тойдым» - дегендей сезiнiп, сiздi бiр нәрсе жиi жалықтыра ма?

20. Сiз өзiңiздi күнделiктi киiмнен басқа киiмдi икемсiз сезiнесiз бе?

21. Сiз өз көңiлiңiздi бiр нәрсеге жұмылдыр,ғаңыз келгенде, сiздiң ойларыңыз жиi алаңдайды ма?

22. Сiз ойыңызды тез өз сөзiңiзбен шығара аласыз ба?

23. Сiз өз ойларыңызға жиi батып отырасыз ба?

24. Сiз барлық нанымнан толық боссыз ба?

25. Сiзге бiрiншi сәуiрлiк әзiлдер ұнайды ма?

26. Өз жұмысыңыз жайлы жиi ойласыз ба?

27. Дәмдi тамақтануды жақсы көресiз бе?

28. Сiз ашуланған yaқыттa iшiңiздегінің бәрiн ақтару үшiн, жаныңызға дос адам керек пе?

29. Сiзге, ақшаны керек еткен уақытта, бiр нәpceнi сату немесе қарыз алу әдеті жағымсыз ба?

30. Кейде сiз мақтанасыз ба?

31. Кейбiр заттаpға сiз сезiмталсыз ба?

32. Сiз көңiлсiз кешке баpғаннан гөpi, үйде жaлғыз қaлғaнды артық көресiз бе?

33. Сiз бiр орында oтыра алмай, кейде соншалықты тынышсыз боласыз ба?

34. Сiз өз жұмыстарңызды yaқытынан бұрын және ұқыпты жоспарлаyға бейiмсiз бе?

35. Сiзде бас айналулар болады ма?

36. Сiз хатты окыған соң дереу әрқашан жауап бересiз бе?

37. Сiз өз жұмыстарыңызды басқамен ақылдаспай, өз бетiңiзбен жақсы орындай аласыз ба?

38. Сiз ешқандай ayыp жұмыс icтемесеңiз де, сiзде eнтiгy болады ма?

39. Сiз барлығы дәл сондай болу керек деп, толғанбайтын адам болып саналасыз ба?

40. Сiздi өзiңiздiң жүйкеңiз мазасыздандырады ма?

41. Сiз ic - әрекет гөpi, жоспар құрғанды артық көресiз бе?

42. Кейде сiз бүгiн icтей алатын жұмысыңызды ертеңге қалдырасыз ба?

43. Сiз лифт, метро, тоннель сияқты жерлерде күйгелектенесiз бе?

44. Танысу кезiнде сiз бiрiншi болып ынта көрсетесiз бе? 45. Сiзде қaтты бас аурулары болады ма?

46. Сiз әдетте барлығы өз - өзiмен орнына келедi деп санайсыз ба? 47. Түнде ұйықтап кету сiзге қиын емес пе?

48. Сiз өз өмiрiңiзде бiрде - бiр өтipiк айттыңыз ба?

49. Кейбiр кезде басыңызға бiрiншi келген ойды айта бересiз бе? 50. Масқара болған соң сiз ұзақ уайымдайсыз ба?

51. Сiз жақын достарыңыздан басқа адамдармен тұйық боласыз ба?

52.Сізде жағымсыздықтар жиі болады ма?

53. Сiз достарыңызға қьrзықты оқиғаларды айтуды жақсы көресiз бе?

54.Сiз жеңiлгеннен көpi ұтқанды артық көресiз бе?

55. Сiз өзiңiздi жиi, сiздiң күйiңiзден жоғары адамдар ортасында икемсiз сезiнесiз бе?

56. Сiзге жағдайлардың бәрi қарсы болғанда, соған қарамастан, сiз әлi де болса бiр нәpсeнi қабылдауға болады деп әдетте ойлайсыз ба?

57. Сiздi бiр маңызды ic алдында, жүрегiңiздi бiр нәрсе қобалжытады ма?

Сiз қаншалықты шын жүректi емессiз.

Циркуль алып, оның аяғын С жалпы caнынa сай келетiн көлемге жазыңыз, масштабты графиктiң кез келген oci бойынша алыңыз. Циркульдiң инесiн координат

қиылысындағы сiздiң нүктеңiзге қойып және толық cызық жүргiзiңiз. Неғұрлым дөңгелектiң аймағы үлкен болса, соғұрлым шын жүректi емессiз және тест шешiмi де сенiмсiз болады.



 


 

  Нәтиженiң өңделуi Шкала А: Иә Жоқ 1. 1 3. 1 5. 1 8. 1 10. 1 13. 1 Шкала В: 14. 1 Иә 15. 1 2. 1 17. 1 4. 1 22. 1 7. 1 23. 1 9. 1 25. 1 11. 1 26. 1 16. 1 28. 1 19. 1 29. 1 20. 1 31. 1 21. 1 Шкала С: 32. 1 33. 1 Иә Жоқ 34. 1 35. 1 6. 1 37. 1 38. 1 12. 1 39. 1 40. 1 18. 1 41. 1 43. 1 24. 1 44. 1 45. 1 27. 1 46. 1 47. 1 30. 1 49. 1 50. 1 36. 1 51. 1 52. 1 42. 1 53. 1 55. 1 48. 1 56. 1 57. 1 54. 1   Саны: А: B: C: Нәтиженiң өнделуi Ал eндi алынған жауапты графикке салыңыз А - нольден бастап, көлденең бойынша В - нольден бастап, тiк бойынша. Координат қиылысында сiз - өзiңiзге тең нейтротизмнiң, экстра-, интраверсия, сондай - ақ берiлгeн координат үшiн темпераменттiң мәнiн аласыз.    

 

Нейротизм

23

Меланхолик 19 Холерик

Интраверсия 13 Экстраверсия

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

Флегматик 6 Сангвиник

Егер сіз: 1) тынымсыз, уайымшыл; 2) ұстамсыз, мазасыз; 3) шыдамсыз; 4) өткір сөйлейтін; 5) шешімді және әр істі өзіңіз бастасаңыз; 6) қырсық; 7) талас-тартыста ұшқыр ойлы; 8) жұмысты жұлқынып істесеңіз; 9) тәуекелге жақын; 10) тез кешіретін және ренжімейтін; 11) тез, қатты, адам ойын бөліп жіберетін интонация; 12) сабырсыз; 13) агрессивті; 14) кемшіліктерге шыдамсыз; 15) айқын, анық мимикалы; 16) жылдам қозғалып, шешім қабылдағыш; 17) шаршамай жаңа нәрсеге тырысатын; 18) қатты, тез қимыл жасайтын; 19) мақсатына жету үшін өз дегенін істететін; 20) көңіл-күйі құбылмалы болса, - сіз нағыз Холериксіз.

Егер сіз: 1) көңілді; 2) энергиялы, іскер; 3) бастаған істі соңына дейін жеткізбесе; 4) өзін мақтағанға жақын; 5) жаңаны тез еске қабылдайды; 6) таңдауына тұрақсыз; 7) сәтсіздіктер мен қиыншылықтарды оңай қабылдайды; 8) Әртүрлі жағдайларға оңай бейімделесіз; 9) жаңа іске қызығушылықпен кірісесіз; 10) қызықтырмаса, тез жалығады; 11) жаңа жұмысқа тез кірісіп, одан басқа жұмысқа өтіп кетуіңіз мүмкін; 12) оңай қарым-қатынасқа түсесіз; 14) төзімді және жұмыскер; 15) қатты, тез, қолды былғап айқын мимикамен сөйлейсіз; 16) күтпеген жағдайда өзіңізді жақсы ұстайсыз; 17) көңіл-күйі әрқашан сергек; 18) тез ұйықтап қалып, ерте сергек оянасыз; 19) жинақы емессіз; шешімді асығыспен қабылдайсыз; 20) кейде алданып қаласыз, - сіз Сангвиниксіз.

Егер сіз: 1) тыныш, сабырлы; 2) бәрін ретімен орындайтын; 3) ойланып, байқап істейді; 4) күте біледі; 5) көп сөйлемейді; 6) эмоциясыз, бірқалыпты сөйлейді; 7) ұстамды; 8) бастаған істі соңына жеткізеді; 9) күшін босқа жұмсамайды; 10) үйреншікті күнтізбені сақтайды; 11) ренжігіш; 12)қолдауды аз қабылдайды;13) әрқашан өз қызығушылығы мен үйренгеніне беріліп кетеді; 14) баяу жұмысқа кіріседі; 15) бәріне бірдей қарайды; 16) жаңа жағдайға қиын бейімделеді – онда сіз Флегматиксіз.

Егер сіз: 1) ұялшақ; 2) жаңа жағдайға шашырап қаласыз; 3) таныс емес адаммен қарым-қатынас орната алмасаңыз; 4) өз күшіңізге сенбесеңіз; 5) жалғыздықты оңай өткізесіз; 6) сәтсіздіктерге шашыраушылық пен қысылушылықты сезінесіз; 7) өзіңізге тұйықталып қаласыз; 8)тез шаршайсыз; 9) өте ақырын, тіпті сыбырлап сөйлесеңіз; 10) өте сезімтал, тіпті жылап жіберетін; 11) оңай қабылдап аласыз, әсіресе, жамандаса немесе қолдаса; 12) өзңізден және басқалардан үлкен талап күтесіз; 13) өте өкпелегіш; 14) бәріне де келісе бересіз;15) тұйық, өз айыбыңызбен бөліспейсіз; 16) аяушылық пен көмекті керек етеп тұрасыз, - сіз онда Меланхоликсіз.

№4 Жұмыс

Өзін-өзі бағалау тесті

  1. Үстем етуші адам 36. Кекшіл
  2. Озбырлық 37. Ерекшеліктік
  3. Желіктеушілік 38. Ойсыздық
  4. Адалсыздық 39. Сұлулық
  5. Ойсыздық 40. Жағымпаз
  6. Ойламаушылық 41. Жалқау
  7. Аямаушылық 42.Өтірікші
  8. Ұялмаушылық 43. Кек алушы
  9. Өкпесіздік 44. Әсемділік

10.Арсыздық 45. Ойлаушылық (пікіршіл)

11.Қатыгездік 46. Бояушылық (жайбасар)

12. Ұятсыздық, жолсыздық 47. Үндеместік

13. Ұятсыздық 48. Нәзхік

14. Бай 49. Зарлаулық (мазасыз)

15. Қажетті, маңызды 50. Тіл табыса алатындық

16.Сенімділік 51. Ержүректі

17. Көңілді 52. Ашық

18. Сыйлаушылық 53. Сенімсіздік

19. Әрекеттілік 54. Бас игіш

20. Еркінділік 55.Жасқаншақ

21. Өзін-өзі жоғары ұстайтын адам 56. Мылжың

22. Алға шабушылық 57.Ессіздік

23. Көкірек 58. Батыр

24. Ақымақ 59. Менменшіл

25. Тәртіпті 60. Еркіндікті жақсы көретін адам

26. Ақ көңілді 61. Күшті, мықты

27. Іскер адам 62. Әлсіз мінезді

28. Сараң 63. Өжетті

29. Өмірде көңілді 64. Жылауық

30. Көре алмаушылық 65. Көңілшек

31. Жұмбақ 66. Өзін сүйетін адам, өзімшіл

32. Сескенуші 67.Таршыл

33. Ұялшақ 68. Еңбекқор

34. Әлдеқаншайлық 69 Қорқақ

35. Ашуланшақ 70.Кең адам

 

1. Жоғарыда көрсетілген тізімдегі әртүрлі қасиеттердің сіздерге қатыстысын ескере отырып, өздеріңіздің ерекше болуларыңызға байланысты, соларды жеке есептеңіздер (х).

Сол таңдалып алынған қасиеттердің ішінде сізге тән сандарын есептеңіз (у).

Алдыңғы табылған сандарды (у) біріне-бірін (х) бөліңіздер, нәтижесін А әрпімен белгілейсіздер:

А=у/х Мұнда, х- осы қаситке ұқсағым келеді

У- сізге тән қасиеттер

 

2. Жалпы тізімдегі қасиеттердің ішінде сіздерге тән емесін санаңыздар (М). Ал сонымен қатар жоғарыда көрсетілген қасиеттер сіздерге тікелей қатысы бар екендігін белгілеп, оның санын анықтаңыздар (N).

Содан М санына 100-дікке дейін бөліп, нәтижесін Б әрпімен белгілеңіздер: В=N/M N-өзіңіздегі бар қасиет

М- сізге тән емес қасиет (антиидеал)

 

3. Ұсынылып отырған кесте бойынша анықталған сандарды орналастырып, координаттар нүктесін анықтап, олардың қай квадрат нөмірінде қиылысатындығын есте сақтаңыздар.

 

 

В

1,00 0,95 0,90 0,85 0,80          
0,75 0,70 0,65 0,60          
0,55 0,50 0,45 0,40          
0,35 0,30 0,25 0,20          
0,15 0,10 0,05          
А 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1  

 

Алынған нәтижелерді талдау

1. Сіз өзіңізді өте кемітесіз. Өзіңізге деген жек көрушілік, өзіңізді кінәлаушылық және сіз депрессиялық жағдайда болуыңыз мүмкін.

2. Сіз өзіңіздің кемшіліктеріңізге өте қаталсыз жіне олармен күресудегі мүмкіндіктеріңіздің аздығын сезінесіз. Сонымен қатар, өзіңіздің ерекшеліктеріңізді бағалай білмейсіз.

3. Сіз өз жеткіліктеріңізге объективті түрде қарайсыз. Бірақ қандай да бір нағыз кемшіліктеріңізден артығымен қиналасыз.

4. Сіз өзіңіздің кемшіліктеріңізді жоғары тұтасыз, осы кезде сол кемшіліктермен келісіп, қажеттілігін асырасыз.

5. Өзіңізде озбырлық қасиетті табуға тырысып, өзіңізді күмәнді көрсетесіз.

6. Сіз өзіңізге қатал қарайсыз, анықталған қасиеттерді табуға тырысасыз. Бірақ әлсіздік сезіп, еркіндіктің жетіспеушілігінен өзіңізді ұрысасыз.

7. Сіз өзіңізді бағалай білмейсіз, сол себептен өзіңізді өзіңіз қазбалайсыз, теріс көз-қараспен бағалайсыз, әртүрлі ыңғайсыз жағдайларды сезінесіз.

8. Сіз өзіңіздің ерекшеліктеріңізді бағалай білесіз, бірақсіз өзіңізге артығымен кемшіліктерді тіркейсіз.

9. Сіз өз кемшіліктеріңізге үлкен сынмен қарайсыз, бірақ өз ерек шеліктеріңізді артығымен бағалайсыз.

10. Сіз өзіңізде нақтылы және ойдан туған кемшіліктерді бар деп есептейсіз, бірақ оларды өзіңіздегі ерекше кездесетін жетістіктермен толықтырғыңыз келеді

11. Сіз өзіңізді қатал бағалайсыз және өз мінізіңізді тәрбиелеуге тырысасыз.

12.Сіз өз кемшіліктеріңізді объективті түрде бағалайсыз, бірақ өз кемшіліктеріңізді төмендетесіз.

13. Сіз өзіңізге толығымен сын көзбен қарап барлық жағдайларды бағалайсыз, бірақ шеткі болып қалмауға тырысасыз.

14. Сіз өз кемшіліктеріңізді бағалайсыз, бірақ өз кемшіліктеріңізді және ерекшеліктеріңізді асырып бағалайсыз.

15. Сіз өз кемшіліктеріңізді объективті түрде бағалайсыз, бірақ жақсылықтарыңызды өте жоғары көтересіз.

16. Сіз өз кемшіліктеріңізді түсінесіз, бірақ көбінесе басқа адамдардан көресіз. Сіздің принципіңіз: «Мен сыртқы орта әсерімен осындаймын».

17. Сіз өзіңізді былай бағалайсыз: «Мен ерекше болмасам да, басқалардан кем емеспін».

18. Сіз өзіңізді, өз ерекшеліктеріңізді объективті түрде бағалайсыз, бірақ өз кемшіліктеріңізге сынсыз қарайсыз.

19. Сіз өзіңізді артығымен бағалайсыз, щсы бағалауды шын жүрегіңізбен және қарапайым түрде істейсіз.

20. Сіз өзіңізге тән жақсы қасиеттерді өте жоғары көтеріп, кемшіліктеріңізді көргіңіз келмейді, тіпті болмаса жоқ деп есептейсіз.

21. Сіз өз жетіспеушіліктеріңізге теріс қарайсыз, бірақ өз ерекшеліктеріңізге немқұрайлы қарайсыз.

22. Сізге әртүрлі жағдайдың құрбанымын деу ұнайды.

23. Сіз өз ерекшеліктеріңізге толығымен объективті түрде қарайсыз, бірақ өз кемшіліктеріңіз өзіңізге құнды, себебі: оларды жеке басыңыздың аса ерекшелігі деп түсінессіз.

24. Сіз өз мінезіңіздегі кемшілікті байқамағаныңызды мойындамайтын жағдайда сирек қасиеттеріңізді өте жоғары бағалайтыңызда.

25. Сіз шынында да өзіңізді періштемін деп санайсыз ба?

№5 Жұмыс (сабақта оқытушымен жүргізіледі)

Пиктограмма әдісімен сигналдық жүйенің

басымдылық типін анықтау

Тәжірибе жасаушы алаңдауға арналған20 түсініктерді оқиды. Зерттелуші әр бір сөз тіркесіне әріп пен санды қолданбай дәптеріне жауап ретінде сурет салуы керек.

Суреттің салуы бойынша сигналдық жүйенің басымдылық типі анықталады.

15 минуттық үзілістен кейін зерттелуші өзінің салған суретін түсіндіреді.

Алаңдауға арналған түсініктер:

  1. тәтті кешкі тамақ
  2. көңілді мереке
  3. сары көлік (такси)
  4. жақсы көретін оқытушы
  5. қызықты ойын
  6. қарлы қыс
  7. футболды матч
  8. классикалық музыка
  9. ақ өлең
  10. жаңбырлы таң
  11. туған күн
  12. тату балалар
  13. халықтық хор
  14. мұңды ән
  15. аралас тарих

16. көптен күткен табыс

17. сопақ үстел

18. күзгі бал

19. ерте көктем

20. көк кеме

№6 Жұмыс Жеке тұлғаның ерекшеліктерін тест арқылы анықтау.

Тест: «Жапалақ немесе боз торғай»

 

1. Сізге таңертең ерте тұру қыин емес пе?

А) ия, әрқашан

Б) кейде

В) сирек

Г) өте сирек

2. Сiз қай уақытта ұйықтауға жатуды дұрыс көресiз?

А) түнгi бiрден кейiн

Б) он бір жарымнан, он екіге дейін

В) оннан, он бiр жаpымағa дейiн

Г) онға дейiн

3. Таңертең тұрған соң, қандай асты дұрыс көресiз?

А) тоқ тамак

Б) көп, бiрақ каллориясы онша емес

В)бутерброд немесе пісірілген жұмыртқа жеткілікті

Г) бiр стакан шай немесе кофе жеткiлiктi

4. Үйде және жұмыста болатын сiздiң жеңiл ашуыңыз майда ұрыс ­керiстердi еске түсiрiңiз. Олар кебiнесе қай уақытта болады?

А) күннiң бiрiншi жартысында

Б) күннiң екiншi жартысында

5. Қай нәрседен сiз жеңiл бас тарта аласыз?

А) таңертеңгiлiк шай немесе кофеден

Б) кешкi шайдан

6. Демалыс уақытыңызда сiз тамақты қабылдауға байланысты әдеттеріңізді өзгертесіз бе?

А) өте оңай

Б) жеткiлiктi оңай

В) қиын

Г) әдеттерді өзгертпеймін

7. Таңертеңнен сiздi маңызды icтep күтiп тұр. Кешке сіз қаншалықты ерте жатасыз?

А) eкi сағаттан көп

Б) бiр сағаттан көп

В) 1 - 2 сағатқа

Г) әдеттегiдей

8. Сіз бір минутқа тең уақыт арналған қалай дәл бағалай аласыз? Біреу сізді тексерсін.

А) уақыт аралығы 1 минуттан кем

Б) уақыт аралығы 1 минуттан көп

 

 

Нәтижесі

Сұрақ номері. а б в г
        О
        О
        О
    О - -
         
    О - -
  О      
        О
  О   - -
Жалпы        

 

Жалпы сандар О - 7 балл – таңергенгелiк тип, боз торғай

8 - 13 балл - аритмия лык тип,көгершiн

14 - 20балл - кешкелiк тип, жапалак

 

 

№7 Жұмыс. Қысқа уақыттық есті зерттеу. Тікелей есте сақтау көлемін анықтау.

 

Ес деп ақпаратты есте қалдыру, сақтау және өңдеуді атайды. Қысқа- және ұзақ уақыттық ес деп бөледі. Қысқа уақыттық ес деп, ақпараттың бірден өңделуі кезіндегі ақпараттың есте қалдырылуын түсінеді.

Жұмысқа қажеттілер: кезектескен 4, 5, 6, 7, 8, 9, және 10 элементі бар, алдыш-ала дайындалған 7 қатарлы сандар.

Жұмыстың жүргізілуі. Зерттелушіге мынадай: мұқият тыңдаңыз,сізге бірнеше сандар көрсетіледі, соларды есте қалдыруыңыз керек-дегеннұсқаулар беріледі.Хаттамада есте қалдырған сандарыңызды көрсетілген тәртіп бойынша жазыңыз. Менің бұйрығым бойынша жазыңыз.

Қысқа қатардан бастап, зерттеуші әрбір қатардағы сандарды нақты дауыстап, бір рет оқып шығады. Әрбір қатарды оқығаннан 2-3 с. өткеннен соң, зерттеуші бұйрық бойынша «Жазыңыз» деп көрсетеді. Зерттелуші алдын-ала дайындалған хаттамада есте қалдырғандарын өз кезегімен жазып шығады. Нақты мәліметтер алынуы үшін, тәжірибені 4 рет қайталайды.

Жұмыс нәтижелері және оларды бейнелеу. Көрсетілген материалдардаң әрбір сериясындағы нәтижелерді салыстырыңыз. Табылған нәтижелерді талқылаңыз және есте қалдыруды анықтаңыз.

 

№ 8 Жұмыс. Мағыналық естің көлемін анықтау.

Барлық психикалық үрдістер бір-бірімен өзара байланысқан. Ұзақ уақыттық ес қолайлы ақпаратты таңдау және ақпараттың келесі кезекте қайта өңделуімен қатар, ұзақ уақыт бойы сақталуын қамтамасыз етеді. Бұл үрдісте тікелей қабылдаудаудан басқа елестету, елес қалдыру, ойлау қатысады.

Жұмысқа қажетті: алдын-ала дайындалған 18 және одан жоғары «дәмді кешкі ас», «көңілді мейрам», «қайғы», «достық» және т.б. осы типтес алаңдаушылық түсініктері қолданылады.

Жұмыстың жүргізілуі. Зерттелушіге «Сізге бірқатар түсініктер көрсетіледі » деген нұсқау беріледі. Берілгендерді есте сақтау үшін, көрсетілгендердің өзіңіз қабылдаған ассоциациясы бойынша, оны қағазға сурет немесе белгілер (бірақ сөз түрінде емес) түрінде түсіріңіз. Түсініктерді қайта өңдеуде, Сіз өзіңіздің белгілеріңізді қолданасыз. Түсініктерді нақты қайта өңдеуге тырысыңыз.

Тәжірибеші дауыстап және анық түрде бір рет 18 түсінікті үзіліспен (үзіліс зерттелушінің белгілерін жазуға қажет) оқып шығады. 30 – 60 мин кейін зерттелуші өзінің белгілерінің астына барлық 18 түсінікті жазып шығады.

Жұмыс нәтижелері және оларды бейнелеу. Қате сандарын талқылаңыз және түрлі зерттелушінің нәтижелерін салыстырыңыз.

№9 ЖҰМЫС.

Қабылдау мен ойлаудың жеке тұлғалық ерекшеліктерін анықтау

 

Күрделi аналогиялар немесе сiзде абстрактiлiгi ойлар қандай?

Суреттеу: Әдiстеме 20 жұп сөздi-логикалық есептерден тұpaды. Осыны зерттеушi шешу керек. Зерттеушiнiң жұмысы - логикалық байланыстың 6 түpiн қайсысы әр бiр жұп сөзде қарастырылған aнықтаy керек, бұл үшiн оған «Шифр» кестесі көмектеседi. Оны қолданатын түр байланысы және әріптік мазмұны үлгiге келтiредi: А, Б, В, Г, Д, Е. Зерттеушi жұп сөздердің арасындағы қатынасын анықтау керек, сосын «ұқсасын» табу керек. Бұл кестеде «шифрды» таңдау – дәл осындай логикалық байланысы бар жұп сөздер содан соң қатардағы әрiптердi көрсету қажет. Ол «Шифр» кестесiндегi табылған ұқсастығына сәйкес келуi керек. Жұмысты орындау уақыты 3 минуттан аспау керек.

Құрал жабдықтар: Әдiстемелiк бланк, тipкey жауаптарының протокол бланкiсi.

Жұмыстьң жүргiзiлу барысы: Сiздiң алдыңдағы бланкта бiр-бiрiмен логикалық байланысқан 20 жұп сөз бар. Оған қарама-қарсы 6 түр логикалық байланысы бар сөздер 6 әріптен тұрады. 6 түр мысалы да «Шифр кестесiнде келтiрiлген».

Сiз бiрiншiден жұп сөздер арасындағы байланысты анықтайсыз. Сосын «Шифр» кестесінен жұп сөзге сәйкес келетiн ұқсастықты табасыз. Содан кейiн әрiптiк қатардан сәйкес келетiн әрiптi қоршап қоясыз. Жұмысты орындау уакыты 3 минут.

 

Әдiстемелiк қажеттi құралдар

Шифр


 


 

1. Қорқыныш - қашу
2. Физика - ғылым
3. Қатесiз - дұpыс
4. Қатар - 6ақша
5. Жұп - екi
6. Сөз - сөйлем
7. Сергек - әлсiз
8. Бостандық - ерiк
9. Ел - қала
10. Қолдаy - ұpcy
11. Keк - жағу
12. Он – сан
13. Жылау - айқалап жылау
14. Бөлiм – роман
15. Тыныштық – қозғалыс
16. Батылдық – батырлық
17. Салқын – аяз
18. Алдау – сенiмсiздiк
19. Ән айту – өнер
20. Стол – орындық

 

А. Қой - отар

Б. Құлпынай - жемiс

В. Теңiз - мұхит

Г.Жарық - қараңғы

Д. Улану - өлiм

Е. Дұшпан - дос емес.АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ

АБВГДЕ


Кiлт


 


4.

                                       
Д Б Е А Е А Г Е В Г Д Б Е А Г Е В Д Б В

Баға

Баға, балдар                  
Дұрыс жауап саны         12-14 10-11 8-9    

Нәтижелердi талдау

Егер зертелушi барлық cұpaқтapғa дұpыc жауап берсе және барлық қойылғандарды логикалық түсiндiрсе, онда бұл адам күрделi логикалық байланысты және абстракцияны дұpыc түсiндiредi деп айтуға болады.

Егер зертелуші қиыншылықпен нұсқayды түсініп қателесетiн болса, онда ойдың жан - жаққа таралуы логиканың жоқтығы, ойлардың диффузиялық байланыстығы бiр-бiрiмен логикалық ұқcacтығын түсiнбеушiлiк туралы қорытынды жасауға болады.

Ең жоғарғы ақпараттық қасиет ол зертелушi адамның ой салыстырумен байланысты. Салыстыру барысында айырмашылық байқау қиындығын мына мысалдармен түсiндiруге болады. Мысалы: суык - аяз.

№4 ЖҰМЫС. Назарды зерттеу

«Шульте кестелерi» әдiсi немесе сiздiң жұмысқа қабiлетiңiз қандай?

Зертелушiге кезектестiре бес кесте бередi оларды 1 - ден 25 дейiнгi сандар epікті түрде орналасқан. Зертелушi сандарды есу peтімен тауып, көрсетiп атайды. Тексеру бес кестемен қайталанады.

Жұмыстың жүргiзiлу барысы: Зертелушiге бiрiншi кecтeнi көpceтeді. Бұл кестеде 1 - ден 25 - ке дейiнгi сандар ретсiз орналасқан. Сосын кecтeнi жауып l - ден 25 дейiнгiсандарды ретімен көрсетiп ата. Тез және қатесiз iстeyгe ұмтыл дейдi. Kecтeнi ашып жұмыс басталумен секундомер қосады. Екiншi, үшіншіні және келесі кестелер ешқандай инструкциясыз көрсетіледі.

 

№ 1

         
         
         
         
         

 

 

№ 2

         
         
         
         
         

№ 3

 

         
         
         
         
         

 

 

№ 4

 

         
         
         
         
         

 

№ 5

 

         
         
         
         
         

 

 

Жасы 5 балл 4 балл 3 балл 2 балл 1 балл
  45 және аз 46-55 56-65 66-75 7б және көп
  35 және аз 36-45 46-55 56-65 66 және көп
  30 және аз 31-35 36-4З 46-55 56 және көп

0 1 2 3 4 5

Құpaстыру деңгейi мына формуламен есептеледi:

КД=Т1/ЖЭ

1,0 - ден төмен көрсетілсе жақсы құpaстыpy көрсеткіші.

Көрсеткiш 1,0 - ден қанша жоғары болса, соншалықты зертелушiге негiзгi жұмыс үшiн дайындықты қажет етедi.

Психикалық тұрақтылық мына формуламен есептеледi:

ПТ=Т4/ЖЭ

Көрсеткiш 1,0 - ден төмен болса, онда жақсы психикалық тұрақтылықты бередi. Керсеткiш қанша жоғары болса, онда зертелушінің орындалатын жұмысының психикалық тұрақтылығы соншалықты төмен болады.

Негiзгi көрсеткiш орындалу уақыты және әр кестенің қателер саны. Әр кecтeнің нәтижесi бойынша (шалдығу қисығы) құрылу мүмкін. Ол көңіл тұрақтылығын және динамикаға қабiлетiн көрсетедi.

 


«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» АҚ

Date: 2015-12-13; view: 628; Нарушение авторских прав; Помощь в написании работы --> СЮДА...



mydocx.ru - 2015-2024 year. (0.007 sec.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав - Пожаловаться на публикацию