ISBN 966-538-174-1 166 page

ÿëà ùå ÿêèéñü ÷àñ ïîñåðåä õàòè ç îïóùåíèìè ðóêàìè ³ íå çíàëà, ùî ïî÷àòè ç ñîáîþ ³ ç³ ñâîºþ âîëåþ. Òîä³ Ñëàâî÷êà â³äðàçó âñêà-

êóâàëà â ðîëþ ãîñïîäèí³ äîìó ³ çàñèïóâàëà ãîñòþ óñëóæíèìè ïè-

òàííÿìè: „Ìîæå áè, çàáàâèòèñÿ ó „êðàìíèöþ“? Ìîæå, ó „øêîëó“?

Ìîæå, â „³ìåíèíè ëÿëüêè“?“

Íà âñ³ ö³ ÷åìí³ ïèòàííÿ Ìîòðîíüêà íåâäîâîëåíî çàïåðå÷óâàëà ãîëîâîþ. Äàðö³ çäàâàëîñÿ çðàçó, ùî òà äèòèíà çàãàëîì íåãîäíà ñõîïèòè ãëóçäó çàáàâè. Ñàìà Ñëàâî÷êà áóëà äî ñë³ç ðîç÷àðîâàíà.

– Íó, òî, ìîæå á, ìè áàâèëèñü ó „âåñ³ëëÿ ëÿëüêè“? – ç ðîç-

ïóêîþ âèãàäàëà îäíîãî ðàçó âæå îñòàííþ ìîæëèâ³ñòü. Ìîòðîíüêà, âòîìëåíà ââ³÷ëèâ³ñòþ „ãîñïîäèí³ äîìó“, îñòàòî÷íî ïîãîäèëàñü íà òå

„âåñ³ëëÿ“. Íå áåðó÷è í³ÿêî¿ ó÷àñòè ó ïðèãîòóâàííÿõ äî òàêîãî ñâÿ-

òà, ÿê „ìàòêà“ ñèä³ëà íà ïîêóò³ é çàäóìàíî äèâèëàñü êóäèñü ïåðåä ñåáå. Íå îæèâèëà ¿¿ íàâ³òü ðîëÿ ïàëàìàðÿ, òàê ùî Ñëàâî÷êà àæ ñïèòàëà ñòóðáîâàíî:

– Òè, ìîæå, ãí³âàºøñÿ, ùî òè íå º ïàíîòöåì? Àëå áà÷èø… òî º ìîÿ ëÿëüêà, ³ ÿ òàê áàãàòî ðàç³â äàâàëà âæå øëþá, ùî âæå âñå

äî ÷èñòà çíàþ. Íå ãí³âàºøñÿ?

Ïîñì³õíóëàñü áë³äî ³, ÿê áè çáóäèâøèñü ðàïòîâî ç³ ñíó, çàêà-

äèëà ñêîðî êîõëåþ ïåðåä ìîëîäîþ ³ „ïàíîòöåì“. Âåñ³ëüíèé áåíêåò òåæ íå ïîö³êàâèâ ¿¿ çàíàäòî. Ïðèãóáëþâàëà êîæíî¿ ñòðàâè, àëå íå

ðîáèëà öüîãî ç òàêîþ ïîáîæí³ñòþ, ÿê ïðèñòàëî íà òàêîãî âèñîêî-

ãî ãîñòÿ, ÿê „ìàòêà“.

– Òè ùå í³êîëè íå áóëà „ìàòêîþ“ íà ëÿëü÷èí³ì âåñ³ëë³? – ñïè-

òàëà ï³äñòóïíî îáðàæåíà Ñëàâî÷êà.

Ùîéíî ÿê çàãðàëà ìóçèêà (Ñàíäà – íà äðèìá³, Äàðêà – íà áóáí³ ç áàíÿêà â³ä á³ëèçíè, ìàìà Ïîïîâè÷åâà – íà ñòàð³é öèòð³, ùî ìàëà íàãàäóâàòè öèìáàëè), Ìîòðîíüêà îæèâèëàñü ³ çàõîò³ëà ðàïòîâî òàíöþâàòè. Ëåäâå âãîâêàëà ¿¿ Ñëàâî÷êà (íå ìîæíà æ áóëî äîïóñòèòè äî áåøêåòó), ùîá îïàíóâàëà ñåáå, áî â ïåðø³é ïàð³ ìàº

ï³òè „ìîëîäà“ â òàíåöü. ϳäíàéøîâøè ñîá³ çà òîé ÷àñ ïàðòíåðà (ïàëèöÿ ñòàðîãî Ïîïîâè÷à), ï³øëà Ìîòðÿ ³ ñîá³ â òàíåöü. Áóëè öå

íàâ³æåí³, êîíâóëüñ³éí³ ðóõè â ñóïðîâîä³ íåàðòèêóëüîâàíèõ âèãóê³â äèêóíà. Ñëàâî÷êà ç î÷èìà, ïîâíèìè ñë³ç, ëîìèëà ñîá³ ðóêè:

– Éîé… éîé… ³… òà õòî â íàñ òàê òàíöþº? Ùî âîíà ìåí³

ç âåñ³ëëÿ çðîáèëà?

Ìîòðîíüêà äîòè âèêðó÷óâàëà é êèäàëà ñîáîþ, äîêè ñòàëî ¿é â³ääèõó. Ïîò³ì âïàëà íà îòîìàíó, âòîìëåíà ³ ñèòà. Öüîãî ðóõó ìà-

ëî âèñòà÷èòè ¿¿ îðãàí³çìîâ³ áîäàé íà òèæäåíü.

Òîä³ Äàðêà óïåðøå â æèòò³ óñâ³äîìèëà ñîá³, ùî ïîäåêóäè ðî-

ç³éøëàñü ç ñâî¿ì çâàííÿì: íå àííàë³â ïîê³éíèê³â, íå õðîí³ê ìåðò-

âåöüêèõ ÷àñ³â, à òàêîãî æèâîãî ç³ëüíèêà, ÿê Ìîòðÿ ³ Ñëàâî÷êà, äàéòå ¿¿ äóø³!

×îìó, âëàñòèâî, íå äàëè ¿¿ áàòüêè äî â÷èòåëüñüêî¿ ñåì³íàð³¿?

Àõ, ïðàâäà! Îðèñÿ ϳäã³ðñüêà áóëà ïðèçíà÷åíà äî ã³ìíà糿, à ìàìà Ïîïîâè÷åâà… ìàëà òåæ ñâî¿ àìá³ö³¿.

Äàðêà ïîä³ëèëàñü ñâîºþ óâàãîþ ùîäî Ìîòðîíüêè ç Îðèñåþ.

Òà îáðóøèëàñü:

– Äàé ìåí³ ñïîê³é! Äèâèòèñü íå ìîæó íà òó òðåñóðó.

– Ïðàâäà? – õîò³ëà â³äðàçó âõîïèòè ¿¿ çà ñëîâî Äàðêà. Òà õî÷

ïîò³ì ³ ìàëà Îðèñèíå ñëîâî â æìåí³, ç „âèçâîëüíî¿ áîðîòüáè“ Ìî-

òðîíüêè òàêè í³÷îãî íå âèéøëî. Îðèñ³, õî÷ ä³ëî éøëî ïðî ¿¿ ñåñòð³-

íèöþ, íå ëåæàëà öÿ ñïðàâà çàíàäòî ïîâàæíî íà ñåðö³. Ðîäèíà ϳäã³ðñüêèõ, ÿê äåðåâî: çäàëåêà òâîðèëè îäèí ìîíîë³ò, àëå êîëè áó-

ëî ïðèãëÿíóòèñü òîìó äåðåâó áëèæ÷å, â³äðàçó âïàäàëî â î÷³, ùî òàì êîæíà â³òêà ðîñëà îêðåìî, â ³íøîìó íàïðÿìêó.

Ðîç÷àðîâàíà Äàðêà ïðèäèâèëàñü áëèæ÷å Îðèñ³: í³, íåðîçóìíî áóëî ìàòè ÿêèé-íåáóäü æàëü äî ëþäèíè çà òå ò³ëüêè, ùî âîíà çà-

ëèøèëàñÿ â³ðíà ñîá³. ×îãî õîò³òè? Öå æ áóëà òà ñàìà Îðèñÿ, ùî òîìó â³ñ³ì ðîê³â, êîëè éøëî ïðî ¿¿ îñîáèñòó, ïåêó÷ó ñïðàâó, ìàëà ñèëó ïðîòèñòàâèòèñü îäíà – ö³ë³é êëàñ³. Âñå â í³é ³ íàäàë³ â³ðíå ¿é: 444

¿¿ íåäîñòóïíà êðàñà, ¿¿ çâîðóøëèâå ñåáåëþáñòâî, ëåäîâèé òåìïåðà-

ìåíò, íàâ³òü ¿¿ ïîãîðäà äî âñüîãî „ïîïóëÿðíîãî“, ìàñîâîãî.

Ðàç ÿêîñü, âæå ï³ñëÿ ðîçìîâè ïðî Ìîòðîíüêó, ïîõâàëèëàñü Äàðêà ïåðåä íåþ ñâî¿ìè ø³ñòüìà (ðèòóàëüíå ÷èñëî, êîëè éäå ïðî øëþáíó âèïðàâó) ëëÿíèìè, âèøèâàíèìè ðó÷íèêàìè. Îðèñÿ, íå

ïðèäèâèâøèñü ¿ì íàâ³òü äîáðå, ñêàçàëà „ïðîñòî ç ìîñòà“:

– Äàé ñîá³ ñïîê³é ç òèì! Ìàþ âæå ïî âóõà òîãî ñâîºð³äíîãî ïðèì³òèâó.

Ïî÷óëà ñåáå íåìèëî âðàæåíà…

– ×îìó… íàøå íàðîäíå ìèñòåöòâî öå… „ïðèì³òèâ“, íà òâîþ äóìêó? Íå ðîçóì³þ òåáå.

Òîä³ Îðèñÿ ñïîê³éíî âèëóùèëà ïåðåä íåþ ñâ³é ïîãëÿä.

– Ñëóõàé, Äàðêî, êîëè ÿêèéñü ïàíèñüêî ìຠö³ëèé ä³ì, óëàø-

òîâàíèé ç ìîäåðíèì êîìôîðòîì, à äëÿ õèìåðè ÷è – õàé áóäå ïî òâîìó – ç ﳺòèçìó äî íàðîäíîãî ìèñòåöòâà çðîáèòü ñîá³ îäíó ê³ì-

íàòó â íàðîäí³ì ñòèë³… ç äóáîâèìè ëàâèöÿìè… âåðåòêàìè ³ ãëè-

íÿíèìè ìèñêàìè, òî, ïðèïóñò³ì, ùî ìîæíà öå ùå íàçâàòè „íàðîä-

íèì ìèñòåöòâîì“. Êàæó „ïðèïóñò³ì“. Àëå êîëè êîãîñü íå ñòàòè íà ôîðí³ðîâàíèé êðåäåíñ, ³ â³í ç á³äè çàñòóïຠéîãî ñ³ëüñüêèì çàìèñ-

íèêîì, òî äàðóé, í³õòî íå âìîâèòü â ìåíå, ùî â³í ðîáèòü öå ç ﳺ-

òèçìó äî „íàðîäíîãî ìèñòåöòâà“. Òàê ñàìî, ÿê í³õòî íå ïåðåêîíàº

ìåíå, ùî òîé çàìèñíèê, â ÿêîìó á³äíèé ³íòåë³´åíò ïåðåõîâóº ìóêó, ÿéöÿ, öóêîð ³ êàâó, – öå „ìèñòåöüêà ð³÷“. ͳ, ìèñòåöòâî ïîâèííî é ìóñèòü áóòè ëþêñóñ, ÿêèé àí³ ç „ïîïóëÿðí³ñòþ“, àí³ ç „óæèòêî-

â³ñòþ“ íå ñ쳺 ìàòè í³÷îãî ñï³ëüíîãî. Öå ùîñü… ïîíàä óñ³õ ³ ïî-

íàä óñå…

– Íå éäå òóò ò³ëüêè ïðî ñàìó åêîíîì³þ, àëå ³ ïðî íàö³îíàëü-

íèé õàðàêòåð äîìó, â ÿêîìó æèâåìî, – çðîáèëà Äàðêà íàòèñê íà îñòàíí³ ñëîâà, ïèëüíî ïîäèâèâøèñü íà Îðèñþ. Òà ï³äòÿãëà ëåãêî-

âàæíî ðàìåíà âãîðó:

– Íå ìàþ ÷àñó íà òîãî ðîäà ñåíòèìåíòè! Òåïåð… ÿêáè òàê âäàëîñÿ ìåí³ ä³ñòàòè àñèñòåíòóðó â ²íñòèòóò³ Ïàñòåðà1, òî ÿ ìàëà á ïðàö³ ðàçîì ç âèêëàäàìè ³ êë³í³êîþ ïîíàä äâàíàäöÿòü ãîäèí äåí-