Тектоникалық бұзылымдардың мағлуматы, олардың жіктеленуі

Тектоникалық бұзылу:

Қатпарлық (пликативтік «латынша пликатио» бүктеу, бүктелу)

Жарылу (дизъюнктивтік «латынша дизъюктио үзіп ажырату)

Пликативтік дислокация нәтижесінде жыныс қабаттарының жызық жатуы бұзылып қатпарлар

түзіледі. Қатпар деп қабаттардың толқын тәрізді иілуін айтады.

Қатпарлар иіне сай төрт түрге ажыратылады:

Антиклин қанаттарына қарағанда ядросында көне тау жынстары

Синклин – қанатарына қарағанда ядросында жас тау жыныстары

Флексура – тізе немесе баспалдақ тәріздес пликативті құрылым

Моноклинал аумақты жерде бір бағытта көлбеу жатқан қабаттарды айтады

Қатпарлардың элементтері:

Ядросы

Құлыбы

Ось жазықтығы

Қатпар бұрышы

Ось сызығы

Топшысы

Әрбір қатпардың ұзындығы, ені, биіктігі сияқты өлшемдері бар.

Осьтік жазықтықтың орналасуына байланысты:

Тік

Еңкіш

Төңкерілген

Жатқан

Төңкерілген

Қанаттарының пішініне байланысты қатпарлардың түрлері:

Жай (жұпыны)

Изоклинальды (еңкіш, паралель қанаттары!

Сандықша

Желпеуіш

Қатпардың ұзындығы мен енінің қатынасы үшке бір болса Брахиформды қатпарлар деп аталады

(брахиантиклиналдар және брахисинклиналдар)

Егер брахиантиклиналдардың осьтерінің екі бағытта өлшемдері бірдей болса оларды күмбез

(купола) деп атайды. (синкл табақша)

Үйге: диапирлер дегеніміз не

7. Жыртылыс бұзылыс.

Тектоникалық жарықтар (дизъюнктивтер).

Жарылысты бұзылыстар деп тектоникалық бұзылыстар кезінде тау жыныстар жырылғанда пайда

болады. Сыртқы күштерінің әсерінен барлық жыныстардың блоктар жарылыстан кейін өзіннің

орынында қалады немесе бір бірімен ығысады, осының нәтижесінжде барлық жарылысты

бұзылыстар екі түрге бөлінеді:

Ығысусыз жарылыстар (без смещения) немесе диаклаздар (диакласиз сындыру)

Ығысумен жарылыстар немсе параклазлар (пара преобразование, клазиз ломка,

раскалывание)