Арым-катынастың перцептивті түрі

Әлеуметтенген перцепция процесі субъектінің сыртқы көрінісін бағалау, психологиялық ерекшеліктері, бақылап отырған бейне немесе объектінің әрекеттері және қылықтары нәтижесінде субъектінің әлеуметтенген перцепциясында бақыланған объектіге нақтылы қарым-катынас қалыптасады, оның мінез-құлқының мүмкіндігі туралы анықтама қалыптасады. Қабылдау процесі негізінде серіктестердің бір-бірімен қарым-катынасында өзара іс-әрекеті қалыптасады.

Әлеуметтік перцепцияның механизмдері: рефлексия, идентификация, стереотипизация, эмпатия, аттракция, бағдарға ықпал.

Адамаралық қатынастарды орынды сезіну және бағалау жоғары дамыған рефлекстік қабілетті керек етеді (қоршаған ортадан келіп түскен ақпараттық сигналдарды жан-жақты мәндік байланысымен қабылдап, жауап бере алу), екіншіден, бұл адамның жасына тәуелді. Бұлар, адам төңірегіндегілермен болған іс-әрекетінде өз қатынасының сипатын сезе ала ма, не сезбей ме деген сұрақтарға жауап береді. Қазіргі кезде жалпы психология мәселелерінің көптеген шешімі осы тілдестік қатынастарды зерттеуге байланысты болып отыр. Себебі психологиялық бейненің бір формадан екіншісіне өтуі (мыс.: түйсіктің сезімге, сезімнің ойға, ойдың сөзге, т.с.с), адам психикасындағы ашық сана аймағы бейсана байланысы, адам көңіл шарпуларының ерекшеліктері, жеке адам заңдылықтары, т.б. осы тілдестік қатынастың негізінде жасалады.

Біртұтас тілдесу процесінде үш бағытты байқаймыз: коммуникативті (ақпарат алмасу), интерактивті (өзара ықпалды әрекетке келу) және перцептивті (адамның бірін-бірі қабылдап, түсінісуі), Осы үш, бір-біріне байланысты тілдесудің қырлары бірлікті қызмет орындауымен сол қызметке араласқан адамдардың өзара қатынасын ұйымдастырудың әдістерін құрайды. (Әдебиет: Сәбет Бап-Баба. Жалпы психология. А. 2003 ж. 84-107 бет).

Арым-катынас түрлері

Адамдар арасындағы қарым-катынас жасауда аса қажетті шарттың бірі – сөйлеушілердің өз ой-пікірлерін өзгелерге, тыңдаушыларға қалайда жеткізіп, оларға әсер етуді көздесе, ал тыңдаушылардың қарым-катынас орнатудағы сөйлеуші жақтың ой-пікірін дұрыс ұғынып, оны іс жүзіне асыра білу мәдениеттілігіне байланысты демек, қарым-катынас жасау екі жақты процесс.

Қарым-катынастың ерекшеліктері: қатынасушылардың саны, мазмұнына қарай, міндеттеріне қарай, араласушылардың ережесіне орай, жағдайларына, міндеттеріне сәйкес.

Сонымен қатар олар: мәжбүр (примитивное), іскер қарым-катынас, манипуляциялық қарым-катынас, ақсүйектік (светский) қарым-катынас.