Арнайы даму орны жоҚ эпителийлікісіктер

Бүл ісіктер кез келген жалпақ не безді эпителийден дамиды. Олар қатерсіз және қатерлі болып екі топқа бөлінеді.

Қатерсіз ісіктер. Эпителийден пайда болатьш, арнайы даму орны жоқ, қатерсіз ісіктерге папиллома мен аденома жатады.

Папиллома (латынша papilla - бүртік) жалпақ және өтпелі эпи­телийден өсіп іпығатын ісік. Ол теріде, ауыз, мүрын қуысында, көмейде, бүйрек астауында, қуьгқта, сүт бездерінің өзектерінде, ми қарьшшаларының ішінде өседі. Папиллома колденеңі 1 санти-метрге дейін болған түйінше түрінде кейде сабақшаға ілінген по-

лип тәрізді терінің не шырышты қабықтарының үстінде жайғаса-тын ісік, оның сырты бүртіктеніп тұрады. Микроскопта қарағанда осы бүртіктерді көп қабатты эпителий қаптап жатқаны эпителий қабатының қалындығы өр түрлі екендігі, оның беткей бөлігінде гиперкератоз, дискератоз күбылыстары көрінеді. Әр түрлі механи-калық әсерлердің нәтижесінде папилломада қабьшу, қанау үрдістері дамиды. Папилломаның организм үшін маңызы оның қай жерде жайгасқандығына байланысты. Мысалы, көмей папилломасы жас балаларда тыныс жолдарын басып қалып асфиксияға (түншығу) соқтырады. Ересек кісілерде өсетін көмей папилломасы мен қуық папилломасы қатерлі ісікке айналып кетуі мүмкін (малигнизация).

Аденома — безді ағзалар эпителиінен, олардың өзектерінен өсетін ісік. Ол айналасындағы тіндерден жақсы шекараланған, үлкендігі бірнеше миллиметрден, оңдағы сантиметрте жететін, жүмсақ ісік. Аденомалар өсіп шыққан жеріндегі тіндерге үқсас қүрылымдар түзеді. Оның түрлері: 1) беддеулі (трабекулалы) аденома ісік жасу-шаларының бір-біріне жақын жатқан таяқша терізді қүрылымдар түзуімен сипатталады; 2) түтікті (тубулярлы) аденомада эпителий жасушалары бір-бірімен бірігіп түтікшелер түзеді; 3) альвеолалы (немесе ацинарлы) аденома қуыстары біраз кең безді қүрылымдар-дан түрады; 4) бүртікті аденомалар кең қуыстарда эпителийдің бүртіктер түзіп өсіп кетуімен жөне бүл қуыстарда көп мөлшерде сүйықтық жиналып қалуымен сипатталады. Жасушалардьщ ядро-лары базалды бөлігінде жайғасқан, үзынша, гиперхромды боялған. Аденоманьщ бүл түрі көп ретте қатерлі ісікке айналып кетеді.

Егер аденома қүрамында эпителийден гөрі дәнекер тін өсуі басым болса, бүл ісікті фиброаденома деп атайды.

Қатерлі ісіктер. Эпителийден туыңцайтын қатерлі ісікті рак деп атайды. Рак адамдағы қатерлі ісікті