С тіліндегі арифметикалық операциялар, қатынас операциялары, инкремент және декремент операцияларын пайдалану

Арифметикалық операциялар символдар арқылы жазылады. Си тілінде мынадай операциялар бар: * — көбейту, / — бөлу, % — модуль бойынша бөлу(қалдықты анықтау), + -қосу, — — азайту.

Модуль бойынша бөлу бүтін санды бүтін санға бөлген кездегі қалдықты анықтайды. Мысалы: 20%3=2.

Қатынас операциялары. Қатынас операциялары екі мәнді салыстыру үшін қолданылады. Си тіліндегі қатынас операциясының тізбегі мынадай: ==,!=, <, <=, >, >=.

Егер қарастырылатын қатынас нәтижесі ақиқат болса, шарттық өрнектің мәні 1-ге тең болып саналады. Егер ол жалған болса, шарттық өрнек мәні 0-ге тең болады. Қатынас операциясының приоритеті арифметикалық операцияларға қарағанда, төмен және меншіктеу операторымен салыстырғанда жоғары болады. Ал қатынас операцияларын приоритеттеріне сәйкес етіп екі топқа бөлуге болады. Мұнда соңғы 4 операциясының приоритеті 1-ші және 2-ші операциялар приоритетімен салыстырғанда жоғары болады.

Инкремент және декремент операциялары(арттыру немесе кеміту) ++ және – түрінде жазылады. Бұлар кез келген операндтың мәндерін бірге арттыруға немесе кемітуге мүмкіндік береді.

Инкремент, яғни арттыру операциясы (++) және декремент (—), кеміту операциясы айнымалы (тек айнымалы мәнін) мәнін бірге арттырады немесе кемітеді. Олар айнымалы мәнін өзгертеді, яғни жасырын түрдегі меншіктеу амалы болып табылады. Кейде олар жеке оператор түрінде жазылады:

i++; немесе ++i;

Бұл екеуі де мынадай амалмен бірдей болып саналады i = i + 1;

Бұл екеуін өрнектерде жиі қолданады. Мысалы:

sum = sum +x * —i;

Инкремент пен декремент екі формада жазылады: префистік және постфикстік. Постфикстік арттыру былай жазылады: x++, ал префикстік арттыру былай жазылады: ++x. Префикстік амалдар негізгі операция алдында, ал постфикстік амалдар негізгі амалдан кейін орындалады.

Постфикстік формада x айнымалысының мәні оны қолданғаннан кейін өзгереді, ал префикстік формада – айнымалы мәні оны қолданғанға дейін өзгереді, яғни бір деген санға артады. Мысалы:

k=10;

x=k++; /* x=10 k=11 */

x=++k; /* x=12 k=12 */

Арттыру/кеміту операцияларын өрнек ішінде де орындау мүмкіндігі бар. Мысалы: sum=a+b++;/*алдымен a,b қосылады, сонан соң b 1-ге артады*/

sum=a+ ++b;/*алдымен b 1-ге артады, сосын барып a,b қосылады*/

Арттыру/кеміту операцияларының приоритеттері өте жоғары, тек жақша ішіндегі операциялардың приоритеті олардан жоғары болады.