Пошук шляхоў пераходу да рыначнай эканомікі. Распрацоўка нацыянальнай стратэгіі ўстойлівага эканамічнага развіцця краіны

Другі этап эканаммічнай рэформы ішоў ва умовах пагаршэння стану эканомікі. Да восені 1990г у СССР вызначыліся тры варыянты пераходу да рынкавых адносін:1. 500 дзён –радыкальная праграма групы эканамістаў пад кіраўніцтвам Шаталіна і Яўлінскага.2.кансерватыўная праграма пад кіраўніцтвам Рыжкова3.ліберальная праграмма пад кіраўніцтвам Гарбачова. На пачатку 1990 Беларусь адчувалу сур’ёзныя праблемы у сувязі з распадам Савецкага Саюза. Толькі у 1991у Беларусі упершыню адбылося падзенне вытворчасці прамысловай і сельскагаспадарчай прадукцыі. За першыя гады сваёй незалежнасці рэспубліка страціла амаль трэць свайго ВВП, узраслі цэны на энергарэсурсы, камплектуючыя,сыравіну,парушыліся прапорцыі паміж прамысловасцю і сельскай гаспадаркай. У першай палове 1990 у РБ пачаліся пошукі шляхоў пераходу да рынкавых адносін. Перыяд з 1992-1994 характарызаваўся жорсткай палітычнай барацьбой у Вярхоўным савеце рэспублікі па пытаннях эканамічнага развіцця і дзяржаўнага будаўніцтва.Першы шлях заключаўся у фарсіраванным ераходзе да рынкавых адносін, поўнамаштабным ажыцяўленнем рынкавых пераўтварэнняў.Другі шлях прадугледжваў паступовы пераход да рынка пры актыўным умяшальніцтве дзяржавы ў эканамічныя працэссы. Баючыся негатыўных наступстваў хуткага пераходу да рынкавых адносін, кіраўніцтва падтрымала другі варыянт прасоўвання да рынку, на базе якога была распрацавана тэарытычная мадэль сацыяльна-эканамічнага развіцця РБ.Праграмма паступовых пераўтварэнняў прадугледжвала, што дзяржава будзе выступаць у якасці рэгулятара рынку. Уводзіліся рыначныя цэны на большасць тавараў і паслуг, ішло станаўленне прадпрымальніцтва, банкаўскіх і камерцыйных структур, праводзілася прыватызацыя. Аднак крызісныя працэссы у эканоміцы прадоўжыліся, асабліва востра стала праблема інфляцыі. Вялікія страты панесла прамысловасць у 1992-1993 на паліўна-энергетычныя рэсурсы з расіі. Падняуся кошт прадукцыі беларускіх прадпрыемстваў, узніклі цяжкасці са збытам. З-за сістэмных перабояў у пастаўках сыравіны, прадпрыемствы скарацілі вытворчасць. Продоўжылася пагаршацца становішча с\гдля забеспячэня прадуктамі харчавання была ўведзена сістэма талонаў. У 1991 быў прынят закон “Аб сялянскай гаспадарцы”(аднак фермерскіх гаспадарак было зусім мала), у 1993 закон”Аб праве ўласнасці на зямлю”, які прадугледжваў існаванне прыватнай, калектыўнай і дзяржаўнай уласнасці.Правядзенне рэформаў дазволіла стварыць неабходны мінімум асноўных рыначных інстытутаў, нарматыўна прававых дакументаў. У другой палове 1990-х гг. у якасці нацы-янальнай мадэлі развіцця РБ была вызначана сацыяльна арыентаваная рыначная эканоміка, якая спалучае перавагі рыначнай канкурэнцыі і эфектыўнай сістэмы абароны сацыяльных інтарэсаў, ідэі рыначнага самарэгулявання і дзяржаўнага кіравання для дасягнення прыярыгэтных мэт развіцця нашай краіны:1)забеспячэння паступовага пераходу да постіндустрыяльнага, інфар-мацыйнага грамадства на аснове рэалізацыі навуковых новаўвядзенняў і новых тэхналогій, роста вытворчасці працы і валавага ўнутранага прадукту;2)дасягненне на аснове павышення эфектыўнасці эканомікі і апераджальнага развіцця сацыяльнай сферы еўрапейскіх стандартаў матэрыяльнага забес-пячэння грамадзян і павышэнне якасці іх жыцця; 3)фармаванне грамадзянскага грамадства і ўтварэнне эфектыўнай прававой сацыяльнай дзяржавы.