Рэч Паспалітая ў еўрапейскай геапалітыцы. Падзелы Рэчы Паспалітай

На фоне эканамiчнага развiцця еурапейскiх краiн у XYII-XYIII ст.Рэч Паспалiтая выглядала застылай у летаргiчным сне. Узровень канца XYI ст. застауся вышэйшай адзнакай гаспадарчай i ваеннай магутнасцi краiны. Каб рушыць паперад - патрэбны рэформыграмадстве: палiтычныя, ваенныя, эканамiчныя.Неабходнасць была i у канцынтрацыi улады у руках манарха.

Шляхта не жадала аддаць сваё усеуладзем, якое перарастала у анархiюВольны Сойм з-зп "лiберум вета" стау недзеяздольным. Такое становiшча у РП старанна апекавалi суседзi:Прусiя,Аустрыя i Расiя.Iм было выгадна мець суседам слабую краiну. Але з 60-х гадоу XYIII ст. у "РП" пачала праводзiцца iнтэнсiуная рэфармацыйная дзейнасць.Дзякуючы рэформам Тызенгауза на пауночным захадзе Беларусi з'явiлася значная колькасць мануфактур,скасаваны шэраг прывiлей шляхты, працуе "адукацыйная камiсiя". У 1764 г. было уведзена абмежаванне "лiберум вета",але ужо рэформы прывялi да незадаволенасцi з боку магнатау якiя iмкнулiся як i раней панаваць. Грамадства аказалася расколатым на варожыя групоукi,якiя шукалi падтрымкi у больш моцных суседзяу:Расii,Аустрыi,Прусii.З дапамогай апошнiх пачалi стварацца канфедэрацыi "узброенныея арганiзацыi" Пачалiся межусобныя войны. Пасля гэтага адбываецца у 1772 годзе першы падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшла Усходняя частка Беларусi з гарадамi Полацк, Вiцебск, Ворша,

Магiлеу, Рагачоу,Гомель. Але нават гэта не астанавiла варагуючыя магнацкiя групоукi.

Выратаваць Рэч Паспалiтую магла толькi цэнтралiзацыя. Такая спроба была зроблена 3 мая 1791 года, падчас прыняцця канстытуцыi Рэчы Паспалiтай - першай у Еуропе. Канстатуцыя 3 мая заклала асновы вываду РП з палiтычнагу крызiсу i ставiла яе на шлях буржуазнага развiцця. Але час быу упушчаны.Ды гэтыя мерапрыемствы выклiкалi незадаволенасць у Расii Аустрыi i Прусii.У сярэдзiне мая 1792 года Расiя накiравала у Польшчу 100 тыч. войска.Пад час баявых дзеянняу войскi Рэчы Паспалiтай панеслі

паражэнне Опсай,Мiрам,Зельвай,Бярэсцем.Рэч Паспалiтая капiтулiравала, канстытуцыя 1791 года была адменена.А у студзенi 1793 года ажыццявiлi другi падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшлi землi Беларусi па лiнii Друя-Пiнск.Стала зразумела,што ад канчатковага падзелу Рэчы Паспалiтай можа выратаваць рашучае супрацiуленне аб'яднанага грамадства. Паустанне 1794г. на чале з Тадэвушам Касцюшкам давала для гэтага апошнi шанс. Але атрады Касцюшкi не вытрымалi удары рускiх войск на чале з Суворавым.6 лiстапада 1794 года рускiя войскi занялi Варшаву.Паустанне было разгромлена. У кастрычнiку 1795 года трэцi падзел Рэчы Паспалiтай.Па iм уся тэрыторыя Беларусi была далучана да Расiйскай iмперыi.Сяляне,гараджане спакойна успрынялi далучэнне да Расii.Новыя парадкi заусёды неслi у сябе надзею на лепшую будучыню.