Күйдіргі

Күйдіргі – жанасу механизмімен берілетін, карбункулдардың пайда болуымен, қызба, жалпы улану белгілерімен сипатталатын зоонозды, антропургиялық, аса қауіпті жұқпалы ауру. Сондай-ақ, өкпе және ішекті қабындыратын түрі де сиректеу кездеседі. Түйнеме қоздырғышының ұзындығы 6-10 мкм, ені 1-2 мкм. қозғалмайтын таяқша, өзіне тән спора және капсуласы бар. Қоздырғыш оттегі бар жерде өсіп-өнеді. Оттегісіз, қыздырғанда және 2% формалин, 5% хлорлы әктің ерітінділері өлтіреді, споралары бірнеше күнге дейін төзімді болады. Күйдіргінің қоздырғыштарын 1849-1850 жылдары Ф.Поллендор, Брауэлль және К.Давен ашқан. 1876 жылы Р. Кох күйдіргі қоздырғышының тірі дақылын тапқан. Ресейде бұл ауру Сібір мен Оралда кеңінен таралған, 1788 жылы орыс ғалымы С.С.Андриевский зерттеулер жүргізіп, «сібір жарасы» терминін енгізген. Сібір күйдіргісімен ауырған малда пайда болатын карбункулдардың ішіндегі іріңді жіп арқылы алып, өзіне жұқтырған, аурудың малдардан жұғатынын, жануарлармен адамдардың ауруы бір екенін дәлелдеген. Күйдіргіге қарсы вакцинаны 1880 жылы Луи Пастер ашқан. Қоздырғышы - Bacillus anthracis («антракс» - көмір) - жылжымайтын, грамм оң, ірі таяқша, вегетативті және споралы түрлері бар, экзотоксин бөліп шығарады Қазіргі антибиотиктер де тез өлтіреді. Ауруды жұқтырушы сиыр, қой, түйе сияқты үй жануарлары болып табылады. Малды күтіп-баптағанда, терісін сыпырып өңдегенде, етін тамаққа пайдаланғанда, адамның тыныс жолдарына ауадағы қоздырғыштар еніп кеткенде, түйнеме қоздырғышын жұқтырған қан сорғыш жәндіктер шаққанда, ауру адам тұтынған заттарды пайдаланғанда және т.б. жолдар арқылы жұғады. Адам терісі арқылы ағзаға енеді, әсіресе, ашық жерлердің терісінен кіреді. Қоздырғыш енген жолында қабыну туғызады.

Date: 2015-07-01; view: 2296; Нарушение авторских прав