Логопедтік пунктің қызметін ұйымдастыру тәртібі 9 page

Согыс жылдарындағы киыншылыктарға карамастан, Қазақстанда 30 жылдары басталған барлык ауыткушылыктары бар бапаларга арналған арнайы білім беру жүйесі өз жалгасын тапты. Көшірілген мектептердің педагогикалык үжымы Ресейлік хапық ағартушылық баскармасы шыгарған «Положение об интернатах для детей школьного возраста, прибывших из других областей» атты жүмысында үйымдастырылған әр арнайы мекемеге жәрдем, көмек көрсету үшін 1-2 совхоз бекітілген.

Әскери уақытгы ескере отырып, білім мен тәрбие беру процестеріне өзгерістер енгізді. Ол бапапарды еңбекке даярлау мен тәрбиелеуге багыттапған жүмыстар арқылы жүзеге асты.

Балапар үйі мен мектептердегі оқу-өндірістік шеберханалардың базасын кеңейтуге, қосымша шаруашылыктарды дамытуға, балаларды еңбекке катыстыруға үлкен көңіл бөлінді. Республикадағы арнайы мектептерде шеберханалық жүмыстар үйымдастырылды. Оларға: тігінші, етікші, слесарь, ағаш шебері т.б. мамандықтарды жатқызуға болады. Мысалы, Шиелідегі естімейтіндерге арнапган балалар үйінде 4 шеберхана жүмыс істеді: тігінші, тоқыма, етікші және слесарлық. Тоқыма шеберханасында 1942 жылы 728 жүп шүлық, 97 жүп трико, 53 жемпір шығарды.

Халык ағартушылық аумағындағы балалар үйлердің ынтасы бойынша республикадағы арнайы мектептерде дамуында ауыткулығы бар балапарды еңбекке тәрбиелеу мен білім берудің сапасын жаксарту мақсатында кәсіптік деңгейде көтеру үшін тәрбиешілерге еңбекке оқытудың нүскауларына арнайы семинар-практикумдар үйымдастырылды.

Бұл ауыткулыктары бар балаларға арналған арнайы мекемелердегі педагогикалык кадрлар кәсіби біліктілігін жоғарлатудың бұрын қолданыста болмаған формасы болды.

1944 жылдың карашасында балалар үйінің директорлар, хатшылар мен меңгерушілерінің республикалық жиналысы болып өтті. Жиналыста ауыткулықгары бар балаларға арнапған балалар үйінің секциялары жүмыс істеуі, ол жұмыска естімейтін және көрмейтін бапаларға арнапған Алма-Ата балалар үйі, Түркістандағы көмекші мектеп-интернаттар, Семипалансктегі естімейтіндерге арналған балалар үйінің директорлары мен тәрбиешілеріне катысты. Қазақ ССР-нің ұлттык білім беру органдары әскердегі кажеттіліктерді камтамасыздандыру үшін арнайы мектептердегі оқушылардың қоғамдық пайдалы қызметгерін дамыту үшін барлық жағдайларды жасауға тырысты.

Балаларды оқьпу тәрбие беру мекемелерінде мынадай қоғамдық пайдалы еңбектің түрлері кең өріс алды: дәрілік өсімдіктерді жинау, темір- терсек жинау, ендіріске кеткендер мен жауынгерлердің отбасыларына көмек көрсету т.б. жатқызуға болады. 1944-1945ж.ж оқушылар 978268 темір-терсек тонна, 4450 тонна 934 кг дәрілік шептер жинады.

Егер соғыс жьшдарында ауыткушылықгары бар балаларға республикада білім беру үзілмесе, кермейтіндер мен естімейтін түлғалар саны азаюшы еді. Казақ жылдан-жылға мұғапімдерге деген қажеттіліктер керіне бастады, әсіресе соғыс жылдарында.

1942 жылдың аяғында бірқатар аймақтарда ауытқулықтары бар балаларға арналған балалар үйі мен мектеп-интернаттардағы педагогикапык кадрлар жақсара бастады. Бұган Қазақстанда болған дефектологиялық білімі бар мұғалімдер саны ез әсерін тигізді. Бірақ соғыстың болуына байланысты 1944 ж педагогикалық кадрлар қайта күрт төмендеді. 1944-1945 оқу жылдарында барлық мектеп типтерінде мұғалімдерге деген кажеттілік 7015 адам құрады.

Сонымен соғыс кезеңінде Қазақстанда арнайы білім мен тәрбие беру жұмысында бірқатар ерекшеліктер байқалды. Арнайы мектептер және контингент саңының үлкеюі байкалды. Ауытқулықгары бар балаларға арналған оқыту-тәрбие беру мекемелер жүйесі 10-ға дейін кысқарып соғыстан кейінгі жылдары да кыскартуды жалғастырды. Ауытқулықтары бар балалармен жұмыс ұйымдастырудағы қиыншылықгар: мекемелердің, кабинеттердің, кұралдардың, тұрмыстық және мектеп жабдықгарының жетіспеуі оқыту-тәрбие беру процесіне жагымсыз әсерін тигізді.

Бұл кезеңнің жағымды жақтары арнайы мекемелердің қоғамдық пайдалы еңбекке бағытталған қызметгері белсенді жүргізілуі.

Қорыта келгенде Қазақстанда ауытқулықгары бар балаларға арналған арнайы оқыту-тәрбие беру мекемелерінің пайда болуы ағартушылық жүйесіндегі гуманизациямен, дамуында кемістігі бар тұлғапарды арнайы еңбек арқылы оңалтуға байланысты шарттапған. 1920-1945 жылдар аралығында республикада арнайы білім беру мен тәрбие беру жүйесі қалыптасуының маңызды кезеңі болды. Осы жылдардагы қиыншылыктарга карамастан бұл кезең Қазак Республикасындагы арнайы білім беру жүйесі кұрылуының негізгі, бастапкы іргетасын қалальі.

3. 1946-1990 жж. отандық арнаны білім беру жүйесінің дамуы

1946-1970 жылдар біздің республикамызда ауытқулыктары бар балапарга арналган алгашқы сапалы арнайы мектептердің қүрылу жылдары болды, себебі арнайы мекемелер жүйесінің кеңеюімен бірге дамуында әртурлі кемістігі бар балаларга арналган мектептердің терендетілуі мен кемістіктің түріне сәйкес бөліп оқыту мәселелері шешіліп, ауытқулықтары бар балаларды қогамда өмір сүруі мен еңбекке даярлау, оқьгту мазмұнын әзірлеу жолдарын іздестірді.

1945-1946 оқу жылдарында арнайы мектептер жүйесі: көмекші мектеп- интернаты-1, көрмейтін балаларга арналған мектеп интернаты- 1, естімейтін балаларга арналган мектеп- интернаттар-3. Бірақ согыстан кейінгі жылдарда ауытқулыктары бар балаларга арналган оқыту-тәрбие беру жүйесі кеңейтілді Дене және акыл-ойы кемшіліктері бар балаларга арнайы білім беру мен оларды есепке алу сол уақытта ең өзекті мәселенің бірі болды. 1949-1950 оку жылдарында шамамен 900-ден аса мектеп жасындагы ауыткулықтары бар бапалар анықталған. Арнайы білім апуды қажет ететін окушылардың проблемаларын шешу үшін ҚазССР-дің Министрлер кеңесі ССР-дің Министрлер кеңесіне Орал қаласында көрмейтін 100 балага арналған-1 мектеп, Қостанай мен Қарағанды қаласында естімейтін 100 балаға арналган-2 мектеп ашуға отініш берді. Министрліктің арнайы жарлыгына¹ сәйкес нашар еститіндер мен кейіннен естімей қапган балаларға арнапган арнайы топтар ашыла бастады.

1951 жылы желтоқсан айында шыкққан СССР-дің Министрлер кеңесінің арнайы жарлығын' ҚазССР министрлігі әзірлеу шараларының жоспарын әзірлеп кереңдік пен салдарын алдын алу мен сол балаларға деген күтімін жақсарту бағытында республикадағы мектепке дейінгі жастағы ауытқулыктары бар балаларга қогамдық тәрбие беру проблемасын алдарына койды

1953-1954 оқу жылдарында барлық кемтар балапарга арнайы білім беруді қамтамасыздандару мәселесі карастырьшды. Бірақ арнайы мекемелер жүйесін кеңейтуге арналган шаралар жүргізілседе ауытқулыктары бар балаларды мекемеге қабылдау жоспары орындапған жоқ. Оның негізгі себебі қажетті ғимараттардың болмауы. Алматы, Семипалатинск, Чимкент, Қарағанды қапаларында 7 мектеп-интернаттың ғимараты мен 75-100 естімейтін балаларға арналған мектепке дейінгі арнайы мекемелер салу жоспарланған.

' "О дифференциации сети испециальных школ лля глухонемых детей" Прикаә МииПрос КазССР (1949).

² "О мерах по борьбе с глухотой и глухоиемотой и улучшению обслуживания глухоиемых и глухих" Посгановление Совета мииистров СССР (1951).

Бірак сол уақытта аса кажетті жоба әзірленбей, жүзеге аспады. 1952-1953 оқу жылының басында Қазақстанда арнайы»білім алуды кажет ететін 1649 мектеп жасындағы балапар есепке алынды, соның ішінде:

921 естімейтін, 262 кормейтін және 466 акыл-ойы кем балалар болды. 1955 жылы ҚазССР-дін Кеңес Министрі ақыл-ойы кем, көрмейтін, естімейтін балалардың білім алуын жақсарту туралы жарлык кабылдады, ол ауытқулыктары бар балаларға арналған арнайы мектептер санын кеңейтуге бағытталған. 1957- 1958 ж.ж. елімізде 15 арнайы мектеп қызмет аткарды, оладың 10 -естуінде ауткуы бар бапаларға, 2-і акыл-ойы кем балаларға, 3-і кермейтін балаларға арналған болатын. Арнайы мектептегі оқушылар саны 1241 жеткен, ал акыл-ойы мен дене дамуында кемістігі бар 1489 бала арнайы оқытудан тыс қалған.

ҚазССР-ғы арнайы мектеп-интернаттар жүйесі (сурет-3)

¥зақ уақьгг бойы республикамызда сөйлеуінде кемістігі бар балалар арнайы үйымдастырған көмектен тыс қалып қойды. Бұл балалар есепке алынбаған және оларга көмек көрсететін арнайы мекемелер, пункттер болмады. 1949 жылдын 15 тамыздан бастап СССР-дің Кеңес Министрі сойлеу кемістігі бар балаларға жалпы мектептерде логопедиялық пункттер ашуға шешім кабылдады.

Шешімге байланысты Қазакстанда, соның ішінде Алма-Ата каласында сөйлеуінде кемістігі бар балаларды есепке алу үйымдастырылады, соның нәтижесінде жалпы бастауыш мектептерде 407 оқушының сөйлеуінде кемшіліктері анықталган.

Біраз уақыттан кейін Чимкенг, Семипалатинск, Түркістан калапарындағы арнайы мектептерде мектепке дейінгі топтар ашылды. Алғаш арнайы балабакшалар 60 жылдары Алма-Ата қаласында ашылды. Ол естімейтін және түтығатын балаларга арналған 1 балабақша және ақыл-ойы кем балаларга арналған 1 балабақша.

Балабақшадагы жұмыс материалдық және арнайы даярланған мамандардың жетіспеуіне байланысты қиындатылды

50-ші жылдары хапықка білім берудің негізгі бағыттары 1958 жылы желтоқсан айында қабылданған кеңес дәуіріндегі білім беруді дамыту жөніндегі заңға сәйкес жүргізілген. Бұл заңда бекітілген міндеттерді іске асыру арнайы ілім беру жүйесінең кемтар балалардың барлығын арнайы оқытумен қамтамасыз етуді талап етті Сол бағытта басталған жұмыстар бірінші күннен нәтижесін көрсетті. 1958-1966 жылдары көмекші мектептер саны 2-ден 21-ге дейін өсті. 1960 жылдың казан айында ҚазССР-дін Кеңес Министрлігі «Ақыл-ойы кем, естімейтін, көрмейтін балаларга арналган мектегітер жүмысы мен жағдайын жаксарту туралы» жарлык шығарды. 1956-1960 жылы республикада мектеп жасындағы 1190 ақыл-ойы кем бала, 620 естімейтін, 209 кормейтін бала білім алудан капды. 1960-1961 оку жылдарының басында естімейтін балаларға арналған 9 және нашар еститін дерге арналған 1 мектеп-интернат 932 окушысы бар, 455 окушысы бар естімейтін балаларға арналған 3 мектеп- интернат жұмыс істеді. Сол жылы 1308 ақыл-ойы кем, 874 естімейтін және нашар еститін, 273 мектеп жасындағы балалар білім ала алған жок.

1961 жылы республиканың Министрлік Кеңесі логопедиялық пунктгерді ашуды ұйымдастыру туралы жарлық кабылданды.

1967 жылдан бастап республиканың Министрлік Кеңесінің жарлығына байланысты жалпы білім беретін мекемелерде логопедиялык пункттер ашыла бастады. 1967 жылы 35 логопедиялық пункттерде 2639 көмек алған. 1968 жылы тағы да 15 логопедиялық пункт ашу жоспарланды. Сол уақытта алматылык жалпы білім беретін мектептерде 19 логопедиялық пункттер ашылып жұмыс жасады. 1969-1970 жылдың басында сөйлеуінде ауыр бұзылыстары бар балаларға арналған мектеп ашылып кызмет атқарды, ол жерде 216 адам оқытылды. Әртүрлі типтегі арнайы мектептерде кәсіби- енбекке даярлауға мөлшерлі уакыт бөлінді. 1963-1964 оқу жылдарында республикадағы арнайы мектептер жаңа оқыту жоспары мен бағдарламаларына толық ауысуды аяқгады.

1960-1970 ж.ж. Қазақстанда әртүрлі категориядағы ауыткулықтары бар балаларға арналған жалпы білім беру мекемелері мен арнайы мектептер жүйесі біраз көтерілді. Сонымен катар арнайы мектептер жаңа жоба бойынша мекемелерде ашыла бастады. 60 жылдардың аяғында тірек-қимыл аппаратында ауытқушылықтары бар арнайы мектеп-интернаты ашылды. Ол мектеп 283 окушыны кабылдады. Кейіннен мектептердің материапдық- техникалық базасы күшейтіліп, оқыту шеберханалары мен мектеп кабинеттерінің құрал-жабдықтары жаксартылды.

Арнайы мектептің педагогикалык ұжымдары оқытудағы коррекциялык бағытта күшейтуге, ауытқулары бар балаларды оқыту-тәрбиелеу әдістерін әзірлеуге, мектептерді коғамдық өмірге жакындатуға бағытталып және белсенді жұмыстар жүргізілді.

ССҚР Халык ағартушылық Министрлігі 1969 жылдын мамыр айында арнайы мектептерге окушыларды қабылдауды реттейтін республикалық, облыстық медициналық-педагогикалык комиссияны ашу туралы жарлық шығарған. Бүл ұйымдар кемтар балаларды аңықгау мен арнайы мекемелерге іріктеу жұмысын белсенді аткарада бастады.

1969-1970 оқу жылдарында арнайы мектептер саны 49-ға дейін жетті.

1959 жылы Мәскеу каласында болған ғылыми конференция арнайы мектептерде оқыту мен тәрбие процесітерін жетілдіру сұрактарына байланысты арнайы педагогиканың теориясы мен практикасының әрі қарай дамыту мәселесін жаң жақты қарастырда. Арнайы мектептер алдында ауытқуларры бар балалардың дене және ақыл-ой қабілеттерін дамытуды камтамасыздандыруға байланысты міндеттер койды; әртүрлі категориядағы ауыткулыктар бар балаларға нәтижелі болатын мамандықтардың кең тізбесін анықгап, әзірлеу, еңбектік, политехникалық және кәсіби білім арасында байланыс орнату; теория мен практиканың байланыстарын күшейту.

Педагогикалық кадрлардың кәсіби деңгейін көтеру бойынша белсенді жүмыс Алматы қапасында көрмейтіндерге арнапған мектепте жүргізілді. 1950 ж. барлык мүғапімдер мен тәрбиешілер Брайль жүйесі бойынша оқу мен жазуды игеру бойынша курстар өтті. 18 мүғалімнің ішінде 7-і кемейтіндер болды. Арнайы мектептердегі мүғалімдер қүрамындағы жағымды өзгерістер 50 жылдардың аяғы мен 60 жылдардың басында байқапды. Мүғалімдер мен тәрбиешілердің көбісінде орта педагогикалык білім ал кейбіруінде дефектологиялық немесе жай курстар мен семинарлардан арнайы дайындык болды.

1960 жылдың 5-9 қаңтарында РСФСР-дің Педагогика ғылымдар Академиясындағы Дефектология ғылыми зерттеу институтында ақыл-ойы кем, көрмейтін, естімейтін бапаларға арналган арнайы мектептердің жүмыскерлеріне Педагогикагіық семинарлар жүргізілді. Қазақстаннан семинарға 5 адам қатысты. 1961 жылы Қазақстандағы көмекші мектептерде шагын оку курстары жүргізілді. Ол жерде: «Көмекші мектептегі акыл-ойы кем балапарды қатесіз жазуға оқыту», «Әдебиет сабақтарында ақыл-ойы кем бапалардың логикалық ойлауы мен сөйлеуін дамыту», «Ақьш-ойы кем баланы катесіз жазуга үйрету процесі кезінде мүгапімнің жүргізетін коррекциялық жүмысы» және т.б. тақырыптар оқытьшды.

1964-1965 ж.ж. республиканың хапық ағартушылық министрлігі 3 айлық курстар үйымдастырды, ол жерге 110 тыңдаушы катысты. 1966-1969 жылдары Республикапық жиналыс - семинарлар өткізілді. 1969 жылдан бастап республикада арнайы мектептердің мүғалімдерін даярлауды әзірлеу бойынша белсенді жүмыс жасалынды. 1959-1960 оку жылдары Қазақстанга В.И.Ленин атындағы Мәскеу мемлекетгік педагогикалық институтының дефектология факультетінде қазакстан түлектеріне орындар бөліне бастады.

Республикадағы арнайы мектептердегі мүғалімдер күрамын сапалы түрде өзгертуге байланысты жүмыстардың белгілі бір жағымды нәтижелері байқалды. Дефектологиялық білімі бар бар мүғалімдер саны өсе бастады және де сырттай оқитын мүгалімдер саны өсті. Арнайы мекгеп-интернаттағы мамандардың жетіспеуі мен мүғалімдердің кәсіби біліктілігін жетілдіруге байланысты арнайы мектептердің кызметкерлердің жиналыстары өткізілді. 1961 жылы кыркүйекте ең бірінші республикалық жиналыс етті, ол жерде аутқулары бар балапарға ариапған мектеп-интернаттар қызметкерлерінің секциясы жүмыс жасады. Жиналыста сонымен катар арнайы мектептердегі олигофренопедагог, сурдопедагог, тифлопедагогтар мен логопедтердің жоктығы мен оларды республикалык жоғарғы оку орындарында даярлау проблемапарын шешуге байланысты сүрақгар талкыланды.

1962 жылы республикадағы арнайы мектептерде 740 мұғапім мен тәрбиешілердің арасында 25-де ғана дефектолоғиялык білімі бар ұстаздар.

Арнайы мектептердегі мұғалімдердің кәсіби біліктілігін жетілдіру мәселелерін шешуге бағытталған мектептерде ұйымдастырылған әдістемелік бірлестіктер өте үлкен көмек көрсетті. Естімейтіндерге арналған Қостанай және Атбасар мектегітеріндегі, Түген және Қарағандыдағы көмекші мектептердегі әдістемелік ұйымдардың жұмыстары жақсы көрінді.

Ауытқулықтары бар балалармен оқыту - тәрбие беру жұмыстарын ұйымдастыру проблемаларына байланысты ең жақсы, озат арнайы мектептерде семинарлар жүргізілді. 1962 жылдың қарашасында Алма-Аты қаласында естімейтін бапаларға арналған мектепке көмекші мектептердің қызметкерлеріне арналған семинарлар жүргізілді. 1962 жылдың желтоқсанында Алма-Атыда №8 көмекші мектепте көмекші мектептер меңгерушілерінің Республикалык семинары өткізілді. Осы және т.б. шаралар арнайы мектептердегі оқыту, тәрбие беру, коррекциялық процестердің сапалы нәтижесін көтеруге әсерін тигізді. Жалпы 60-70 жылдары республикадағы арнайы мектептер жүйесіндегі кадрлармен қамтамасыздандыру училище мен педагогикапық техникумдардың түлектердің есебінде шешілді.

70 жылдары арнайы білім беру жүйесінде 3680 мұгалім жұмыс істеді, олардың ішінде 1845 жоғары педагогика білімі, 237 - толық аякталмаған жоғары педагогикалық білімі, 1596-орта педагогикапық білімі бар. 302 дефектологгардың ішінде тек 15 сурдопедагог және 3 тифлопедагог жұмыс істеді. Бұл мәліметтер арқылы біз естуінде және көруінде ауытқуы бар балаларға арналган мектеп-интернаттарда көп мұгалімдердің арнайы дайындықсыз жұмыс істегенін байкауға болады.

1970 жылы карашада Алматы қалалык институтында мұғалімдерді кемелдендіруге байланысты дефектология кабинеті_ашылды. Дефектология кабинетінің мамандары арнайы мектептердің мұғалімдермен жұмыстың әртүрлі формаларын қолданды: жылдық курстар, семинарлар, конференциялар, топтық және жеке консультациялар, ашык есік күні т.б.

1978 жылы орталық мұғалімдердің кәсіби біліктілігің жетілдіру институтында да дефектология кабинеті ашылды. Сол кабинет қызметкерлері 1980 жылы МГГК мамандарымен бірге «Дене және акыл-ой кемістігі бар балалардың дифференциалдық диагностикасы бойынша МПК жұмысының негіздері» деген тақырыпта семинар откізіген. 60-80 жылдары дефектология кабинеттері мектепке дейінгі мекемелер мен арнайы мектеп тәрбиешілері мен мұғалімдердің кәсіби біліктіліктерін жетілдірудіц негізгі орталыктарына айналды.

1976-1977 жылдары республикада Абай атындагы Қазак педагогикапык институтында дефектология факультеті ашылды. 1979-1980 оқу жылдарынап бастап Абай атындағы ҚазПИ-дің дефектологиялық факультетінде көмекші мектептер мұгалімдерін даярлау басталган. 1982 жылдан бастап дефектология факультетінде жогарғы білімі бар тұлғаларға кәсіби дефектологиялық білім беру колға алынды. Бірақ педагогикалық кадрлар

көмекші мектепке гана даярланды, ал сурдопедагогтарды даярлау 1985-1986 жылы бастапды.

Сонымен 70 — жылдарында арнайы мектептердің материапдык- техникалык жагдайы жаксарып, дефсктолог мамандарды даярлау проблемасын шешуде жагымды жақтары керіне бастады. Арнайы мекемелердің кызметтердің қызметтегі кәсіби-еңбектік багыты жоғарылады. Көптеген проблемаларга карамастан, ауытқулыгы бар балаларга арнайы білім мен тәрбие беру деңгейі жалпы жаңа, сапалы деңгейге койылды.

Бірак соган қарамастан еліміздегі акыл-ойы және дене кемістігі бар балапардың арнайы мекемелер жуйесінін кемстіктің түріне сәйкес бөлшектеу арқылы дамыту 70-80 жылдары да маңызды мәселе болып қалған.

Сол уакьпта республикада бапалардың денсаулығы мен медицина аймағында үлкен жетістіктерге жетсе де, әртүрлі дене және ақыл-ой дамуында кемістіктері бар багталар саны көлемді болып кала берді және 1967 ж. олардың саны: мектеп жасындағы (7-15 жас) көруінде бұзылыстар бар 40 мың бала, естуінде бұзылыстар бар 64 мың бала, сөйлеуінде бұзылыстары бар 10 мың болды. Арнайы мектептер жүйесін кеңейтумен катар олардың бөлшектеу тәжірибесі жүзеге аса берді.

Бірақ ауытқулықтары бар балаларға арнапган арнайы мекемелер жүйесі материалды-техникапық киындатты. Көптеген мектепте шеберханапар мен қосымша жайларды қажетсінді. Көптеген логопедиялық пункттер қолайсыз жагдайларда орналасты және көрнекі кұралдарсыз жұмыс атқаруға мәжбұр болды.

Кемтар балаларды ана тілінде оқыту өте күрделі жагдайды болды, себебі арнайы мектептердің барлығында орыс тілінде оқытатын. 1969-1970 жылдары арнайы мектептерде 8317 окушы оқыды, солардың ішінде 1559 қазак балалары болды. Сол уакытта арнайы мектептерде балапарды казақ тілінде оқытуды ұйымдастыру ете баяу дамыды. Бұл мәселе қазақ тілінде окытатын сыныгітар ашу арқылы шешілді. Сонымен 1969-1970ж.ж. көмекші мектептерде қазак тілінде 201 окушы окыды. Сагыз, Гурьев, Түркістан қалалары мен Шымкент аудандарындағы көмекші мектептерде қазак тілінде окытатын сыныптар ашыла бастады. Ауылда тұратын ауытқулықтары бар балаларга тәрбие мен білім беру көптеген қиындықтарға ұшыраған. Бұл жагдайдың себебі арнайы мектеп-интернатгардың көбісі капалар мен аудандарда орналасуы. 1968-1969 оку жылдарында арнайы 45 мектеп- интернаттардың, тек 12 мектеп-интернат ауылда орналасқан. Сонымен қатар ауылдағы арнайы мектептердін материалдық базасы нашар болатын және де ең негізгісі дефектолог мамандар жетіспеушілігі. Осыған байланысты онда оқыту-тәрбие, білім беру, түзету-дамыту жұмыстардың сапасы оқушылардың әлеуметтік бейімделу мен кәсіби -енбекке дайындыгына кері әсер тигізді.

1971 жылы 8 ақпанда шыққан ҚазССР Министрлер Кеңесінін «Дене және акыл-ой дамуында кемістігі бар балаларға тәрбие мен білім беру жағдайларын жақсарту туралы» жарлығына байланысты 1971-1973 ж.ж. ауыткулықтары бар балаларга 13 арнайы мектеп ашылды. Осы уақытта ең бірінші орынға арнайы мектеп-интернаітардың материалды-техникалық базасын кенейту, артгыру сүрактары мен міндеттері алдыға койылды. Осыған байланысты 1973 жылы Өскемендегі көмекші мектепке жаңа оқыту корпусын сапды. 1974 жылы Талдыкорғандағы көмекші мектептің жаңатипті ғимараты салынды.

1974 жылы медициналык-педагогикапық комиссия ауыткулықтары бар балаларды есепке алду белсенді жүмысының нәтижесін, мәліметтерден көрсетті республикада естімейтін және нашар еститін - 600 бала, кормейтін және нашар көретін - 570 бала, сөйлеуі тілінде кемістігі бар - 2000 бала, ақыл-ойы кем - 2850, тірек-кимыл қозғалысында ауыткуы бар- 360 бала мектеп жасындағы бала арнайы оқытумен қамтылмаған.

1977-1978 оқу жылы Алма-Аты қаласында ауытқулықтары бар балаларға арнапған 4 арнайы балабакша ашылды, олардың екеуі сөйлеуінде ауытқуы бар балаларға, біреуі естімейтін және ақыл-ойы кем балаларға арналған, сонымен бірге жалпы балабақшада кемтар балаларға арналған 373 арнайы топ ашылды.

1984 жылы жалпы білім беретін және кәсіби мектептің реформасы бастапды. Реформаның негізгі багыттары: денсаулығына байланысты жалпы жағдайларда білім ала алмайтын багталар мен жеткіншектерге мектеп- интернаттар жүйесін, оку мен тәрбиелеумен қатар жүретін арнайы оқыту мен тәрбие бере мекемелері мен сенсорлы мектептер ашуға және дамытуга бағытталған. Бүл мекемелерде балалар тегін оқиды, оларды мемлекет қаржыландырады.

Интернатты мекемелердегі тәрбиеленушілерді дәрігерлік тексеруден жылына 2 рет өткізеді. Диагностиканы өткізудің мәліметгері Қазакстанда дамуында ауытқулары бар балалардың контингентінің өсуін көрсетті. Бүл жерде дамудағы ауыткулықтарды ерте диагностикалаудың әзірленуінін жетілгенің дәлелдейді.