Принятие христ. на восточнославянских землях. Общественно-политические идеи Ефр. Полоцкой, Кириллы Тур., Клементия Смолятича

Кіеўская Русь прыняла хрысціянства ў канцы X ст. У 988 г. грэчаскае духавенства ўрачыста хрысціла дружыну князя, яго баяр і жыхароў Кіева ў Дняпры. Пасля кіяўлян пачалі хрысціць насельніцтва іншых гарадоў і зямель Кіеўскай Русі. Летапіс адзначае: «Крести же Владимир всю землю русскую от коньца и до коньца и идолы сокруши» і «нача ставити по градомь церкви».

З прыняццем хрысціянства на ўсходнеславянскіх землях пачынае распаўсюджвацца багаслужэбная і іншая літаратура на славянскай (царкоўнаславянскай) мове, якая прывозілася з Візантыі і Балгарыі. Краевугольным каменем ідэалогіі цэзарапапізму з'яўляецца ідэя боскага паходжання імператарскай улады. Еўфрасіння Полацкая. Еўфрасіння Полацкая нарадзілася ў сям'і полацкага князя ў пачатку XII ст. (каля 1106—1173 гг.). Еўфрасіння пісала і ўласныя творы. Гэта былі перш за ўсё малітвы і павучэнні рэлігійна-маральнага зместу. Форма і стыль павучэнняў яркія і маляўнічыя, сведчаць аб несумненным літаратурным таленце іх аўтаркі. На жаль, творы Клімент Смаляціч. У сярэдзіне XII ст. вялікім аўтарытэтам сярод ўсходніх славян карысталіся творы вядомага царкоўна- палітычнага дзеяча, мысліцеля і асветніка Клімента Смаляціча. Клімент Смаляціч быў прыхільнікам незалежнасці Старажытнарускай дзяржавы і царквы ад Візантыі. Аднак нашы веды аб палітычных поглядах Клімента Смаляціча вельмі абмежаваныя, паколькі большасць яго прац да нас не дайшла. Вядомы змест толькі аднаго яго невялікага твора — «Послание к Фоме пресвитеру» (прэсвітарамі ў тыя часы ў праваслаўнай царкве звычайна называлі свяшчэннікаў). Гісторыя стварэння гэтай эпісталы наступная. Пасля абрання Клімента Смаляціча кіеўскім мітрапалітам смаленскі князь Расціслаў (родны брат Ізяслава) адмовіўся прызнаваць яго паўнамоцтвы. К. Смаляціч напісаў да князя ліст, у якім згадвалася імя смаленскага свяшчэнніка (прэсвітара) Фамы. Пра гэта стала вядома Фаме. Апошні пазнаёміўся са зместам ліста Клімента Смаляціча да князя і напісаў ад сябе ліст да кіеўскага мітрапаліта. У ім ён папракнуў К. Смаляціча за тое, што ў сваім пасланні да князя мітрапаліт спасылаецца не столькі на «Свяшчэннае пісанне» і аўтарытэты айцоў царквы, колькі на язычаскіх мудрацоў — Гамера, Платона, Арыстоцеля, якія «во елиньскых нырехъ славне беша» (якія ў элінскіх землях былі славутымі). У адказ Клімент Смаляціч звярнуўся да Фамы з асабіс тым пасланнем, якое захавалася да нашых дзён. Кірыла Тураўскі. Да ліку буйнейшых прадстаўнікоў палітычнай думкі XII ст. адносіцца і Кірыла Тураўскі (каля 1130—1182) — выдатны пісьменнік, прапаведнік, царкоўна- палітычны дзеяч. Да нас дайшла значная час тка творчай спадчыны Кірылы Тураўскага. Гэта — 8 слоў-пропаведзей, некалькі аповесцей- прытчаў, два каноны, каля 30 малітваў. Шырокі спектр этычных і грамадска-палітычных праблем адлюстроўваюць казанні, альбо «Словы» Кірылы Тураўскага. Яны пісаліся з нагоды розных рэлігійных свят і прызначаліся для казання ў царкве ў прысутнасці тлумаў вернікаў, ва ўрачыстых абставінах, у атмасферы прыўзнятых чалавечых нас трояў і эфектыўна ўздзейнічалі на свядомасць слухачоў, набывалі вялікі грамадскі рэзананс.