Тегіс емес (кедір-бұдырлы) эндоплазмалық ретикулум

Кедір-бұдырлы эндоплазмалық ретикулум мембраналы компартмент деп аталады, онымен көптеген рибосомалар байланысқан. Ақуыз синтезі мен клеткалы компартментализацияны зерттеу нәтижесінде көрінді, барлық мембрананың биосинтезі кедір-бұдырлы ЭР және оның көмегімен жүреді. Бұл мембраналыторда барлық қалған клеткалы мембраналардың құрамына кіретін ақуыздар мен липидтер синтезделінеді. Клеткалы биология аймағындағы белсенді зерттеулердің бірі синтез процессі мен мембраналы компоненттерді тасымалдау болып табылады.

Эндоплазмалық ретикулумның қуысы. Физико-химиялық орта.

Эндоплазмалық ретикулумның қуысындағы ортада ақуыздың посттрансляциясы модификациясы жүреді, соның ішінде гликозилирлену, дисульфидті көпірлердің қалыптасуы полипептидтерді орау және суббірліктің жиналуы. Осы процесстер бұзылған кезде ақуыз ЭПТ қуысынан шықпайды.

ЭПТ қуысының компоненттері:

1) Протеиндисульфидизомераза (PDI);

2) Кальций.

3) ЭПТ шаперондары (BiP), Grp -94 және пептидилпропилизомераза;

4) Кальнексин – ЭПТ болатын ақуыз, молекулярлы салмағы 88 кДа.

5) Кальретикулин.

ЭПТ ақуыздардың тоқтауы (кідірісі).

Заттардың ЭПТ- шығуы тасымалдаушы көпіршіктердің құрылу жолымен болады, СОР II-деп аталатын ерекше протеинді қабықшамен қапталады. ЭПТ-қуысына түсетін ерігіш ақуыздар көпіршіктердің көмегімен басқа клеткалық органеллаларға ЭПТ-мембранасынан бөлініп шығатын жеткізеді.

Ақуызды конформациялау және ядролы гликозирлену үшін керекті кейбір ақуыздар ЭПТ –қалады.

ЭПТ-да ақуыздардың кідіруі әртүрлі механиздермен іске асады. Белгілі ақуыздар, тасымалдаушы көпіршіктерден алып тасталынады, сондықтан ерекше түрі бар, немесе теріс бүгіліп қалады және BiP немесе шаперондармен ЭПТ –ақуыздарынан мұндай ақуыздар эндоплазмалық ретикулумның қуысында жойылады.