Химиялық элементтердің технофильділік коэффициентіне анықтама беріңіз. Техногенді геохимиялық аномалия деген не?

Соңғы кездері, биосфераның ноосфераға трансформациялану процессіне байланысты, экология және биосфера геохимиясында «Химиялық элементтердің технофильділік коэффициенті» түсінігі кеңінен қолданылып жүр. Элементтердің технофильділігі - биофильділікпен ұқсас болғандықтан, техногендік процесстердің нәтижесінде коэффициент концентрациясына байланысты анықталады. Технофильділік – литосферадағы кларкка түсетін заттың жылдық өндіріс табысын тоннаға шаққандағы қатынасы.

Технофильділік:

T_х = Д/К, формуласымен есептеледі.

Мұндағы, Д – осы элементтің жылдық табысы (тоннамен), К – литосферадағы кларк.

Техногенді геохимиялық аномалия. Ноосфераның жаралуы кезінде химиялық элементтердің гипергенді миграциясы көбінесе антропогендік іс-әрекетімен анықталатын болды. Нәтижесінде бірқатар геохимиялық барьерлерде осы іс-әрекеттің нәтижесінде туындаған аномалиялар құрылды. Бұндай аномалиялар техногендік деп аталды. Техногендік аномалиялардың өлшемдері кең ауқымда (бірнеше км-ден 100 км-ге дейін) таралады. Техногенді аномалияларда элемнттер минералды, биогенді немесе изоморфты формаларда, ерітінділер және газды қосылыстар түрінде кездеседі.

Техногенді геохимиялық аномалияларға химиялық элементтердің өзіндік ассоциациялары тән болады. Олар негізінен ластану кезіндегі ғылым және техниканың даму деңгейімен анықталады. Бұндай аномалиялар – қорғасынмен, мырышпен, мыспен, молибденмен, никельмен, ванадиймен, кобальтпен, бариймен, марганецпен, титанмен, хроммен, темірмен көрсетілген, оларды тағы ластандырғыш заттар деп атайды. Техногенді аномалияларда жеке элементтермен жаралған контурлар жиі сәйкес келмейді. Әрбір элементтің техногенді аномалияларының контрастылығы әртүрлі болуы мүмкін.

Геохимиялық аномалия – бұл не нақты таужыныстар, өсімдіктер, сулар типіне тән, не геохимиялық ландшафтқа, не нақты ауданға тән геохимиялық нормадан ауытқу. Бұл фон мен салыстырғанда элементтер мөлшерінің көтерілуі немесе төмендеуі. Геохимиялық аномалиялар өлшемі бойынша бөлінеді: өлшемі кенді денеге немесе кенорындарға сай жергілікті (локальді); концентрация өрістеріне немесе шашырау өрістеріне сай келетін аймақтық.