ISBN 966-538-174-1 63 page

– Íå õî÷åìî… ìàºìî äîñèòü ðóìóíñüêî¿ êîìàíäè ïðè ô³çêóëü-

òóð³! – ãóêíóëà Îð³õîâñüêà òàê íåîïàíîâàíî, ùî ê³ëüêà ó÷åíèöü îãëÿíóëèñü íà íå¿. Ó÷èòåëü âäàâ, ùî íå ÷óº àí³ íå çíàº, â³ä êîãî ïîõîäÿòü ö³ ñëîâà, ³ äèâèâñÿ íà êëàñó äîáðîñåðäíîþ óñì³øêîþ.

À êëàñà, âòðàòèâøè ä³éñíó ïðè÷èíó äî çàíåïîêîºííÿ, âòèõëà.

– ² ÷îãî âè ï³äíÿëè òàêèé ðåéâàõ? ß ïðåêðàñíî çíàþ, ùî âè íå

áóäåòå ðîçóì³òè ç ðóìóíñüêîãî ï³äðó÷íèêà. Íåáàãàòî âè „ðîçó-

쳺òå“ ³ ç óêðà¿íñüêî¿ êíèæêè, ÷è ÿê äóìàºòå, Êåíòíåð? ×è âè ìåíå

ðîçó쳺òå, ùî ìåí³ êðàùå áóëî á âèêëàäàòè ïî-óêðà¿íñüêè, àëå íå

äàìî ñîá³ ðàäè ³ ò³ëüêè! Ùîäî òîãî ðóìóíñüêîãî ï³äðó÷íèêà, òî ÿ

äóìàâ òàêå: ÿ ðîçïîâ³ì âàì ñïåðøó ïî-óêðà¿íñüêè, ïðî ùî éäå

ìîâà, ùîá âè ìàëè çàãàëüíå ïîíÿòòÿ ïðî ñïðàâó, à â ðóìóíñüêîìó ï³äðó÷íèêó ï³äêðåñëþ âàì ò³ëüêè òðè-÷îòèðè íàéâàæí³ø³ ðå÷åííÿ, ³ âè ¿õ çàâ÷èòå ìåí³ íàïàì’ÿòü. Öå áóëî á óñå! Êîëè ïðèéäå ïàí â³çèòàòîð, òî ÿ âæå òàê áóäó âàñ ïèòàòè, ùîá âè âì³ëè â³äïîâ³ñòè.

ß ðàäæó âàì ïîãîäèòèñÿ íà öå ùå é ç òàêî¿ ïðè÷èíè: íà ç’¿çä³ ³ñòî-

ðèê³â òåïåð, â ßñàõ, áóâ ³ ÷åðí³âåöüêèé â³çèòàòîð, òà â³í çàïîâ³â ïðè âñ³õ, ùî öüîãî ðîêó áóäå êëàñòè ñïåö³ÿëüíèé íàòèñê íà ³ñòîð³þ.

Êîëè ïðèéäå ïàí â³çèòàòîð, òî, õî÷ çàêîííî ìè ìàºìî ïðàâî â÷è-

òè ³ñòîð³þ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ, ïðîòå âè ìóñèòå â³äïîâ³äàòè ïàíîâ³

â³çèòàòîðîâ³ ïî-ðóìóíñüêè. Õòî íå çìîæå ÷è íå ñõî÷å, òî áóäå ìàòè ñïðàâó ç ïàíîì ïðîôåñîðîì ̳ãàëàêå, áî â³çèòàòîð çàïèòຠïàíà ̳ãàëàêå, ÿê â³í íàâ÷ຠðóìóíñüêî¿, ùî ó÷åíèö³ íå âì³þòü ñêëå¿òè í³ îäíîãî ðå÷åííÿ. ß ðàäèâ áè âàì ïîñëóõàòè ìåíå. Ò³ëüêè âè íå

äóìàéòå, ùî ö³ ðå÷åííÿ, ÿê³ âè ìóñèòå âèçóáðèòè íàïàì’ÿòü, çìî-

æåòå ìåí³ êàë³÷èòè ÷è ñòîãíàòè… Î í³, ïàííè! Öå âæå ìóñèòü ä³éñíî íàïàì’ÿòü áóòè!

Öå áóëà îñòàííÿ òî÷êà óìîâè. Ó÷èòåëü ïîäèâèâñÿ ïî êëàñ³: ñëî-

âà éîãî çðîáèëè ñâîº. Ïðèìàíà áóëà çàâåëèêà, ðàõóíîê ó êîðèñòü êëàñè î÷åâèäíèé, òî÷êè óìîâè çàÿñí³, ùîá áîÿòèñÿ ÿêîãîñü ï³äñòó-

ïó. Ðèñêó í³ÿêîãî, íàâïàêè, ïåâíà âèãðàíà.

˳äêà õî÷å ùå ùîñü íàääîäàòêîâî ñïèòàòè:

– Ïðîøó ïàíà ïðîôåñîðà, àëå ìè ìàºìî âì³òè ò³ëüêè òå, ùî âè íàì çàçíà÷èòå â êíèæö³. Íå, ùîá âè íàñ äâ³÷³ ïèòàëè: ðàç ïî-ðó-

ìóíñüêè, à ïîò³ì ùå ðàç, øèðøå, âæå ïî-óêðà¿íñüêè.

Öåé çàïèò âèõîäèòü ïî-ä³òâàöüêîìó, ³ â³ä íüîãî ñòຠíåñìà÷íî.

Êëàñà îäåðæàëà òàê³ äîáð³ óìîâè, ùî òîðãóâàòèñÿ ùå – öå âæå

õàìñòâî. Âèõîäèòü ùå é òàêå, ùî â÷èòåëÿ „õàïàºòüñÿ çà ñëîâî“, ÷è ÿê? ͳ, öÿ Äóòêà ä³éñíî âæå çàáàãàòî äîçâîëÿº ñîá³! Òàê, ïåâíî, äóìàâ ³ â÷èòåëü:

– Ìåí³ çäàºòüñÿ, Äóòê³âíà, âè ãàðàçä ÷óëè òå, ùî ÿ ãîâîðèâ.

Öå ïîâèííî äëÿ âàñ âèñòà÷èòè.

˳äêà ñ³äຠçàñîðîìëåíà. Òîä³ çíîâ âñòຠÎð³õîâñüêà. Öÿ òåæ ìຠ÷åðâîí³ ïëÿìè â³ä ñêðîíü äî âóõ. Êëàñà íàñòîðîæóºòüñÿ.

Îð³õîâñüêà ñêàæå ùîñü íîâå. Ìàëà Êåíòíåð ìîðùèòü ÷îëî: „õàé áè âæå òàê áóëî, ÿê ïîñòàíîâëåíî“. Ãîëîñ Îð³õîâñüêî¿ íå âèõîäèòü òàê ð³âíî, ÿê çâè÷àéíî, êîëè âîíà ãîâîðèòü:

– Ìè áóäåìî ïèëüíî â÷èòèñü ³ñòîð³¿, ïðîøó ïàíà ïðîôåñîðà, àëå ìè ïðîñèëè á òàêè, ùîá âè âèêëàäàëè ¿¿ íàì ïî-óêðà¿íñüêè.

Êëàñà çàâîðóøèëàñÿ: „Ùî? Ùî?!“ Êîëÿñêà êèäàºòüñÿ òóäè ³ ñþäè: „Äå á³ëüø³ñòü? ßê á³ëüø³ñòü äóìàº, áî æ âîíà íå çíàº, ÿêå

¿é ñòàíîâèùå çàéíÿòè? Õî÷å áóòè ç òèìè, ùî âèãðàþòü, à íå ïðî-

ãðàþòü!“

˳äêà íå ò³ëüêè íå ïðèõîâóº ñâîãî íåçàäîâîëåííÿ â³ä öüîãî íåðîçóìíîãî âèñòóïó Îð³õîâñüêî¿, àëå, íàâïàêè, øåïîòîì ³ íåñïîê³é-

íîþ, ïîâíîþ îáóðåííÿ ïîâåä³íêîþ ðîçñ³âຠéîãî, äå ò³ëüêè ìîæå.

Õî÷å çàâåðáóâàòè ÿêíàéá³ëüøå îäíîäóìö³â, ùîá âðåøò³ äàòè ïî ëî-

á³ ö³é íåðîçóìí³é äóìö³. Çäóð³ëà Îð³õîâñüêà? „Ðâàòèñÿ“ äî êíèæ-

êè òîä³, êîëè ñàì ïðîôåñîð äຠíàãîäó ëåãøå çàâ÷àòè ïðåäìåò.

Ñòåôà Ñèä³ð öâ³òå. ¯¿ î÷³, ÿê äâà ñîêîëè, â’þòüñÿ äåñü ïîíàä êëàñó, ïîíàä ãîëîâè âñ³õ íåçàäîâîëåíèõ, ðîç÷àðîâàíèõ, ùîá ò³ëüêè íå êàëàìóòèòè ñîá³ ðàäîñòè òà òð³þìôó â³ä ãåðîéñüêîãî âèñòóïó Íàòàëêè. Òàê ïîâèííî áóëî áóòè. Òàê ñòàëîñÿ. Ãàðàçä. Äóæå

äîáðå.

Ðîìàíîâñüêà, ÿêà âåñü ÷àñ ïðîìîâè â÷èòåëÿ, ïîâîäèëàñü áàéäó-

æå, òåïåð øóêຠÍàòàë÷èíèõ î÷åé, ùîá ïåðåêàçàòè ¿é, ùî âîíà ç íåþ ³ çà íåþ. Ìîæå, âîíà ïîâèííà áóëà çðàçó çàÿâèòèñü çà ö³ºþ äóìêîþ, àëå, Ãîñïîäè, í³õòî íå çìîæå ¿é çàêèíóòè, ùî ïðèòàêóâà-

ëà ñëîâàì ̳´óë³âà. Âîíà â³ä ñàìîãî ïî÷àòêó áóëà „ïðîòè“, ò³ëüêè ïðîñòî íå áóëà ïåâíà, ÷è ùå õòîñü ò³º¿ æ äóìêè, ùî âîíà. Ó÷èòåëü çàêëàâ ðóêè çà ñïèíó ³ äèâèòüñÿ ïî êëàñ³. Âèäíî, ëèõèé. Äàðö³ àæ äèâíî, ÿê òå îáëè÷÷ÿ çì³íèëîñÿ. Âñå æ ãîâîðèòü â³í ñïîê³éíî, àëå

ò³ëüêè äî Îð³õîâñüêî¿:

– ßêáè âñ³ áóëè òàê³ çä³áí³, ÿê âè, Îð³õîâñüêà, òî áóäüòå ïåâí³, ùî ÿ é íå ïî÷èíàâ áè áóâ ç ï³äðó÷íèêîì ͳêîë³öè. Íà æàëü, íå

ìîæíà âñ³ì ïðèñòîñîâóâàòèñÿ äî îäèíèö³, ò³ëüêè îäèíèöÿ ìóñèòü ïîãîäèòèñÿ ç âèìîãàìè á³ëüøîñòè. Òàê º ³ çàâæäè òàê áóäå, Îð³-

õîâñüêà. Ââàæàþ, ùî ñïðàâà âæå âèð³øåíà, ³ íåìຠ÷îãî á³ëüøå

ãîâîðèòè íà öþ òåìó. Ïðîøó ñ³äàòè!

Êîëÿñêà, ÿêà ùå ïåðåä õâèëèíîþ, âàãàëàñÿ, òåïåð óæå ð³øèëà-

ñÿ. Âîíà áëèñêຠñâî¿ìè äîðîãîö³ííèìè çóáàìè äî ˳äêè, ìîâëÿâ, ìîæíà áóëî ïåðåäáà÷èòè, ùî „ìè“ âèãðàºìî. Äàðêà ãëÿíóëà íà Îð³õîâñüêó. Ùî öå? Ùî ç íåþ? Òà æ ¿¿ ñïðàâà âïàëà, ÷îãî æ âî-

íà ç òàêèì òð³þìôîì äèâèòüñÿ íà âñ³õ? Äèâíî. Äóæå äèâíî!

ϳä ÷àñ ïåðåðâè ï³äõîäèòü Ñòåôà äî Äàð÷èíî¿ ëàâêè. Äàðö³ ïî-

÷èíຠæèâ³øå ñòóêîò³òè ñåðöå:

– Êîáè ÿ ò³ëüêè íå ïî÷åðâîí³ëà… – âãîâêóº ñåáå Äàðêà. Òà Ñòåôà íå äî íå¿ öèì ðàçîì. ͳ. Îá³éìຠÎð³õîâñüêó (Îð³õîâñü-