Тәжірибелерді Латын квадратымен орналастыру

Латын квадрат әдісімен орналастыруды мөлдектерді көлденең және тікелей қатарларында орын алуын айтады. Оларды латын әрпімен А, В, С, Д, Е – белгілегендіктен, әдістің атын латын әдісі деп атайды. Көлденең және тікелей орналасқан мөлдектер саны және тәжірибе схемасындағы варианттар санына тең болады. Егістік тәжірибе варианттар саны қайталаулар санына тең болса, ал мөлдектердің жалпы саны n²- ге тең болады. Егістік тәжірибеде латын квадрат әдісі варианттар саны 4-тен 7-ге тең болса ғана қолданылады.

Егістік тәжірибе төрт вариант болғанда

4х4=16, сегіз вариантта 8х8=64

мөлдек болады.

Учаскеде олар әр қатарларында және бағандарда варианттар толық схемамен орналасады, сондықтан бірде-бір вариант екі рет қатарларда да, бағандарда да қайталанбайды. Осы екеуі шектелгендіктен, басқа варианттар бағандардың және қатарлардың ішінде кездейсоқты жеребе салу арқылы орналасады. Басқа орналасу әдістеріме салыстырғанда бұл әдістің артықшылығы бар:

1. Тәжірибе жұмыс көрсеткішінің дәлдігін арттырады, себебі топырақ құнарлығының ала-құлалығы екі бағытта қатарлар мен бағандарға варианттарды орналастыруының арасында қателіктер кемиді.

Латын квадрат әдісі- шағын мөлдектерде ең қолайлы әдіс – көбінесе селекцияда қолданылады.

Кемшілігі – қатарлар саны варианттар санына тең болып келеді. Егер варианттар саны көбейетін болса – қайталаулар саны да көбейеді. Олай болса тәжірибе көлемі де көбейеді, икемсіздігі жоғарылайды, тәжірибенің бақылау қырағылығы төмендейді. Келімсіздігі вариант саны 4-тен кем болса, жалпы бақылау саны кемиді, варианттар аралығындағы елеулі айырмашылықтарына дұрыс баға бере алмайды.