Дақылдар түсімінің сапасы мен мөлшерін анықтау әдістері

Дақылдар өнімінің сапасы мен көлемі тек қана агротехникалық дәрежесіне ғана емес, егінді жинау техникасы мен мерзіміне де байланысты болады. Тәжірибе жұмысы қанша ұқыпты жоғары дәрежеде жүргізілсе де, егінді мерзімінде жинамаса, оның өнімі де сапасы да кемиді.

Егістік тәжірибесіндегі нәтиже егінді учаскенің орналасқан жеріне, топырақ қабатының өзгешелігіне, дақылына, сортына және агротехникалық амал-тәсіліне байланысты.

-Варианттар егіні бір мезгілде пісетін болса, оларды сол бір тәулікте жинайды. Егістік тәжірибегеді егіс өнімін есепке алардан бұрын мөлдектердің қорғаныш алқабындағы дақылдарды жинайды.

-Мөлдектегі егінді жинардан бірнеше тәулік бұрын - бракқа ілінген мөлдектерді анықтайды.

Мысалы, жауын-бұршақтан-мал тұяғынан зиян шеккен көлем 50%-тен артық болса, оларды есепке алмайды. Мөлдектің тек жартысынан шығаралатын алқап болса, онда мөлдектегі түгелімен бракқа шығарады.

Тәжірибе жұмысында өнімді есептегенде бірнеше әдістерді қолданады. Ең тиімдісі әрі қолайлысы- мөлдекті жаппай есептеу. өнімді қолмен немесе машинамен де жинап-тереді.

Мөлдек үлкен болғанда – комбайнмен органда сабағын бірдей биіктікте, бірдей жылдамдықпен орындайды.

Бастырылаған астықты қаптап – қаптың ішіне этикетка салып таразыға тартады – мәліметін егістік күнделігіне жазады, әрбір мөлдектен жинап алынған астықтан -2-3кг үлгілер алып, дән массасы, астықтың ылғалдылығы – ластығы және сапасын анықтауға дорбаға салып этикетка байлайды.

Егер мөлдектің көлемі кіші болса, - онда егінді қолмен орып жинайды. Қол орақпен орылған егіннің бау байлап этикетка тағылады, онда мөлдектің нөмірі, бауды саны, егінді орған күні көрсетіледі.

Мөлдектен дақылды комбайнмен жинаған мәліметтер мына үлгіде жазылады.

Мөлдектің астық өнімін формула арқылы есептейді:

Х=A Х – мөлдектегі астық өнімі, кг

А – мөлдектегі жалпы өнім массасы,кг

Б- мөлдектегі жалпы өнім массасы, кг

В – баудың кептірілген дәндердің массасы, кг.

Мөлдектегі дақылдың ылғалдылығын мына теңдеу арқылы анықтайды:

%

Х – дәннің ылғалдылығы,%

В – буға айналған судың массасы, г

Н – алынған үлгінің ылғалдылығы, г