Фотоэлектрлік эффект

Фотоэффект деп түскен жарық ықпалынан заттан электрондар бөлініп шығу құбылысы айтылады. Бұл құбылысты А.Г.Столетов актини-электр құбылысы деп атаған. Қазір бұл құбылыс сыртқы фотоэффект деп аталады.

Сөйтіп жарық түскен дененің бетінен электрондар бөлініп шығады; мұндай электрондар фото-электрондар деп аталады да, олардың ағыны фотоэлектр тоғы (қысқаша фототок) делінеді.

Үдетуші потенциалдар айырмасы артқанда фототок күші де артады (кисықтың bc бөлігі); үдетуші потенциал мәні бір белгілі шамаға жеткен соң фототок күші артпайды, фототок күші, қанығу мәніне жетеді. Ендеше 1 секундта бөлініп шыққан фотоэлек-трондар саны түскен жарық интенсивтігіне пропорционал. Бұл кағида фотоэффекттің бірінші заңы деп аталады.

Фототок нольге теңелген (і = 0) кездегі А мен К пластинкалары потенциалдарының айырмасы бөгеуші потенциал () деп аталады. Фотоэлектронның бастапқы кинетикалық энергиясы электрон заряды (е) мен бөгеуші потенциал () көбейтіндісіне тең болады:

(1)

Америка физигі Милликен натрий фотокатод бетіне жиілігі (υ) түрліше монохромат жарық түсіріп, тиісті бөгеуші потенциалдар шамасын өлшеген. Горизонталь ось бойына υ мәндерін, вертикаль ось бойына мәндерін салған, сонда бұлардың арасындағы тәуелділік түзумен кескінделеді. Демек мен υ арасында сызықтық байланыс бар, оны мына түрде өрнектеуге болады: мұндағы k мен υ₀ — тұрақты шамалар. Енді (1) өрнекті былай жазуға болады:

(2)

мұндағы . Сөйтіп фотоэлектрондардың кинетикалық энергиясы жарық тербелістері жиілігіне тәуелді.