Лабораториялық жұмыс. Коллоидты жүйе. Коллоидты жүйені алу

Коллоидты жүйе. Коллоидты жүйені алу

1- тапсырма Коллоид ерітінділерін алу кезіндегі әрекеттесуші зат концентрациясының маңызы.

Реакция нәтижесінде ерімейтін өнім, екі рет қайта алмасатын реакцияларға қатынасты алынатын дисперсті бөлшек өлшемі, әрекеттесетін зат концнетрациясына тәуелді. Жоғарғы және төменгі концентрация кезінде коллоид жүйе алынады. Әуелгі жағдайда, яғни жоғарғы концентрация кезінде кристалдану ортасы бірден көбейіп кететіндігімен байланысты. Мұндай әрекеттесуші заттар іріленіп, коллоид бөлшектерін түзеді. Сосын мұндай бөлшектердің ірілену мүмкіндігі шектелінеді. Ал екінші, яғни төменгі концентрация кезінде, кристалдану орталарының пайда болуы қиындағандықтан, қатты түйіршіктер-бөлшектер сирек түзіледі және ол шектеулі болады. Демек, бөлшек өлшемі өспейді, ол ірілене бермейді. Әрекеттесуші заттар концентрациясы орташа кезінде шөгіндіге түсетін өлшемдегі бөлшектер туындайды.

Жұмыс мақсаты: коллоид ерітінділерін алу кезіндегі әрекеттесуші заттар концентациясының әсерін зерттеу.

Аспаптар мен ыдыстар: 100 мл бес стакан; 5 мл бес тамызғыш-пипетка.

Реактивтер: 0,005М және 0,1М темір(ІІІ) хлоридінің ерітінділері; 0,005М және 0,1М сары қан тұзы ерітіндісі-К₄[Fe(CN)₆]; таза су.

Жұмыс реті.1-тәжірибе. Көлемі 100 мл стаканға 0,005М темір(ІІІ) хлоридінің ерітіндісін құяды да оның үстіне 5 мл 0,005М сары қан тұздың К₄[Fe(CN)₆] ерітіндісін қосады. Осылайша алынған ерітінді қоспасын 50 мл таза сумен сұйылтады. Нәтижеде мөлдір түсті берлин лазурының Fe₄[Fe(CN)₄] коллоид ерітіндісі пайда болады.

2-тәжірибе. Мұнда да 1-тәжірибедегі темір (ІІІ) хлориді мен сары қанды тұздардың 0,1М ерітінділерін сол көлемде алады. Пайда болатын лайлы ерітіндіден берлин лазурының шөгіндісі түседі.

3-тәжірибе. Көлемі 100 мл стаканға 5 мл темір (ІІІ) хлоридінің қаныққан ерітіндісін және 10мл сары қанды тұздың қаныққан ерітіндісін қосады. Ұйыма тәрізді шөгінді пайда болады. Мұның бір бөлігін екінші стаканға ауыстырып, 100 мл таза сумен араластырады. Нәтижесінде тұрақты берлин лазурының золі пайда болады.

2-тапсырма. Гидрофилді зольдерді алу және олардың кейбір қасиеттері.

Лиофильді зольдерді, жоғарғы молекулалық қосылыстарды өздеріне сәйкес еріткіштерде еріту арқылы алады, ақ-затты белокты суда, каучукты бензолда, целлюлозаны эфирде және т.с.с. Бұл заттардың арасында суда еритін зольдердің-гидрофильдінің маңызы зор, мысалы ақ зат белок, крахмал, глюкоген және басқалар. Лиофильді зольдер жоғарғы молекулалық қосылыстардың ерітіндісі болғандықтан, лиофобты зольдерден гөрі тұрақты болады және мұның нәтижесінде олар өте жоғарғы концентрациялы ерітінді құрап, жоғарғы тұтқырлық және осмостық қысым көрсетеді. Лиофильді ерітінділердің концентрациясы артқан сайын, олар қоюлана келіп, сірленеді де іркілденіп гельге ауысады. Бұл құбылыс кері де жүре алады.

Жұмыс мақсыты: Гидрофильді золь қасиетін зерттеу.

Аспаптар мен ыдыстар: фарфордан жасалған ұнтақтағыш кіші келі мен келсап, фарфор табақша, өлшеуіш цилиндр, сыйымдылықтары 200 мл стакан, 100 мл өлшеуіш колба, 5 мл тамызғыш-пипетка, 10 мл бес пробирка, электр плитасы, қыздыратын жәй су, техникалық таразы.

Реактивтер: Крахмал,жапырақша түріндегі желатин,ұнтақты жұмыртқа альбумині,ұнтақты құрғақ казеин,формальдегид,0,1М натрий ацетатының ерітіндісі,берлин лазурының-жылтырағының зольі Fe₄[Fe(CN)₄], аммоний сульфатының қаныққан ерітіндісі-(NH₄)₂SO₄,таза су.

Жұмыс реті.1-тәжірибе. Крахмал зольі ерітіндісі. Ол үшін 0,5г крахмалды фарфор келісінде мұқият ұнтақтап, фарфор табақшасына ауыстырып, 10 мл таза сумен араластырады да сосын оған тағы да 90 мл таза су қосады. Енді осы қоспаны үздіксіз қозғап, араластыра отырып, баяу қыздырып, қайнатады. Нәтижесінде 0,5 процентті крахмал зольі пайда болады, яғни оның жарық сәулесіне шағылыстырып қарағанда лайланқырап көрінеді.

2-тәжірибе. Желатин золі. Сыйымдылығы 200 мл стаканға 0,5 г желатинді ұнтақтап, салып,үстіне 50 мл таза суды қосып, ол ісіну үшін 30 минуттай қояды. Сосын оған тағы да 50 мл таза су қосып, араластырады да оны стаканмен 50⁰С шамасындағы жылы суға салып,толық ерітеді. Осылайша алынған желатин зольін тұрақтандыру үшін оған формальдегид ерітіндісінің 2-3 тамшысын тамызады.

3-тәжірибе. Жұмыртқа альбулинінің золі. Көлемі 100 мл өлшеуіш колбадағы алдын ала ұнталған жұмыртқа альбуминінің 10 г ұнтағын немесе тауық жұмыртқасының ақ затын салып, үстіне 40-50 мл салқын таза су қосып, толық ерігенше мұқият араластырады. Сосын колбаға таза суды белгіге дейін қосса, аз зат белок золі пайда болады.

4-тәжірибе. Казеин золі. Көлемі 50 мл өлшеуіш колбаға 0,1М натрий ацетатының 5 мл ерітіндісін, 10 мл таза су құяды да, оған 0,2г ұнтақталған казеин қосады. Сосын оны 40-50⁰С қыздырып, араластыра қозғап, толық ерітеді. Колба салқындаған соң оған шекті сызық белгіге дейін таза су қосады. Мұндайда, әлсін ғана опалесцияланатын казеиннің коллоид ерітіндісі пайда болады.

5-тәжірибе. Гидорфильді ерітінділердің қыздыру мен электролит әсеріне тұрақтылы. Жоғарыдағы тәжірибелерде алынған гидрофильді зольдердің ерітінділерін төрт пробиркаға 5мл құйып, қайнағанша қыздырады. Бұлардың арасында қандай зольдің қыздыруға тұрақты екенін анықтап, сипаттайды.

Бір пробиркаға мұның алдындағы тәжірибеде алынған берлин лазурының 5 мл золін құяды. Ал төрт пробиркаға 5 мл гидрофильді зольдің ертінділерін қосады: крахмал, казеин, желатин және жұмыртқа альбулині. Енді осы бес пробирканың әр қайсысын бюреткадан аммоний сульфатының қаныққан ерітіндісін, коллоид, ерітіндінің әрқайсысы ұйығанша қосып, оның әр қайсысына кеткен электролит көлемін өлшейді.

№ кесте Алынған нәтижелерді кестеге жинақтайды

Бақылау сұрақтары:

1. Дисперсті жүйелер арсындағы коллоид ерітінділер қандай орын алады?

2. Коллоид ерітінділерді алудың қандай әдістері бар және олар неге негізделген?

3. Коллоид ерітіндісін алу үшін дисперстілікті жоғарылату жеткілікті ме?

4. Шекті концентрациялар заңының мәні не?

Date: 2015-05-08; view: 1007; Нарушение авторских прав