НІМ ТҮРЛЕРІ

Жалпы шығарылым Ұлттық шоттар жүйесінде (ҰШЖ) экономикалық өндіріс нәтижелерінің жалпы көрсеткіші болып табылады. Осы әдістеменің мақсаты өнеркәсіп өнімінің жалпы шығарылымына баға беруге және ҰШЖ шеңберінде макроэкономикалық есептеулердің сапасын жоғарылатуға мүмкін тәсілдерін анықтау болып табылады.

Өнеркәсіп саласы бойынша өнімнің жалпы шығарылымы кәсіпорындардың өндірістік қызметінің соңғы нәтижесін және үй шаруашылығында қамтылған жеке тұлғалармен өндірілген өнім көлемін көрсетеді және құндық көріністе есептеледі. Өнімнің жалпы шығарылым көрсеткішін зерттеу бағыттарына байланысты оны бағалау қолданыстағы бағалармен жүргізіледі, сонымен қатар базисті кезеңнің тұрақты бағаларымен есептелінуі мүмкін.

Ұлттық шоттар жүйесінің қағидаттарына сәйкес өнеркәсіптік шығарылымға мыналар жатады:

- дайын өнім (кәсіпорынның барлық бөлімшелерімен өндірілген тауарлар);

- кәсіпорынмен орындалған өнеркәсіптік сипаттағы қызметтер;

- өңделме шикізаттан жасалған өнім;

- өзі өндірген жартылай фабрикаттар;

- ішкі зауыттық айналым, яғни кәсіпорынның өзінің өнеркәсіптік-өндірістік қажеттіліктеріне пайдаланылатын өнімі;

- аяқталмаған өндіріс қалдықтарының өзгерісі;

- үй шаруашылықтарымен өндірілген өнім көлемдері.

Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне (ЭҚЖЖ) сәйкес өнеркәсіп статистикасы саласы 4 бөлімнен тұрады:

- кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу (В секциясы);

- өңдеу өнеркәсібі (С секциясы);

- электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау (Dсекциясы);

- сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау (Е секциясы).

Өнімнің жалпы шығарылым көлемі әр түрлі кезеңділікпен есептеледі: жылдық, тоқсандық және айлық. Үй шаруашылықтары бойынша көлем, тоқсандық және жылдық ішінара зерттеу деректеріне сүйене отырып, есептеу жолымен ай сайын қосымша қосылып отырады. Жылдық бағалау өнімнің жалпы шығарылымының негізгі көрсеткіші болып табылады.