Ара металлургия өнімдерінің өзіндік құны, руб./т

ААҚ “Атасуруда” темір кенін шығарумен және өңдеумен шұғылданады. Қарағанды облысы Қаражал поселкесінде орналасқан. ААҚ құрамында өнімділігі 2,2 млн. т жылына кен өндіретін “Батыс Қаражал ” шахтасы және қосымша қызмет өндірістері кіреді. Темірлі және темірлімарганецті кендердің тұтынушылары “Испат-Кармет” және Ресей кәсіпорындары.

ЖШС “Тоғай” Қарағанды облыста орналасқан. Қызметінің негізгі бағыты - темір кенін шығару және өңдеу. Шикізат базасы: Кентөбе, Тоғай -1 және Тоғай -2 кен орындары. Тогай -2 кен орнының қоры 1,7 млн.т құрамында темір 50,2% болатын темірлі кен. Кен “Испат - Карметке” беріледі..

ААҚ “Жайрем ТКБК” Қарағанды облысы Жайрем поселкісінде аз фосфорлы темірлі, марганецті, темір-марганец және монобариттікендер мен концентраттарды өңдейді және оларды Ресей, Қазақстан, Словакияның және басқа елдердің металлургиялық өндірістеріне жібереді. Комбинат құрамына кіретін кен орындары: Алысбатысты және Үшкатын. Гравитациялық баритті концентрат өндірісі жолға қойылды. Өнімнің негізгі тұтынушылары: “Испат-Кармет”, Ақсу ферроқорытпалар зауыты және Қазақстан мұнай шығаратын өнеркәсіптері (барит).

ЖШС «Казхром» - феррохром өндіретін бірлестік, тік интеграцияланған тау кен-металлургия кешені. “Феррохром” металлургиялық өндірістерін және тау-кен байытатын фабрикаларын біріктіреді. Ақтөбе облысында орналасқан.

ААҚ «Ақсу ферроқорытпалар зауыты» Павлодар облысы Ақсу қаласында, ферросилиций, феррохром, ферросиликохром, ферросиликомарганец өндіреді. Басқарушы фирмасы: Қазақстан Ресорсез Минерал және ЖШС «Казхром».

ААҚ “Дондағы ТКБК” хром концентратын және ұсақталынған тауарлық кенді шығарады. Кендік базасы - Оңтүстік - Кемпірсай хром кендерінің кен орыны (қоры 310 млн. т). Құрамында кен орындары, шахталар және карьерлер бар. Шикі кен бойынша жобалы қуаттылығы 2760 мың т Кен, концентрат бойынша - 1200 мың. т жылына. Басқарушы фирмалар: Қазақстан Ресорсез Минерал және ЖШС “Казхром”.

ААҚ «Феррохром» феррохром, ферросиликохром өндіреді (Ақтөбе қаласы). Кәсіпорыннның жобалы қуаттылығы 350 мың т ферроқорытпалар.

Қазақстандағы болат балқыту өндірістерінің құрылымы Кесте 1.5

Қазақстан металлургиялық кешенінің даму болашағы шикізат өңдеулері тереңдігіне байланысты. Болат түрінде сатылатын темір кен құрамындағы темірден шамамен 6 есе қымбат тұрады. Дәл осылай хром, алюминий, марганец және т.б. металдардың құндары өсуі мүмкін. Шикізат өңдеу тереңдігі жоғары болуы сондық өзекті мәселе болып отыр, металдардың тұтынуы ішкі нарықта арттып, Қазақстан машина жасайтын кешенінің дамуына мол мүмкіншіліктер бар.

Республиканың түсті металлургиясы бастаушы сала болып өз позицияларын нығайтты. 1995—2001 жылдар аралығында өндіріс мырыш бойынша - 1,6 есеге, қорғасын - 1,8 есеге, тазартылған мыс - 1,6 есеге өсті.

Өнеркәсіптік өндірістің жаңаша құрылымында отын-энергетикалық және металлургия салаларының үлесіне 60—70% келеді. Қазақстан түсті металлургиясын ары қарай дамытудың негізгі проблемаларының бірі инвестициялық қорлардың аз аумақта жүруі. Бұл жағдайда тек қана ақшаны емес, сонымен бірге негізгі қорларды да маневрлеуге тура келеді. Мысалы, бокситтердің Белинск кен орнынан техниканы Павлодар алюминий зауытына шикізатты негізгі тасымалдаушы перспективалы Солтүстікке ауыстыруға тура келеді.

Қазақстанда мыс кенін шығару және мыс өндірісі “Казахмыс” бірлестігімен бақыланады. Бірлестік өзіне тәжірибе жүзінде барлық мыс өнеркәсіп объектілерін, мыстың ондаған кен орындарын (оның ішінде Саяқ, Қоңырат, Шығыс Қоңырат), тау кен байыту комбинаттарын, үш мыс балқыту комбинаттарын - Жезқазған, Балқаш және Шығысқазақстандық қосып алды. Басқарушы компания “Самсунг Дойчланд”(Германия). Өнеркәсіп катодтық мыс, аффинаждық күміс, аффинаждық алтын, мырышты концентрат, күкірт қышқылы және т.б. шығарады. Барлық шығарылатынның (99,9%) катодтық мыс, түйіршікті күміс және алтын алыс шетелге экспортталады. Ең басты тұтынушы - “Самсунг” фирмасы.

ААҚ “Қазақстан алюминийі” (1996 жылы құралған)құрамына бұрынғы “Павлодар алюминийлік зауыты”акционерлік қоғамы, “Торғай бокситті кен басқармасы”, “Краснооктябрь кен басқармасы” және “Керегетас” АҚ кірді. Кеңестік уақытқа бокситтердің негізгі көлемі Торғай кен орнында өндірілген, бірақ өткен жүз жылдықтың 90-шы ж-ң ортасында олардың қорларының үлкен бөлігі өңделген болатын және кен шығару орталығы Краснооктябрь кен орнына жылжытылды. Кәсіпорын сазбалшық, металдық галлий, боксит кенін шығарады және отқа төзімді сазбалшықты, әктас, электрлік және жылулық энергиясын өндіріп таратады. Алюминий тотығын шығару бойынша жобалы қуаттылық 1050 тыс. тонна. Өнім көбінесе Сібір алюминий зауыттарына жіберіледі. Алыс шетел елдеріне галлий экспортталады.

ААҚ “Өскемен комбинаты” ТМД-дағы бірден-бір жоғары сапалы титандық борпылдақ, магнийлі қорытпалар және металдық магний шығаратын өндіріс. Басқарушы компания - “Спешиалти металс компани”(Канада). Кезінде кәсіпорын шикізаттық базаны есепке алмай салынған болатын. Шикізатты - құрғатылған карналлитті - зауыт Березников титан-магнийлі комбинатынан (Ресей), титандық шлакты - Березниковтан және Украинадан алған. Қазіргі кезде титандық шлак Канададан жеткізіледі және Қазақстандық кен орындарының (Сатпаев, Обухов, Шоқаш) шикізаттары өңделеді. Өнім дүниежүзілік стандарттардың талабына сай болғандықтан АҚШ-қа, Жапонияға, Германияғе және т.б. елдерге жіберіледі.

ЖАҚ «Южполиметал» қорғасын және ілеспелі түсті және сирек металдар шығарады. Қорғасын, висмутты, сирекметалды, күкірт қышқылды өндірістерді, таза металдар алынатын, жоғары тазалықтағы қорғасын тотықтары өндірісі, қорғасын ұнтағы және қорғасынды прокат, сонымен қатар күміс және алтынның қорытпаларын өндіретін цехтарды біріктіреді.

Полиметаллдық шикізаттан 13 элемент және өнімнің 30 түрі шығарылады: тазартылған қорғасын, металдық висмут, кадмий, теллур, штейнедегі мыс, айдаулардағы мырыш, қорғасынды прокат және күмісті-алтынды қорытпа (доре қорытпасы) және т.б. СОООО маркалы қорғасын Лондондық металдар биржасында сапа эталоны сияқты тіркелген.

ААҚ «Казцинк» келесі акционерлік қоғамдардың базасында 1997 жылы құрылған: Өскемен қорғасын-мырышты комбинаты”, “Лениногорс полиметаллдық комбинаты”, “Зырян қорғасын комбинаты ”, сонымен қатар Текелі тау кен- байытатын және Бухтарма суэнерго кешендері. “Казастур АГ мырышы” (Швейцария) компаниясы басқарады. Компания Кенді Алтайдың бірнеше полиметаллдық кен орындарын өңдейді. Зауыттардың ең басты өнімдері мырыш, тазартылған қорғасын, мыс концентраты, металдық кадмий, күкірт қышқылы.

Қазақстандағы мыс және қорғасын-мырышты өнеркәсіптердің даму жоспары іске қосылған тау кен өндірістерінің қатарын арттыру, жаңа мысты және полиметалдық кендерді пайдаға асыру, сонымен бірге геологтық-барлау жұмыстарын активтендіру және жер қыртысын іске асырушылар жағынан қарағанда кен орындарын рационалды пайдалану арқылы ең алдымен шикізаттық проблеманы шешу.

Негізгі әдебиет 5[10-17 бет.],6[11-15 бет.]

Қосымша әдебиет 14[15-20,102-109 бет.]

Бақылау сұрақтары:

1. Металдарды қандай негізгі топтарға бөледі?

2. Сирек металдарды қалай топтастырады?

3. Түсті металдарды қайда және қандай түрде қолданады?

4. Қазақстанның қара және түсті металдарының ең ірі өндірушілерін атаңыздар?

Дәріс 2. Негізгі ұғымдар және терминология. Металлургиялық саланың минералды- шикізат базасы. Кендік шикізат түрлері.

Дәріс конспектісі

Металлургия (грек тілінде - metallurgeo) – алғашқы мағынада – кендерден металдардың бөліп алу өнері.

Замандаста, кең мәнде көбірек металлургия – ғылым облыс және техниктер және өнеркәсіп бұтағы, шығарумен шұғылданған кендерден металдардың және металлоотходов өңдеуімен және алынған металдардан даярлаумен және әр түрлі металл бұйымдардың қорытпаларының.

Қандай белгілі, кендерден негізінде металдар алады, табылатындардың жер жер қойнауларынан. Жер шар қатты қабығы – литосфера әр түрлі таулы тұқымдардан түзеледі, минералдармен қосылғандардың, көрінгендермен табиғи геохимиялық процестер нәтижесінде. Минералдар – химиялықтар қосу, қатты ерітінділер және химиялық элементтерден басқа білімнің. Қатты кристалдық зат көпшілігінде минералдар: олар құраммен айырады, құрылымға, гүлденемін, жарқылға, тығыздықтар, қаттылықтың, және басқа белгілерге. Минералдар, ұстаушы бағалы элементтер, шығарылатындар комплексті өңдеу жанында, кен шығатын есептейді, ал қалғанылар – тұқыммен бос.

Кендерде металдар, шығарудың ар жағында бірнеше табиғилердің (алтынның, пла ­ балдырдың, мыстың), химиялық қосулар түрінде қатысады басқа металл еместермен эльде ­ ментами: оттекпен, күкіртпен, мышьякпен, көміртекпен, кремниймен. Кен шығатын минерал үлгісінің тәуелділігінде (минералдардың басым болатын үлгісімен) тотыққан, сульфид кендер аталады, арсенидными, карбонаттық, силикаттармен. Егер кен бөлімі сульфид минералдардан түзеледі, сульфид оларды атайды, ал егер сульфидтердің кемірек - тотыққандармен.

Қолайлыда бізге литосфера бөлімдері жуандықпен жанында 16 км минералдардың шамалау ұстауы келесі,%:

- cиликаты және алюмосиликаттар -75;

- тотықтар және гидрооксиды –17;

- карбонаттар –1,7;

- фосфаттар, арсенаттар, ванадаттар –0,7;

- галогенидтер –0,5;

- сульфидтер және сульфаттар –3,5;

- табиғи элементтер (Au, Ag, Cu)–0,1.

Кеннің – мынау таулы тұқымның, замандас деңгей жанында техниктер металдардың алуы үшін пайдалы өңдеу. Оларды атайды шығарылатындарға металдарға олардан, мысалы, мыс, қорғасын, никельденген.

Кендерде практикалық әрқашан кен шығатын минерал басқа және бос тұқымдарды басқа металдардың минералдары қатысады. Ұстау бір қатар жағдайда бұларды минералдардың - қоспалардың соншама ұлы, не олардың шығаруы рентабелді тұрады. Комплексті сондай кендер атайды. Мыс - қорғасын - мырышты, мыс - никель - кобальт, вольфрам - молибден комплексті кендердің үлгілерімен қызмет ете алады, титан - ниобий - тантал - РЗЭ, уран - ванадийлы, литий - цезий, цирконий - ниобийлер, титано - магнетиты, ванадий ұстаушы және др.

Айырып тану жаппай сульфид кеннің және дақ түскендер. Дақ түскен кендер кварцта сульфидтердің бидай дәндерінің ұсақ қосуларымен құйып алады немесе басқа тұқымдарда. Олар жылдам тотығады, немен жаппайлар - сульфидтер үлкен жиынтық бет және борпылдақ және ұсақ саңылаулы тұқыммен қоршалғанады.

Силикаттар – кремнилық қышқылдар тұзда, бейімдінің полимерлеуге – молекула күрделендіруіне, сондықтан қосылған және табиғи силикаттардың құрамы. 3, FeO 2 O 2, Al тотықтарының қосуларымен есептеуге оларды болады, немесе Al 2 O 3·2 SiO 2·2 Н 2 Туралы.

Тотықтардан ең алдымен тотыққан кендер түзеледі, карбонаттардың және силикаттардың, олар аналар ғой бағалылар құрастырушылар болады, бірақ күкірт аз, байлаулының сульфаттарға айрықша. Бетке жақынырақ тотыққан кендер аста көлбей жатады және көптегендер олардан істеп шығарылған. Олар қалайы металлургиясында мағына, никельді, мыстың және дрды болады. металдардың.

Табиғатта сульфидтерге мейірбан металдарды әрқашан бірге жүреді. Металл күміс, аргентит (Ag 2 S) және табиғи алтын мыс, қорғасын және мырышты кендер үшін мінездемелі, ал платина және платиноиды – үшін мыс - негізгі арасында никельденген, аста көлбей жатқандардың және таулы тұқымдардың ультраосновныхі. Сульфидтерді кендерде пирит әрқашан көп (2) немесе пирротиннің (Fe 7 S 8). күкірт тұрақты серіктері (сульфидтерді кендерде күкірт 40-50%)– селен және теллур – бағалы сирек элементтер, өте маңыздылар қайсысыз бұтақтардың артынан жаңаның техниктер.

Металлургия өңдеудің алдында, салыстырма арзан тәсілдермен алыстатады отынға артық шығындардың, энергияны, қосалқы материалдар және жұмысшы күшті, кендерден тұқым бос бөлімі құтылу үшін, химиялық құрам өзгертулері немесе минералдардың агрегаттық күй-жағдайлары талап ететіндермен еместермен. Шикізат сондай алдын ала дайындауын, негізі салынғанды минералдардың айрықша физикалық қасиеттерінің ерекшелігінде – түсті, жарқылды, іріліктің, магниттік түсінгіштіктің, электр өткізгіштіктің, дымқылданғыштықтың сумен және қайсысыз басқалардың, байытумен атайды. Кендердің байыған бөлімі концентратпен атайды, ал кетулер – құйрықтармен.

Көптеген металдардың кендері табиғи жиналу жерінде құрастырады - туған жерінің жүзде қорлармен мыңдардың, миллиондардың және бірнеше миллиард тонналарға тіпті.

Сонымен қатарға металдармен, қайсы кендер құрастырады жер ірі туған жері қабығына миллион тонналардың жүз қорларымен және элемент разы биік ұстауымен -30-50%(темір, алюминий), металдар көп болады. Қайсы туған жерінің бір көп азырақ, ал кенде метал концентрациясы құрастырады бірнеше пайыз оныншылардың, үлеспен жүзінші және мыңыншылардың және пайыздың (мыс, берилий, вольфрам, алтын, уран және др.). әйтеуір, ұмытшақ сирек металдардың тобы бар, өзіне меншікті туған жерлерін жалпы құрастырмайды, ал изоморфтық қоспаларды түрінде бөліп жайғасқан үмегендерді басқа кендердің минералдарында концентрацияларда. Дәл осылай, галий алюминий минералдарында; таллий және германий кездеседі мырыштыларды минералдарда; германий - тас көмірде; рений - молибденитте және мыс сульфидте шикізат. Бұларды схема оқиғаларында негізгі метал өндірістері сондай қоспалардың шығару учаскелері тиісті қосу.

Металдардың қатары дүниежүзілік мұхит суларынан шығаруға болады және гидротермальды қайнарлардың (Na; Mg;; Sr). бірақ аз концентрация артынан бұларды суда элементтердің олардың шығаруы өнеркәсіптілерді масштабтарда тиімсізіп жатқанда (исклюге арналған ­ магний чениемі).

Конкрециимен темір - марганец металлургия кендерімен есептеліп жатқандаға алу, қайсы үлкен қорлар мұхиттердің түбінде табылған, (8-10%) (3-25%), Мп Fe басқа ұстаушылар және басқа металдар: Al, Ni, Co, Zn, Cd. Ga, Mo, РЗЭ. шығару бұларды материалдардың осы шақ техникалық ауырлаған.

Ауыр түрлі түсті металдардың кендердің құрам үлгілері кесте 2.1

Бірлік кендерінде ауыр түрлі түсті металдардың және пайыз оныншы үлестері, мейірбандардың – бірліктерден тоннаға грамдардың он даналарына дейін; молибденді, висмутті, кадмийдің – жүзіншілер, пайыз оныншы үлестері сирек.

Терең аста көлбей жатқан кен шығатын туған жерлерінің өңдеуін жер асты тәсілмен өндіреді. Үмеген туған жерлері біреу шахтаның әдеттегі өңдейді. Үлкен туған жерлері бөлек далаларға бөледі, дербес өңдейді.

Шахталардың құрылғысы тәуелді болады кен шығатын дене кеңдік түрлері, кен шығатын көпшілік қасиеттерінің және сыйдыратын тұқымдардың, жер рельефінің және көптеген басқа факторлардың. Принципшіл схема.2.1. біреудің шахталардан күрішке келтірілген 1,0-1,5 км шахталардың тереңдігі жете алады.

Күріш.2.1. Шахта құрылғы схемасы:1- кен шығатын дене;2- сыйдыратын тұқым;3- дің шахтаның (тік);4- штольня;5- квершлаги;6– рудоспуск

Негізгілермен операциялармен технологиялықпен туған жерлерінің жер асты өңдеуіне келеді:

Ал) кен отбойкасы (кен шығатын дененің её айырылуы),

Б) забойдың тойтарыс беру кен ауыспалылығы көкжиек откаточногосына дейін,

) бетке кен тасуы.

Егер тұқым қабаты үстіңгі жағынан кен шығатын қабат болса үмеген жуандықтың (100-200 м), кен шығаруын ашық тәсілмен мақсатқа лайықты жүргізу. Қанау мансап жұмыстардың вскрышныхімен басталады, кен шығатын қабатқа ашық рұқсат қамтамасыз етушілердің. Кен шығатын қабат ортасыз өңдеуі бетке тасуды жұмыс буровзрывные, тойтарыс беру көпшілік эвакуациясын және еёні қосады және дробильно - байытатын фабрикаға онан әрі. Ашықтарды өңдеулерде рельсті, автомобильдік немесе конвейерлік көлікті қолданады. Мансап транспорттық жолдар кемерлерде орналасады және кескін үйлесімін серіппелерді өрлеп келе жатқанның болады. Еңбек өнімділігі ашық тәсіл жанында жұмысшылардың 4-5 бір көбірек, немен жер асты өңдеу жанында, ал табылған кен өзндік құны 2-3 бір төмен.

ТМД елдерінде негізгі түрлі түсті металдардың өндірісіне арналған шикізаттық база. Минерально - шикізаттық потенциалмен және мемлекеттік стратегиямен олардың әлеуметтік - экономикалық жай және бөлек елдердің даму, геосаяси жай және дүниежүзілік бірлестікте өсу шегі недәуір мөлшерде анықталады оның қолданудың.

Шектелгендік және минералды қорлардың невозобновляемосты, олардың әркелкі орналастыру аса бөлек елдермен және аймақтарға, сонымен қатар мына орналастыру сәйкес келусізі тұтыну негізгі аудандарымен глобальды, анықтаушы мелекет аралық көңіл болу санына мына проблеманы қояды, жалпы дүниелікті саясатшыға және экономикалық жағдайды.

ТМД елдерінің металлургия түрлі түсті заттық - шикізаттық базасы ССРОдан мұраланған болатын, ол негіздеген, негізінде, өзіне меншікті ірілерді, жеткілікті жақсы барланған геологиялықтардың шикізат қорларында. Мынау көлемдерде Менделеев кестелері 78 элемент табу және шығару бұтақ рамкаларында рұқсат етті, халық шаруашылық оларға негізгі қажеттілік қамтамасыз етушілердің. Шығару құрастырған тек алюминий өндірісіне арналған жоғары сапалы бокситтердің қорлардың шектелгендігі.

Тәуелсіз мемлекеттердің қатарына ССРО ыдыраушылығы минерально - шикізаттық кешенде жағдай күшеюіне ертіп әкелген, база шикізаттық тұрақтылығы бұзды қашансыз бірыңғай экономикалық кеңістікте. Қазір емес бір бұларды қажетті бәрімен мемлекеттерді жайғастырмайды - олардың нормалы экономикалық дамудың минералды шикізат өзіне меншікті қайнарларымен. Барланған қорлардың тарату біркелкіліксізі және шығарудың пайдалы қазып алынатындардың одақтық республикалармен өндіріс тар кооперациясымен ертерек тегістелген және өзаралармен олардың жеткізулермен.

Минералды қайнарларға маңызды қосымшамен екінші қайтара шикізат маңызды сандары өңдеуге қарқынды қатыстыру келеді (сүйменді және кетулердің) және жасау үшін бұларды жүйе мақсаттарының оның жинауымен және өңдеуге. Тек қана Ресейде түрлі түсті металдардың сүймен көбірек миллион тоннасының жыл сайынғы дайындалады. Олардан жанында 500 тыс. т алюминийге келеді, 300 тыс үлгілі. т мыс сүйменін құрастырады, 100 тыс тағы. т қола сүймен және жездің.

Бағалай бүтінде шикізаттық базаны түрлі түсті ТМД елдерінің металлургиясының, белгілеп қоюға ереді, не ол есепке ала металдардың басым болатын номенклатурасымен базар внутреннеюі қажеттіліктердің қамтамасыз етуі үшін әбден жеткілікті оның дамудың, сонымен қатар маңызды экспорттық потенциалмен ие болады.

Базар көңіл болулардың шарттарында, қашан шығаруға шығындар және кендердің өңдеуін өкпек өскенде және өнім өтімі базарларының артынан, кендердің шығару рентабелділігі бәсеке күрес күшейді көптеген барланғандарды туған жерлерінде сұрақ астында болды. Бірақ түрлі түсті металдардың базасы бүтінде маңызды және сенімді өте ТМД елдерімен қалады, бірақ нақтылы объектілер бұл жағынан алғанда ол қайта бағалаулар талап еткен, елдердің мүмкіншіліктерінен аралап шыға, дүниежүзілік базар сауалдарының және туған жерлерінің бағалау тиісті экономикалық белгілеріне.

Жасалған өнеркәсіпті инфражүйе ертерек сондай жақын келу салдарымен рудоносныхпен бүтін провинциялардың жабылу және қирату келді.

Қазақстан жер қойнауларында шикізат практикалық барлық өте маңызды түрлерінің қорлары шоғыралған үшін түрлі түсті металлургияның. Мырыш қорларының санымен, ТМД елдері тек қана арасында емес қорғасынның, мыстың, күмістер республика жай бастаушыға орынға ие болады, сонымен қатар әлемде. Республика таулы кіріскен істерінің өнімі белсенді қолданылған, ССРО қажеттіліктерінің маңызды бөлімі қамсыздандыра түрлі түстілерді металдарда.

Байлыққа байқайсыз және жер қойнау металлургия шикізат әр түрлілік, дәреже оларды игерудің аса аласа және 1%. жаңа туған жерлерінің өңдеуіне қатыстыру дұрыс динамикасы сонымен қатар соңғы жылдары байқалады ортада шамадан асырмайды. Туған жерлерінің саны, орнында болғандардың өнеркәсіпті еңбекпен өтеуде және недропользователямимен қабылданғандардың игеруге, мырышпен үлкейді 70%, мыс 60%, қорғасынмен және бокситтерге 50%, алтынмен 80%.

Запасы полезных ископаемых Казахстана на 1995 г. Таблица 2.2

1995 жылға Қазақстан пайдалы қазып алынатын қорлары кесте 2.2

Белгілеп қоюға ереді, не мыспен туған жерлерінің аз санында таулы жұмыстардың концентрациясы соңғы кезде болады, қорғасынға және мырышқа, сонымен қатар жаңа объектілердің қанауына қатыстыру бокситтермен.

База минерально - шикізаттық құрылымы түрлі түсті Қазақстан металлургиясының біркелкісіз және бастаушы металдармен сапалы жақсарулар талап етеді. Геология - барлау жұмыстардың өсіруі мыс іздеуімен, қорғасынның, мырышты және қалайылар даму басты бағытымен мойынға алады және инвестициялардың бөлісімен байлаулы.

Мыс орта ұстауымен жоғары сапа салыстырма әлемде орын, кеннің 5- е мыс кендердің қорларымен Қазақстан орынға ие болады 0,46%.

Мыс ең ірі туған жерлерімен келеді: Жезказганское, Актогай, Айдарлы, үлеске, республика қорларынан 50% жоғарыдан келеді. Кеңестік уақытқа тағы Актогай мыс - порфирленген кендерінің туған жерлері және Айдарлы толық барланған болатын және мыс комбинат Балхашскогосы перспективалы шикізаттық база сияқты анықтап қаралған,13 оларды Қазақстан мысы үштен бір қоры жанында тұтқын. Қатыстыру жоспарлары бұларды ССРО рамкаларында қанауға туған жерлерін іске асырылған болатын. Жаңаларды ғой шарттарда Қазақстан экономикалық жайлары проблемалы пайдалы компоненттердің кендерінде биіксіз ұстау есепке ала көрсетілген туған жерлерінің игеруі тұрады.

Осы шақ мыс бұтаққа негізінде негіздейді белгілі шикізаттықтарды кен шығатын Алтай қайнарларында және аймақ Жезказгано - Балхашскогосы. Ең ірі горно - кен шығатын кіріскен істермен Жезказганский келеді, шығыс - қазақстандық және Жайремский комбинаттар.

Қамтамасыздық 20-50 жыл медедобывающихпен негізгі кіріскен істердің барланған қорларымен шамадан асырмайды.

Ең кернеулі жағдай мыс комбинатта Балхашскомға салынады, қамтамасыздық шикізатпен қайсыны кемірек 15 жыл құрастырады. Комбинатқа арналған резервтермен бола алады, Актогай туған жерлері бай кен ең алдымен, ең, сонымен қатар жаңа туған жерінің самар.

Мыс өнеркәсіп кіріскен істерінің дамуына арналған бірлестік жасалған болатын «Казахмыс»(Қазақстан мысы), қайсы капиталда маңызды үлес компаниялар жатады «Самсунг дойчланды, ГМБХ». оның басқаруында АҚ орнында болады «Жезказганцветмет», Балхашский горно - металлургия комбинат және Жескентский ГОК қыздық кіріскен істері ретінде, шығыс - қазақстандық мыс - химиялық комбинат және Иртышский мыс зауыт оның кен орндарымен. Бірлестік жиынтық қуаттылығы көбірек мыс шығаруымен бағаланады 400 тыс. жылға мыс ты.,11 карьер жер асты кен орндары бірнеше бірлестік құрамында жұмыс істейді, мыс кен туған жерлерінің ашық өңдеу топ Жиландинскойы басталған. Артемьевский жер асты кен орны салып алады. Кен орн Аненский қанауына енгізілген, қуаттылықпен 4 млн. жылға кен ты. Итауз туған жерлері игерумен жұмыстарды басталған. жоғары өнімді импорттық жабдықтаумен жер асты кен орндарын переоснащение жүзеге асырылған.

Место Казахстана в мире по запасам и производству цветных металлов Таблица 2.3

Әлемде Қазақстан орыны қорлармен және түрлі түсті металдардың өндірісіне кесте 2.3

Қорларға кендердің мырышты және қорғасынның Қазақстан орынға ие болады сәйкесті бірінші және екінші орындар әлемде (үлгілі 15% дүниежүзіліктердің қорлардың). орта ұстау металдардың кендерде салыстырмалы биіксіз салыстыруда көрсеткіштермен қатарды басқалардың елдердің. 20 туған жер жоғарыдан қанауда орнында болады және бір уақытта көпшілікте қорғасын және мырыш олардан табылады. Қорғасын ең ірі туған жерлерімен және қорғасынмен 28% республика қорларынан құрастырады Қазақстан мырышының Жайремское және Шалкия, қайсы жиынтық қорларды келеді және 33% мырышпен.

Бұлар туған жерлері кеңестік уақытқа толық барланған болатын және қорғасын - мырышты өнеркәсіп жаңа орталықтарының жасауына арналған шикізаттық негіз сияқты анықтап қаралған. Жоспарлар ССРО рамкаларында олардың игеруімен іске асырылған болатын. Себеппен ең басты пайдалы компоненттердің биіксіз ұстауы келеді, қанауға олардың қатыстыру тоқтатамын.

Техника - экономикалық есеп-қисаптар көрсетті, не кендерде металдардың аласа ұстауы артынан еңбекпен өтеу көрсетілгендердің және басқа туған жерлерінің қатарының (Миргалимсайского, Зыряновского, Греховского, Коксуйского және пр.) тиімсіз болды. Бөлек туған жерлерінің қорлары забалансовых категориясына апарып берілген.

Горно - кен шығатын комбинаттардың 10 қорғасын шығаруын және мырышты жүргізеді, Акчатаузскийдің, Жайремский, Жезказганский, Лениногорский, Зыряновский олардан тек қана комбинаттар жеткілікті қамтамасыздықты болады. Кернеулі басқа комбинаттармен жағдай қалады, мүмкіншілік және де Текелийском ГОКеге өзіне меншікті база кеңейтулері өте шек қойылған, ал Карагайлинскомға - практикалық жоқ болады. Шығарып тасталған емес, не кен басқа жақтан әкелінген өңдеуі бұларды және басқа кіріскен істердің қатарында низкорентабельной болады.

Ең ірі горно - байытатын және металлургия кіріскен іс 1996 жылында Қазақстан қорғасын - мырышты өнеркәсіптері ОАОмен жасалған құрамға кірді «Казцинкі», 2| З акциялардың қайсыны деп қалу швейцария компанияларын (62,4%) жатады «Гленкор».

1999 жылда болу Тишинском месторождениге терең кен орны бірінші кезегін салған. шығару кен орнында тиісті жоғары болу 1,4 млн. жылға кен ты (1999 г.—1,15 млн. т). даярлайтын жұмыстарды жүзеге асады, байлаулылар игеру басымен байлардың кендердің мырышымен (21—29%) туған жер Шаймердан. осында өндіруге шамаланады 100 тыс. жылға мырыш ты.

Қорғасын концентраттардың үлкен бөлімі «Казцинкі» ТМД елдерінің шектерінің ар жағында сатып алады, ал мыс продуценті «Казахмыс», сонымен қатар шығарушы қорғасын және мырыш, компанияның 0-40% қажеттілік З қамсыздандырады мырыштыларды концентраттарда.

Бүтінде шикізаттық база қорғасынмен және мырышқа жеткілікті тек үшін жұмыс істейтін өңдеуші қуаттылықтардың толық тиеулері. Арту ғой шығарудың және кендердің өңдеулері жаңа туған жерлерінің игеру шотының артынан мүмкін негізінде.

Қазақстан бокситтердің біркелкі қорларымен жайғастырады, өңдеу қайсылардың, бірақ, 1,2 млн деңгейде топырақтағы алюминий тотығы шығаруы бүгін қамсыздандырады. жылға т. Келесіде онымен шығару айқындалған жеткізу әртүрлі тап осыларға 1,5 млн. т. бокситтердің ең ірі туған жерлерімен шығыс - Аятское және Тусорское келеді, ал қаналатындардың - Белинское және Верхне - Ашутское. барланған қорлардың өсу соңғы он жылдығына олардың саны практикалық белгіленген жоқ және жалпы шығарумен сәйкестікте тұрақты азаяды. Бокситтердің шығаруымен Қазақстан елдердің бокситодобывающих бірінші ондығына кіреді.

Дайындар игеруге Обуховское титандық туған жері россыпные және Сатпаевское комбинат Усть - Каменогорского титаномагниевогосына арналған импортталған шикізат орнын баса тұруы тиісті қамсыздандыру. Игеру негізгі шартымен бұларды жаңалардың пайдалы қазып алынатын түрлердің Қазақстанына арналған жұмыстардың жеткілікті қаржыландыруы келеді.

Қорларға ірі Қазақстан ие болады және алтынның. Алғашқы нақты туған жерлерінің 134 елде болады, алтындар полиметаллдық кендердің туған жерлерінде шоғыралған қайсыларды,38% қор мына метал барлық қазақстандық табиғи қорларының 61% келеді. Қазақстанда алтын жалпы қорлары бағдарлық бағаланады 6 тыс. т. ең ірі туған жерлерімен Бакырчикское, Васильевское және Акбакайское келеді. үлгілі алтын табылады 65 туған жер және ең үлкен түрлі түсті металдардың өндіріс қосымша өнімі кім, не ретінде оның бөлімі шығарылады (компаниялармен «Казцинкі» және «Казахмыс»).

Лекция 3. дайындау байытуға кендердің. Кендердің байыту негізгі принциптері.

Лекция конспектісі

Металлургия өндіріс мүмкін жоғары өнімдімен, сапалы өнім беру (метал немесе қорытпа) себестоимос ең азымен ­ тью томға тек қана оқиғада, қашан жасалушы кен физикалық - химиялық қасиеттері металлургия процес талаптарына толық қанағаттандырғанда.

Жиынтық бұларды қасиеттердің, металлургия өндіріс экономикалық нәтижелілігіне ықпалын жасау көрсетуші және, ең алдымен,- энергетикалық шығындардың мөлшеріне, кен металлургия құндылығымен атайды.

- Жасалушы кендер тиісті болу:

- Метал биік ұстауы (немесе тұқым бос ең аз ұстауы);

- Тұқым бос үйлесімді құрамы;

- Зиянды қоспалардың ең аз ұстауы;

- Қойылатын талап тап осы технологиялардың артынан кен қыр өлшегіштік құрамы;

Колеблемостьпен ең азды химиялық және қыр өлшегіштікті кен шығатын материал құрамдарының.

Табылғандар кен жері жер қойнауларынан, ереже сияқты, мына талаптарға жауап бермейді және алдын ала өңдеуде мұқтаж болады, арнайы операциялардың жиі бүтін кешені таныстырушының.

Кендердің металлургия өңдеу экономикалық нәтижелілігі метал өзндік құнымен ақыр соңында сипатталады (, келесі мақалалармен шығындардың сомасына бірдей:

См = Ср + Сд + Сэн + Рлп + Руп, (3.1)

Қайда Ср - кен шығатын шикізат құн, руб | метал ты; Сд - құн қосымша (ісіктердің, химиялық реагенттердің, қоспалаушы материалдардың және др.); Сэн - жұмсалған энергия құны (жылы, электрліктің) өзіне меншікті металлургия процес жүзеге асыруына арналған; Рпп - шығындар бөлісумен (жалақы, негізгі құралдардың тозығына шығындар, жабдықтау жөндеу, көлікке және др.); Руп - басқаруға шығындар цехпен және кіріскен іспен.

Талдау көрсетеді, не үлес шешуші өзндік құн металды енгізеді бірінші және үшінші мүшелер айтылулар (3.1). мысалы, салыстырмалылар мағыналар мақалалардың, өзндік құн құрастырушы 1 т шойынды, бірдей:

Счуг =100%=41+1+50+7+1

Осында:41%- мынау кен шығатын шикізат құны (агломератты, құйындылардың);50%- мынау отын құны - кокстің.

Өзндік құнда кен шығатын шикізат құны 1 тонна металды кен салыстырмалы шығыны туындысына бірдей (Рр) кен бағасына тұтыну орнында (Цр): Ср = Рр (Цр. баға тұтынылушының кен зауытында шығару құнынан салынады, шығару орынының тасымалдау құнының металлургия зауытқа дейін және металлургия бөлісуге кен дайындауына шығындардың.

Кен жері жер қойнауларынан извлечённой құны шығару тәсілінен тәуелді болады (жер асты немесе ашық), сонымен қатар туған жері мөлшерлерінен және горно - байытатын комбинат қуаттылықтары - немен олар көбірек, анамен кен арзандау.

Мақсатқа лайықтылық кен дайындау предметаллургической және неёге шығындар айқын шартпен біреумен ғанамен анықталады: өзіне меншікті металлургия процеске шығындарда үнемділік зауытта (және ең алдымен - эко ­ энергия бөлінулердің номиясы) кен алдын ала дайындауына шығындар тиісті қайта жабу - кен дайындауы нәтижесінде шығарылушы метал өзіме - құны тиісті аласару. Суретте 3.1 приведён кен шығатын шикізат құн өзгерту мінез-құлығы (Ср) және энергетикалық шығындардың (Сэн), сонымен қатар метал ақырғы өзндік құнының нәтижесінде тек қана біреудің (ең маңыздының) операцияның кен дайындауымен - байыту еёсі. Егер көз алдына келген тәуелділіктер басу метал алу пирометаллургическогосы шағылыстырамын, анау немен жасалушы кенге метал концентрациясы жоғарырақ (тұқым бос ұстауы төмен), анамен күйіндіні азырақ құрылады (аласы да емес 1 т металдың), анамен оның балқуына жылу шығыны азырақ.

Кенде Ме ұстауы

Күріш.3.1. Кен құнына кен байыту ықпалын жасауы (Ср); энергетикалық шығынның (Сэн); метал өзндік құны (Cмет).

Күрішке.3.1 Мынау тәуелділік алды ­ пунктир төмен түсетін ставленаның қисық. Бірақ күрделі көбірек барлық кенде метал ұстау жоғарылауы қолданулар талап етеді, ал демек, көбірек қымбаттардың. Байыту схемаларының, нәтижесінде ненің жүз ­ дайын кен имосты (концентраттың) үлкейеді (Срмен қисық). байыту бастапқы кезеңінде - метал ұстауы артуы жанында ал (кенде) Рға дейін (концентратта) еёге салыстырма үмеген шығынның байыту (+ Ср) сущест ­ венно энергеде үнемділікпен қайта жабылады ­ тических шығындарда күйінді аз сандары, химиялық реагенттердің аз шығынына және др балқуға металлургия бөлісу жанында.(- Сэн). Оче ­ көрініп тұр, не кен әрбір үлгісіне арналған байыту үйлесімді тереңдігі тиісті табылған болу, қайсыда метал ең аз өзндік құны болып шығады.

Алынған метал сапалары өзгерту арқылы олардың металлургия құндылығына кендердің пайдалы және зиянды қоспалардың ықпалын жасауы көрсетеді. Пайдалы қоспаның (шойын өндірісі жанында және болаттың - мынау, Mn. Cr, Ni және др.) кешіп өте механикалы және басқа қасиеттің оның метал жоғарылатады және көбірек жоғары баға қондыруға рұқсат етеді метал. Зиянды қоспаның (,, As - болаттарда; Sb. Bi, As, Fe - мыста; As, Pb - германийде) шығарылушы метал сапасын төмендейді. Қосымша энергетикалық зиянды қоспалармен ластанған кендерден шартқа сәйкес метал алуы талап етеді және ананың ­ шығындардың альныхі, нәтижесінде ненің метал өзндік құны өседі.

Кен кесектерінде минералдар тар түптелген аралық өзімен, олар вкрапленностимен жіңішке өзара өнеді немесе құрастырады. кен кесектері, кен орнынан түсетіндер, көбірек 1500 мм кесе-көлденең енінде бола алады. байыту биік көрсеткіштерінің жетуіне арналған кен ірілікке дейін ұсақталған болуға мұқият тиісті, бөлек бидайдың дәндерлері мүмкіндік беретін жекелеу және минералдардың қосыла өскендері жару.. Концентраттар шахталық ошақтардың металлургия бөлісуінде қолдану жанында балқытудың алдында окусковывать қажетті.

Алдын ала дайындау кен шығатын шикізат қорлары маңызды кеңейтеді, дәл осылай қалай сондай таулы тұқымдардан металдар шығару рентабелді тұрады, «ірімшікпен»- табиғиде - күй-жағдайда металлургтардың артынан жарамдысыз ­ бөлісу ческогосы экономикалық түсініктермен.

Машинаның, ұсақталу үшін қолданады, уатқыштың, кесектердің мөлшерін кеміте алады 5-6 мм. көбірек ұсақ ұсақталу ұсақтаумен атайды, диірмендерде оны жүзеге асырады.

Бірақ бір агрегатта ұсақталу принципшіл мүмкін 1500 1-2 мм және азырақ, тәжірибе көрсетеді, не мынау экономикалық пайдалы емес. Сондықтан дробильно - байытатындарды фабрикаларда ұсақталу жүзеге асырады бірнеше сатының, уатқыштар ең үлгі лайыққа әрбір саты үшін қолдана. Әдеттегі ұсақталу үш сатыға жүзеге асырады: ірі - 1500 250 мм, орта -250-50 мм, ұсақ -50-5 мм; ұсақтау - 5 мм бірнеше микрометр. Сайып келгенде, ұсақталу дәреже, т. е. кесектердің барынша көп мөлшерлердің көңіл болуы және ұсақталудан кейін үшін составля ұсақталу әрбір сатылары ­ ет 5-10.

Қолданылатын уатқыштардың көпшілігі болат жақындайтын беттермен екі аралық кен кесектерінің раздавливания принцибімен жұмыс істейді. Ірі ұсақталуға арналған щековыми немесе конустық уатқыштармен пайдаланады (күріш.3.2). Орта және ұсақ ұсақталу жүзеге асырады ауатын немесе екпінділерді (балғалардың) уатқыштарда.

Ал) б)

Күріш.3.2. Щековой схемасы (ал) және конустық уатқыштың:1- еті тірі жақ;2– еті тірісіз жақ;

3– жүк түсіретін тесік;4– келтіру;5– тіректік тақтаның;6– жөнге салатындар

Қабаттар.

Ұсақтауға арналған өзекті, жұмыр, галькалық диірмендерді қолданады. Қаттылықтың тәуелділігінде, сынғыштықтың, жабысқақтық әртүрлі минералдар азғындайды және кесектердің түрлері. Ереже сияқты, ұсақтау су ортасында өндіреді, пылевыделение тек қана емес жоюлады неге алғыс айта, сонымен қатар диірмендердің өнімділігі жоғарылайды. Ұсақтау барысында ірілікпен кішкентай бөлшектердің автоматты сорттауы болады: ұсақтар өлшенген күй-жағдайға кешіп өтеді және пульпа түрінде (кен кішкентай бөлшектерінің қоспалары сумен) диірменнен шығарылады, ал көбірек ірілер, өлшенген күй-жағдайда, останы орнында бола алмайды ­ диірменде ются және алысырақ азғындайды.

Самоизмельчения аталатын диірмендері дәл осылай қолдану оқиғалары белгілі, жұмыс істейді сондайға ғой принципке, не және жұмырлар анамен айырмамен тек қана, не измельчающимилермен денелермен кен ірі кесектері қызмет етеді. Жоқ болу артынан жұмыр тиеулер электр энергиясы салыстырмалы шығыны болады сондайларды диірмендерде төмен, немен жұмырларды, бірақ төмен мыналар жанында болады және өнімділік.

Ұсақталу және ең энергия сыйымды әсіресе ұсақтау келеді және, табиғи, ең қымбат операциялармен - олардың үлесіне келеді 60% шығын электр энергиясының (кен дайындауына жалпы шығындардан). ұсақталу схемасы, ұсақтаудың және таптастыру талаптарға екігеге тиісті қанағаттандыру: артық уатпау және материал беру емес берілген мөлшердің. Қанағаттандыруға арналған бұларды талапта ұсақталу процестері немесе ұсақтаудың тиісті орнында болады тұйықтарды циклдерде. Дробильно - байытатын фабрикалардың жұмыс тәжірибесі көрсетті, не уатқыштардың жұмыс және диірмендерді маңызды жақсарады (өнімділік үлкейеді және электр энергиясы салыстырмалы шығыны аласарады), егер ұсақталу және ұсақтау грохочением және таптастырумен қосса.

Мақсатпен бұларды процестерді ірілікпен уатылған бөліну және фракцияларға материал измельчённогосы келеді. Таптастырудың грохочения айырмашылығы томға болады, не грохочении жанында елеуіштерде кесектердің сорттауын өндіреді, ал таптастырумен ұсақ кішкентай бөлшектерді бөледі (1-2 мм азырақ) суында немесе, сирек, әуедегі ортада.

Гүрсілдер - грохоченияға арналған аппараттар бөліседі еті тірісіздерді және қозғалушы елеуіштермен. Рудоподготовитель - ныхке ең үлкен тарату фабрикаларда тербелмелі және инерциялық гүрсілдерді алды.

Күріш 3.3. инерциялық гүрсіл:1– қорап;2– елеуіш;3,4– білік ұшқалақ жүктермен;5– рессор стяжкамимен жөнге салатындармен;6– келтіру.

Таптастыру теориялық негізімен әртүрлі ірілік кішкентай бөлшектерінің жығылу әртүрлі жылдамдық заң қолдануы келеді газ тәріздіде немесе, жиірек сұйықта (су) ортаға.

Әртүрлі топтастырғыштардың жұмыс принцибі бірдей: ыдысқа, сумен толтырылған тереңдікке 300-500 мм, пульпаны толассыз әпереді. Кен ең ірі кішкентай бөлшектері ыдыс түбіне жылдам шөгеді, ал ұсақ, орнында болғандар өлшенген күй-жағдайда,- құйып алу - араластырылған табалдырық арқылы бірге пульпа молдығымен топтастырғыштан алыстатылады. Топтастырғыштан арнайы құрылғы көмегі жанында шығарылады және шөккен кішкентай бөлшектің. Ең көп таралғанмен байытатындарды фабрикаларда шиыршықты топтастырғыш келеді, қайда шөккен фракция қашықтауына арналған - құмдардың - айналған серіппені қолданады.

Күріш.3.4. Шиыршықты топтастырғыш.

Онан әрі ұсақталған кенді байытуға ұшырайды, мақсатпен қайсы тұқымның бос барынша көп мүмкін сан қашықтауы нәтижесінде пайдалы элемент концентрациялары оларға жоғарылау келеді.

1. Кендер келесі тәсілдерден біреумен ғанамен байытады:

2. Тәртіптеп сұрыптау гүлденемін, жарқылға және минералдардың кесектерінің түріне. Рудоразборчивыхке ортасыз конвейерлерде бай кен кесектері бөліп алады, мыналар жанында фотометрлі немесе радиометрлік индикаторлармен пайдаланады.

3. Байыту қаттылықпен, сынғыштықтың, және кесектердің түріне томға негізі салынған, не ұсақталу жанында бір минерал үлкен дәрежеде азғындайды, немен басқалар. Грохочением келесі (себумен) концентратқа кенді және құйрықтар бөлуге болады.

4. Электрлік байыту, қайда электр өткізгіштікте ерекшелік қолданылады, электр сыйымдылықтың және минералдардың диэлектрлік қасиеттерінде.

5. Магниттік байыту – минералдардың бөлінуі олардың магниттік қасиеттерімен.

6. Гравитация байыту, қайда тығыздықтардың ерекшелігі қолданылады және сұйықтықтарда минералдардың бидай дәндерінің жығылу жылдамдықтарының немесе ауада.

7. Байыту ауырларды орталарда – минералдардың бөлінуі ауыр сұйықтықтар тығыздықтармен немесе суспензияның. Бір қалқиды, басқалар - батады. Ауыр орталармен органикалық сұйықтықтар, су ерітінділер немесе суспензияларды қызмет етеді.

Флотационное байыту негізі салынған минералдардың әртүрлі дымқылданғыштығының сумен кендердің өңдеуінен кейін флотационнымимен ерекше реагенттермен.

Кен шығатын минералдар мүлдем таза бөліп алу бос тіпті тұқымдар қосыла өскендердің сақтауы артынан сәтті болмайды ұсақтарды бидайдың дәндерлерінде. Кенде оның байыту нәтижелері ұстауға концентратта метал ұстауы көңіл болуымен бағалайды – байыту дәрежесімен. Басқа маңызды көрсеткіш – шығару – санға концентратта метал сан көңіл болуы оның қайта өңделген кенде, үлеспен айтылған бірліктің немесе пайыздармен.

Комплексті кеннің, екі ұстаушылар, үш кен шығатындардың минералдың, сұрыпталған ұшырайды (сайлауға) байытуға, бөлек концентраттарға металдар шығара.

Негізгі әдебиет 3[35-38 стр.],5[57-69 стр.],6[37-38 стр.]

Қосымша әдебиет 8[37-41 стр.],10[31-40 стр.]

Бақылау сұрақтар:

1. қандай негізгі сапалармен кен бағаланады ма?

2. қандай көңіл болу метал өндірісіне кен шығатын шикізат өзндік құнын болады?

3. қандай әдістермен және аппараттармен байытуға кенді даярлайды ма?

Мақсаттың байыту негізгі тәсілдері және олардың 4. атаңыздар ма?

лекция 4. металлургия өндіріс принципшіл схемасы. Кендердің дайындауы және