АТФ, цАМФ, құрылысы

Әртүрлі жүйелер мен мүшелердің жасушаларында нуклеозидтердің монофосфаттарынан басқа ди және трифосфаттары да кездеседі. Олардың ішіндегі аса маңыздыларына аденозиндифосфат АДФ және аденозинтрифосфат АТФ жұбы жатады. АДФ молекуласы АТФ түзілуі үшін қажетті бастапқы субстанция болып табылады. Адениннің үшфосфатты эфирі АТФ, басқа нуклеотидтермен салыстырғанда, энергияның жүздеген дербес жасушаішілік реакциялардың арасында тасымалдануына жиірек қатысады. АТФ–тың рекцияға қабылетті және оңай гидролизденетін екі шеткі фосфаттық тобы қоректік заттардың тотығу барысында ковалентті байланыстар түзеді. Энергиясы мол фосфаттық топтар гидролизденгенде бөлінетін энергияны реакция шығынын қажет ететін кез келген басқа биосинтетикалық процестерді орындау үшін пайдалануға болады.

Сол сияқты, пентозаның құрамындағы екі гидроксил тобы фосфаттық топ арқылы тұйықталған нуклеотидтер кездеседі, оларды циклдыфосфаттар деп атайды. Жиі кездесетіндерге 3′,5′–аденил қышқылы (ц.АМФ) және 3′,5′–гуанил қышқылы (ц.ГМФ) жатады.

ц.АМФ 3′,5′–аденил қышқылы

ц.ГМФ 3′,5′–гуанил қышқылы

Адениннің тұйық тізбекті туындысы ц.АМФ сан–салалы жасушалық дабылдың қызметін атқарады және көптеген жасушаішілік әртүрлі реакциялардың жылдамдықтарын реттейді.