Алыпты жағдайдағы және патологиялық өзгерістерге ұшыраған кеткалар мен ұлпаларды зерттеу жайында айтыңыз

Патоморфологияның ғылым ретінде дамуындағы биологияның іргелі пәндерінің жетістіктері. Патоморфологияның басқа да медицналық ғылымдармен байланысы.

Патологиялық морфология– адамдар мен жануарлар организмінде ауруға байланысты дамитын патологиялық процестердің морфологиялық негіздерін зерттейтін ғылым; Патологиялық морфология жалпы Паталогия морфология және жүйелік Паталогиялық морфология деген екі үлкен бөлімнен тұрады. Біріншісі организмдегі біртектес үрдістерді (қабыну, қызба, зат алмасудың бұзылуы, ісіктің өсуі, т.б.); екіншісі жекелеген органдар мен жүйелердің (өкпе, бауыр, жүрек, бүйрек және қанайналым, тыныс алу жүйелері, т.б.) жұмысының бұзылуын зерттейді.Патология саласында Қазақстанда Патологиялық морфология саласындағы жүйелі зерттеулер қазіргі ҚазҰМУ-да Патологиялық анатомия кафедрасы ашылғаннан кейін (1933) басталды. Қазіргі кезде Патологиялық анатомия ауру морфологиясын организмдік, органдық (ағзалық), тіндік, клеткалық және клеткаішілік деңгейлерде зерттей алады.
Патологиялық морфологияның зерттеу әдісіне: аутопсия (мәйіт), биопсия және тәжірибелік әдіс жатады. Соңғы әдіс Патологиялық морфологияда жиі қолданылады.Мысалы, қатерлі ісік тудырушы (канцерогендік) заттардың, аса улы химикалық қоспалардың, қоршаған ортаның зиянды әсерлерін осы әдіспен анықтайды.

Патоморфология пәні жалпы және жүйелік патоморфология деген екі үлкен бөлімнен тұрады. Жалпы патоморфология үш тараудан түрады:

1. Жалпы нозология;

2. Жалпы этиология және патогенез;

3. Біртектес дерттік (патологиялық) үрдістер.

Патологиялық морфология жалпы биологиялық ғылымдармен тікелей байланысты жэне олардың, эсіресе қалыпты физиология мен биохимия пәндерінің, негіздеріне сүйенеді. Сонымен бірге патоморфология патанатомия пәнімен тығыз байланысты. патофизиология бүлінген жасушаның, тіннің, ағзаның, жүйенің және тұтас организмнің қызметтерін дерттің пайда болғанынан бастап, ең соңына дейін бақылай алады, тұтас организмді, оның реттеуші жүйелерімен біріктіріп зерттейді. Науқас организмнің сыртқы орта ықпалдарына бейімделу мүмкіншіліктерін, ондағы қорғаныстық-компенсациялық жағдайларды зерттейді.Эксперименттік тэжірибеде патофизиологтар физиологияның, электрофизиологияның, биохимияның, гематологияның, морфологияның, иммунологияның белгілі әдістерін қолданады. Соңғы кездерде қазіргі компьютерлерді пайдаланып, аурудың математикалық үлгілерін алуда өзінің орнын алып келеді.

Патоморфологиялық анатомияның әдістері:жануарларға тәжірбие жасау,сырқаттан алынған операциялық материяалдарды,өліктен алынған материялдар зерттеу жайлы жазыңыз.

Аутопсия деп өлу себептерін анықтау үшін мәйітті ашып көру әдісі аталады.Аутопсия көпке дейін патологиялық анатомияның негізгі әдісі болып келеді.Мәйітті ашып көру арқылы көптеген патологиялық өзгерістерді анықтауға болады.Қазіргі таңда ауруханада өлген әрбір науқас осы әдіспен тексеріліп,клиникада қойылған диагноздың дұрыс не қателігі, қолданылған емнің қаншалықты пайдалы және уақытылы болғандығы, аурудың асқыну белгілері,өлу себептері анықталады.Аутопсия кезінде ауру белгілерінтек көзбен көріп қана қоймастан, алынған материалды жан-жақты гистологиялық, гистохимиялық,иммуноморфологиялық,иммуногистохимиялық ИГХ керек болғанда, электронды микроскоптық тексеру мүмкіндігі бар.Кейде ауру диагнозын анықтау үшін бактериологиялық, вирусологиялық зерттеулер де қолданылады. Егер де ашып көру нәтижесінде ауру диагнозы уақытылы қойылмағаны, не жүргізілген ем дұрыс еместігі анықталса, ол жіберілген қателер ауруханада клинико- анатомиялық конференцияда жан-жақты талқыланады.Міне, осы жолмен патологоанатом клиника жұмысына, диагноз қою, емдеу үдерістеріне тікелей қатыса алады. Биопсия деп ауру сипатын анықтау мақсатында науқастың зақымданған тінінен алынған материалды микроскопиялық зерттеуді түсінеді.Демек биопсия деген тірі адамды морфологиялық әдіспен тексеру деген сөз. Биопсиялық зерттеу үшін материалдар әр түрлі жолдармен алынады.Мысалы, асқазан-ішекте және тыныс жолдарынан биопсия аспирация әдісімен алынса, бауырдан, бүйректен, сүйектерден пункция арқылы алынады. Сүйектерді тесу арқылы алынатын биопсияны трепанобиопсия деп атайды.

Биопсия - негізінен ауру диагнозын, әсіресе қатерлі ісіктерді уақытылы анықтау үшін қажет әдіс. Биопсия аурудың алғашқы морфологиялық белгілерін көруге, оның кейінгі даму үдерісін зерттеуге, қолданылған емнің қаншалықты пайдалылығын анықтауға мүмкіншілік тудырады. Биопсия әдісінің клиникада әлі өзін жан-жақты көрсете қоймаған, өте күрделі ауруларды анықтауда жәрдемі зор. Клиника жағдайында науқастан операция жолымен немесе диагнозды анықтау үшін алынған барлық тіндер, қырындылар толық тексеріледі.Қазіргі уақытта биопсия патологоанатомдардың тексеру әдістерінің негізгі түрі болып, оның, әсіресе эндоскопиялық биопсиялар саны жыл сайын тоқтаусыз артуда.Эксперимент арқылы тектеру әдісі де патологиялық анатомияда кеңінен қолданылады.Себебі,кейбір аурулардың келіп шығу механизмін адамда тікелей зерттеу мүмкін емес,сондықтан эксперимент қою әдісінде жүгінеміз.Мысалы көптеген қатерлі ісік тудырушы заттардың,аса улы химиялық қосындыларының әсерін тек осы жолмен ғана зерттеу мүмкін.

алыпты жағдайдағы және патологиялық өзгерістерге ұшыраған кеткалар мен ұлпаларды зерттеу жайында айтыңыз

Патологиялық анатомияның зерттеу әдістеріне аутопсия, био­псия жөне эксперимент арқылы тексеру кіреді.

Аутопсия (грекше autopsia - өз көзімен көру) деп өлу себептерін анықтау үшін мәйітті ашьш көру әдісі аталады. Аутопсия кепке дейін патологиялық анатомияның негізгі өдісі болып келді. Мөйітті ашып көру арқылы көптеген патологаялық өзгерістерді анықтауға болады. Қазіргі таңда ауруханада өлген өрбір науқас осы өдіспен тексеріліп, клиникада қойылған диагноздың дүрыс не қателігі, қолданылған емнің қаншалықты пайдалы және уақытылы болған-дыгы, аурудың асқыну белгілері, өлу себептері анықталады. Аутоп­сия кезінде ауру белгілерін тек көзбен көріп қана қоймастан, алы-нған материалды жан-жақты гистологиялық, гистохимиялық, им-муноморфологиялық, керек болғанда, электронды микроскоптық тексеру мүмкіндігі бар. Кейде ауру диагнозьш анықтау үшін бак-териологиялық, вирусологиялық зерттеулер де қолданылады.

Егер де ашып көру нәтижесінде ауру диагнозы уақытылы қой-ылмағаны не қолданылған ем дүрыс еместігі анықталса, ол жіберілген қателердің бәрі де клинико-анатомиялық конференци-ада жан-жақты талқыналады.

Міне, осы жолмен патологоанатом клиника жүмысына, диаг­ноз қою, емдеу үрдістеріңе тікелей қатыса алады.

Биопсия (bios - өмір, opsis — көру) деп ауру сипатын анықтау мақсатында науқастың зақымданған тінінен кесіп алып, тексеруді түсінеді. Демек, биопсия — тірі адамды морфологиялық әдіспен тексеру деген сөз. Биопсиялық тексеру үшін материалдар эр түрлі жолдармен алынады. Мысалы, асқазан-ішек және тыныс жолда-рынан биопсия аспирация өдісімен алынса, бауырдан, бүйректен пункция арқылы алуға болады. Сүйектерді өдейі тесу арқылы алы-натын биопсияны трепанобиопсия деп атайды. Биопсия — негізіненауру диагнозын, өсіресе қатерлі ісіктерді уақытылы анықтау үшін қажет әдіс.

Биопсия аурудың алғашқы морфологиялық белгілерін көруге, оның кейінгі даму үрдісін зерттеуге, қолданылган емнің қанша-лықты пайдалылығын анықтауға мүмкіншілік тудырады. Биопсия әдісінің клиникада өлі өзін жан-жақты хөрсете қоймаган, өте күрделі ауруларды тексеріп білуге жөрдемі зор. Клиника жагдай-ында науқастан операция жолымен не әдейі диагнозды анықтау үшін алынған барлық тіндер, қырындылар толық тексеріледі. Қазіргі уақытта биопсия патологоанатомдардың тексеру өдістерінің негізгі түрі болып, оның саны жыл сайын тоқтаусыз артуда.

Эксперимент арқылы тексеру өдісі де патологиялық анатоми-яда кеңінен қолданылады. Себебі, кейбір аурулардың шығу механизмін адамда зерттеу мүмкін емес, сол үшін эксперимент жасалады. Мысалы, көптеген қатерлі ісік тудырушы (канцероген) заттардың, аса улы химиялық қосьшдыларының әсерін тек осы жолмен гана үйрену мүмкін. Қазіргі уақытта қоршаган ортаның организмге әсерін білу үшін де эксперименттер кеңінен қолданылады.

Адам ауруының әр түрлі модельдерін эксперимент арқылы тексеру, көптеген аурулардың патогенезін тереңірек түсінуге, оның морфогенезін анықтауға, ei^zjey өдістерін жан-жақты жетілдіре түсу-ге мүмкіншілік тудырады. Дегенмен, экспериментте алынган зер­ттеу қорытындыларын адам патологиясьша тікелей көшіруге бол-майды, эксперимент нәтижесі және де үзақ уақыт клиникалық сьшақтан өтуі керек.

Қазіргі кезенде патологшшық анатомияда электрондық мик-роскопты, цитохимия, радиоавтография жөне т.б. жаңа өдістерді кеңінен қолдануға байланысты патологиялық үрдістерді ультра-қүрылымдар деңгейінде, тіпті молекула деңгейінде тексеру мүмкіндігі бар.

Молекулалық деңгейдегі зерттеулер патологиялық анатомия-ның биохимиямен жақындай түсуіне, көптеген биохимиялық үрдістердің қүрылымдық негізін анықтауға алып келуі созсіз.