II тарау. Оптикалық тарауын оқытуда жасалатын зертханалық жұмыстармен мен оны өткіздің әдістемесі

Микроскоп оптикалық жүйесінен окулярдың объективiнiң жарық берушiсiнен тұрады. Объектив ең қарапайым микроскопта үлкейтiлген шын, керi бейнесi бар нәрсе беріліп, оны қаралатын фокус нүктелердiң арасындағы орналасқан қысқа фокусты жинайтын линза қызмет етсiн, және линзаның қос фокусi. Бейне бұл линза, қолданыстағы қалай лупаның екiншi қысқа фокусты линза басты тоғыста орналасады. Жоғары көрсетiлген кез-келген нүктеден сәйкес келмейтiн нақты кескiндер сәулелер, екiншi линза арқылы өтiп, қатарлас будаға шығады және бақылаушының көзiне түседі. Мынау линзаны (немесе линзалардың жүйесiн) окуляр деп аталады.

Микроскоп берiлген сызықты үлкею, бiрдей объектив Г1дiң көбеюлерiн шығарма және окуляр Г2. Бұл көбеюлердiң әрқайсылары мүмкiн табылған болу

Г₁=

d - қандайда бір заттан объективке дейiн қашықтық; f - бейнеден объективке дейiн қашықтық; F2 – көзден фокусқа дейінгі қашықтық d₀ - 25см тең қарапайым қарайтын ең жақсы көрудi қашықтық

Жұмыстың орындалуы

Құрал-жабдықтар: 1) қысқа фокусты қос-дөңес линза - 2шг.; 2) 3, 5-шi МН шоқтану шамы 3,5В; 0,28 ал тiреуiште; 3) ЛИП-90 зертханалық жабыстырма; 4) тегіс шынылар - 2 дана.; 5) милли метрлiк шыныдағы тор; 6) 30-35см миллиметрлiк сызғыш 7) штатив жұмысы үшін - 2 дана

1-сурет

1. Екi линзалардың тұратын фокусты анықтаңыз.

2. Штатив көзіне қоректендіру үшін негiзiнде 2, ақ қағаздың шамына шағылдырғыштың рөлiн орындаған 3 салып қосыңыз.

3. Штативке биіктігі 4-5см сақинаны шамның үстiнде бекiтiңiз. 4 күңгiрт шыны сақинаға 5 қойыңыз, ал шыныдағы оған 6. Соңғысы бақылаудың обектсі қызмет етедi.

4. Ескере отырып үлкен бейненiң ұлғаюларда не күштi, көбеюге объектив 2ге тең орнатылған. Ол үшiн, көбею таныс болатын және объектив фокус қашықтық, қашықтық d есептеп шығарыңыз және осылай f, үшiн f=2d

5. Линза штативтiң кiшкене табанында объектив ретiнде 7 бекiтiңiз. Линзасы бар тiреуiштiң шейгiнде ол үшiн қағаз түйiртпегi сал осылай штативтiң кiшкене табанына тiреуiш қысыңыз, үшiн линзаны көлденең жайғастырыңыз.

6. Линза - объектив d биiктiкке, тең табылған мағынада миллиметрлiк тордың үстiнде орнатылыңыз

7. F биiктiкке, тең табылған мағынада 8-шi сақина объективтiң үстiнде штативте бекiтiңiз, күңгiрт шыны оған 9 қойыңыз және шам қосыңыз. Тордың бейнесi күңгiрт шыныда екенін тексереміз. Егер бейне қатты алмаса, сақинамен кiшкене табанға сәл жылжытамыз.

8. Сызғышты күңгiрт шыныға қойыңыз және анықтаңыз, бейнеде тең бiр бөлiнудi неше миллиметрлерге тең екенін. Берiлген көбеюге жасалған қондырудың өлшеу дұрыстық нәтиже расталады ма?

9. Бейнені, күңгiрт шыны жаққа баяу қосылысыңыз.Линзаның биiктiкке, тең фокус қашықтықта 10-шi екiншi линза сақинаның үстiнде бекiтiңiз. Бiр көз линза арқылы қалай, көру толтырылған бейненiң жанында жағдайы көз үшiн табылыңыз.

10. Микроскоптың жиналған үлгiсiн көбеюдi анықтаңыз. Ол үшiн сол көзден (25 тарттырып ала) ең жақсы көрудiң қашықтықтарын сызғыш микроскопты жанасаланы орналастырыңыз. Сызғыштың бөлiнуiн бiр мезгiлде сол көз қаралыңыз, ал оң микроскоптың окуляры арқылы - торды. Анықтаңыз, сызғыштың миллиметрлерi тордың бiр бөлiнуiне болып келгенсiз.

11. Лупаның көбеюiн формула бойымен окулярдың көбеюi есептеп шығарыңыз. Микроскоптың көбеюi, окулярдың көбеюiне объективтiң көбеюi арта табылыңыз. Тексерiлiңiз, тiкелей өлшеудiң нәтижесiмен табылған нәтиженi үйлеседi

Бақылау сұрақтары

1. Микроскоптан алынатын бейнеге толық сипаттама берiңiз

2. Осы үлгiде қандай операциялармен микроскоптың көбеюi өзгертуге болады?

2.2 Дифракциялық тор көмегімен жарықтың толқын ұзындығын анықтау

Дифракциялық тор саңылауында мөлдiр емес аралыққа бөлiнген жiп-жiңiшке қатарлас үлкен санды жиынтық болады. Саңылаудың енiнің арасы мөлдiр емес аралық тор периоды деп аталады. Мысалы, егер дифракциялық торда 1 мге 100 сызықшасы болса, тұрақты дифракциялық торда d= 0,01 мм.

Сәулелердiң тор арқылы жүрiсінің сұлбасы 2-суретте таныстырылған.

2 cурет Сәулелердiң тор арқылы жүрiсінің сұлбасы

Сәуле жазықтықтағы тор арқылы перпендикуляр өтетiн бақылаушының қарашығы бiр нәрсеге тидi және көздiң кәдiмгi бейнесi көздiң торлы қабығына келді. Сәуле, тордың саңылауларын айналатын жүрiс, α бұрышқа байланысты кейбiр айырымы болады. Егер мынау айырым мен толқын ұзындығына тең болса онда әр мұндай сәулелердi көздiң бейнесi, тиiстi толқын ұзындығымен анықталады. Көзге тор арқылы шыққан сәуле бойымен симметриялық дифракциялық спектр жақ одан жүгiрiбуге жайғастырылған бақылаушы, көз бұдан басқа, жолығады. Спектрін жақын жұп (1-ші ретті) жолы айырма сәйкес тиісті α түстермен тең.. Спектрін (2-ші ретті) жұбы 2 α жолы айырма сәйкес.

1-шi суретте көрсетілгендей.

λ=

d - танымал тор периоды, ал k - тәртiп. спектр.

Демек, үшiн толқын ұзындығы, тиiстi желi белгiлi анықтасын, әжептәуiр табылуға түскен

Sin α =

Жоғарыдағы 3 суретте көрсетiлген құрал қызмет етедi. бұл миллиметрге бөлiнген сызғыш. Бір соңында сызық бойымен жылжытуға болады, қара экран болып табылады.Бекiтiлген дифракциялық тор сызғыштың басқа соңында. Тор арқылы және көзге шыққан сәуле, экранның қара фонында көрiп қалады. Қашықтық ал тордан экрана дейiн сызғыш бойымен санайды, b қашықтық - анықталатын толқын ұзындығының спектрiне тiлiктен желiне дейiн.

3-сурет

Жұмыстың орындалуы

Құрал-жабдықтар: 1) тiреуiште жарық толқын ұзындығын анықтайтын құрал;

2) 0, 01 м- 0, 02м дифракциялық тор;

3) Жарық көздері

1.Өлшеулердiң нәтижелерiн жазба үшiн дәптерде кесте дайындаыңыз және есептеіңіз

2.Дифракциялық құралды тор шеңберiнде орналастырыңыз және кiшкене көтергіш үстелдi тiреуiште орналастырыңыз.

3. Дифракциялық тор арқылы, көзге құрал бағыттап осылай шыққан сәуле, үшiн соңғы Щитконың көрiнген арқылы тар көздеу саңылауын болды. Бiрнеше тәртiптер көрiнетiн дифракциялық спектрлер бұл ретте жан-жағына қара фондағы Щитко. Спектр еңкiш күй жағдайда қиғаштанудың жоюына дейiн кейбiр бұрышқа торды бұрыңыз.

4. Щитконың шкаласы бойымен қаралатын тор арқылы, қызыл анықтаңыз және спектрлердi күлгiн шегi 1-шi және 2-шi тәртiптер.

5. Дифракциялық тордан шкалана дейiн қашықтықты анықтаңыз.

6. Өлшеудегi нәтижелерi кестеге әкелiп кетiңiз.

7. Тордан басқа қашықтықтағы экраны бар жорғалағыш орнатылыңыз және өлшеу қайталаныңыз.

8. Жарық толқынды ұзындық үшін қызыл шекарасын анықтаңыз және жоғарыда әкелiнген теңдеу бойымен күлгiн сәулелерді зерттейміз.

9.Спектрдiң күлгiн шегiмен толқынның қызыл шегің анықтаймыз.

Қорытынды сұрақтар

1. Тор периоды не деп аталады?.

2. Дифракциялық спектр қалай құрылады және ол қалай дисперсиялық ерекшеленедi?

3 Тiзбек орналасқан жерде қандай қызыл және орта дифракциялық спектрдiң күлгiн бөлiгiмен қатысты?

4. Қалай әсер етедi:дифракциялық спектрлердi бөлiмшелер арасындағы қашықтыққа дифракциялық тордың кезеңіне -

2.3 Спектроскоптың бөлiктеуi және бөлiктеу қисығы бойымен

жарық толқынды ұзындығын анықтау

Мынау жұмысты окуляр көмекімен, суретте 1 -бейнеленген спектроскопты орындайды; 2 - көру түтiгi; 3 - объективтер; 4 - коллиматор; 5 - саңылау; 6-микроөлшегiш бұранда. Спектроскоптың сұлбасы және сәулелердi онда жүрiс 2 суретте көрсеткен.

4-сурет Спектроскоптың

Коллиматордың саңылауы көздінен шыққан жарық сәйкес келмейтiн жайғастырылған жақын, (объектив - коллиматор) линза басты тоғыста саңылау арқылы өтедi, және шегiнде шыны призма қатарлас линзадан кейiн құлайды. Мынау призмада онының негiздеуiне ауытқию және құрама түрлi-түстi бұзылады, өйткенi әр түрлi сағатта әр түрлi сыну көрсеткiштерге сәйкес келедi. Тағы бiр рет призмадан шығатын арналған призманың негiздеуiне ауытқию және көру түтiгiнiң объективiне бағыттайды.

5-сурет

Бiр түстi сәулелердi объектив, әр коллиматордың саңылауы шын түрлi-түстi бейне объектив тоғыстық жазықтықта құрады. Мұндай бейнелерiн көбiнен призма шыңға қарай аударылған қызыл облысы спектрi қай алады, ал күлгiн - негiздеуге қарай. Спектрдiң белгiлi желiсiнде көру түтiгiнiң бекiтуi үшiн спектр құратын жазықтықты тощқа тұрбаның iшi керiлген жұқа тiк жiп қызмет етедi (және жiп) спектрдi нақты кескiннiң қарастыруында спектрдiң бiр бөлiгi ғана көзге iлiнер лупа арқылы окуляр арқылы. Қарастыру үшiн жеке. керек көру түтiгiн спектр бұрылуға уческелiк. Ол үшiн микроөлшегiш бұранда, күйi жақсы тәрiздi (5-шы сурет) микрометр қызмет етедi. Үшiн анықталсын бiрақ сәулелену көзiнде бар болу желiлердi спектрде орналасқан жер сол немесе басқа химиялық. спектроскоптың элементтерiн керек бөлiктеу.. Бөлiктеу, газдың светящегосясы қандай болса да ендi танымал спектр бақылай таратады. Толқын ұзындығын тиiстi бақыланатын желiлерден сау, анықтамалықтан алады. Спектрлiк сызықтардың әрiмен көру түтiгiнiң жiбi содан соң қабысады, өлшемтетiктiң көрсетуi алынады және бөлiктеу қисықтарын салады. Тiк өс арналған ол үшiн танымал толқын ұзындықтары кейiнге қалдырады, ал микрометрдiң көлбеу - тиiстi оларғаның көрсетулерi бойымен; тәжiрибе уақытында түсiрiлгенi. Бөлiктеуден кейiн, белгiсiз зат сызықтық спектр бақылай және бөлiктеу қисығы бойымен әр жаңа спектрлiк сызық үшiн толқын ұзындығын анықтаған мүмкiн микрометрдiң көрсетуiн қисық сол әкелiп, ал анықтамалық бойымен содан соң элементтi спектрiне мынау желiлер жатқанын белгiлi болу.

Жұмыстың орындалуы

Құрал - жабдықтар: 1) екi тұрбалы санақ микроөлшегiш бұрандамен спектроскоп; 2) түтiкше спектрлiк; 3) өндiргiш жоғарғы вольтты «спектр»; 4) 4-12-шi селен ВСi түзеткi 5) токтiң тұйықталуын кiлт; 6) өткiзгiштердi жинақ бiрiктiрушi; 7) тiреуiште мақтаның үзiмiмен сым; 8) спиртпен құты; 9) ас тұзы; 10) сiрiңке.

1-шi тапсырма. Спектроскоптың бөлiктеу қисығын құрылыс. 1. Дәптерге өлшеулердiң нәтижелерiн жазу үшiн кесте дайындаңыз 2. Спектроскоптың құрылысымен және негiзгi түйiндерiмен танысу. 3. Спектрлiк түтiкшелердi оталдыру үшiн құралдың ұстаушысына гелиймен түтiкшеге және 6 шақты-шы кернеуiмен ажыратқыш арқылы тұрақты ток көзге құрал қосыңыз, коллиматордың саңылауы спектрлiк түтiкшеге қабаттастырыла апарыңыз және ток қосыңыз.

4. Бақылау көру түтiгiнiң окуляры арқылы, микроөлшегiш бұранданы айналыңыз, үшiн гелий спектрлiк сызық бәрi бiртiндеп көрiп қалу. Окулярдың ауысуымен қатты олардыңның бейнесi дегенiне жетiңiз

5. Микроөлшегiш бұранда осылай көру түтiгiн оңға бұрыңыз. үшiн, көру жата шеткi қызыл пайда бол траль желiсiн пiстi. Мынау спектрлiк сызықпен тiк жiптi бейне қабысыңыз және кестеге микрометрдiң көрсетуi жазып алыңыз.

Микроөлшегiш бұранда 1 м-шi қадам ие болады, демек бастиекте бөлудiң мөлшер 0, 02 мм, ал бастиек оныны егер 50 тең бөлiктерге делена. Бүтiн миллиметрлер ағып жинал цилиндрда жылжымайтын шкала бойымен таратыңыз, ал үлеспен жүзiншi - бұранданың бастиегiнде шкала бойымен.

.6. Микроөлшегiш бұранда айналдыра, келесi спектрлiк сызықтардың әрiмен жiптiң қосарлануына дейiн көру түтiгiн жылжытыңыз. Әр желi үшiн микрометрдiң көрсетуiн түсiрiңiз және гелийдiң көрсетiлген толқын ұзындықтарына қарсы олардыңның кестесiне, анықтамалықтан взятых әкелiп кетiңiз.

7. Микроөлшегiш бұранда көрсеткiштер жазбалары бойымен және нөлдер, тиiстi мынау көрсетулерге ұзындық, бөлiктеу қисығын шақпақты қағазда салыңыз. Абсцисса ох арналған ол үшiн сол микрометрдiң көрсетулерiн кейiнге қалдыр, ал жарық толқындарды ұзындық ордината оу арналған, тиiстi ауқым таңдап. Бұл қисық нүктелер бойымен. табылған

2-шi тапсырма. Натрийдың толқын ұзындығы, тиiстi спектрлiк сызықтардың ұйғарымы және әр түрлi газдар, бөлiктеу қисығы бойымен.

1.Спирт сымда мақта сулаңыз және коллиматордың саңылауын биiктiкте оны тiреуiштiң көмегiмен нығайыңыз. Мақта жағыңыз және нашар тұтас спектрдi бақылаңыз. Уақталған ас тұзымен жанып тұрған спирты бар мақтаға және натрийдың буларын сары желiнi ұрғашы тоқтымен тұтас спектрдiң фонында пайда болуды байқаңыз. Жiптi онымен қабысыңыз және микроөлшегiш бұранданың көрсетуi жазып алыңыз. Бойымен бөлiктеу қисығы бол натрийдың сары желiсi толқын ұзындығын анықтаңыз. Бойымен ол үшiн. абсцисса ох микроөлшегiш бұранда, мынау нүктеден көрсетуiн кейiнге қалдыр перпендикулярды сүйе онының бөлiктеу қисығынан қиылысына дейiн жалғастырыңыз. Ордината оға қиылысу нүкте перпендикуляр түсiрiлiңiз және толқын ұзындығының тиiстi мағынасы табылыңыз.

2.Спектрлiк түтiкшелердi оталдыру үшiн құралда гелиймен түтiкшеге басқа газбен түтiкшесiмен алмастырылыңыз және тәсiлмен, олисанным жоғары, мұғалiм көрсетiлген кейбiр спектрлiк сызықтар үшiн толқын ұзындығын анықтаңыз.

3. Егер уақытты рұқсат берсе, онда күннiң спектрiнде жұтудың желiсiн фраунгоферовыны бақылауға талаптаныңыз. Ол үшiн сияқты спектроскоп саңылаула й ендi мүмкiн аспанға коллиматор терезе арқылы бағытталыңыз.. Микроөлшегiш бұранда тұрбаны бұрылыңыз, үшiн, көру жата тұтас спектр көрiнген болды. Тұтас спектрдiң фонында көп қараңғы босаң бейнеленген тiк сызықтар зейiндi бақылауда байқауға болады.

Қорытынды сұрақтар

1. Спектроскоптың құрылғысын түсiнiсiңiз және жарық шоңдарды жүрiстi салыңыз.

2. Егер саңылаудың енiн өзгертсе сызықтық спектрдi қалай өзгертедi?

3. Саңылау нелiктен коллиматордың линзасы басты тоғыста орнатады?

2.4 Фототоктiң Жарықтылық күшiнің тәуелдiлiгін зерттеу

(6-шi сурет) селендiк фотоэлементтi осы жұмыста қолданылады. Ол алтынның жұқа селдiр қабат жағылған пiшiн темiр дөңгелек пластинкадан 2-шi селенiнiң бүркенген қабат 1 тұрады. 3. Темiр тақташадан және фотоэлемент көмегiмен электр тiзбегiне қосылған қысқыштарға жасалған бұрулар (онында түйiспелi балдақ қойылған) 4) алтынның қабыршағы. Алтын атомдардың бiр бөлiгi арнайы өңдеудiң нәтижесiнде кемтiктiк өткiзгiштiк ие селенге кiредi, және электрондық өткiзгiштiкпен қабат онда құрады.

6 сурет

Өткiзу қабiлетiнiң әр түрлi түрiмен екi қабаттарға шегiнде мен электронды жасаңыз -- жыртық өткелi.

Фотоэлементтiң жарығында өткел электр өрiсiсiнiң iс-әрекетiмен электронды-көп тесiктi бөлiнген еркiн заряд жеткiзушiлер құрады: электрон электронды шалаөткiзгiште жиналады, ал тесiк - жыртық. Фотоэлементi қысқыштарында нәтижесiнде фотосы электрқозғаушы күш пайда болады.

Егер фотоэлемент гальванометрге қосса және жарық түсiрсе, онда шынжырда фототоктiң фототок, күшi пайда бол жарықталғандықтан бағынышты болады.

(6-шi сурет) құрал, осы жұмысты орындаған 1, жабық шеттерiмен көлденең жайғастырылған пластмассалық тұрбасын болады және нығайтылған екi тiреуiштерге. Сол тұрбаның бiр бөлiгiнде кесiк тұрбаның бiр бөлiк орнатылған екi қысқыштармен құрама иiлгiш өткiзгiштермен 2 фотоэлемент табады. 3 фотоэлемент сап көмегiмен мүмкiн горизонталь ось 90ге айнала бұрылу. Айналу осы фотоэлементтiң белсендi беттiң диаметрi бойымен өтедi. Бұрылу бұрышы құралдың тұрқысын бет нығайтылған бұрышты өлшегiштiң шкаласы бойымен анықталады.

Тұрба орта бөлiк екi жартыда ашылады. Жабық жартылар тұрба жағалай жайғастырылған саңылау астында құрады. Саңылау қара заттан қақпақ жабық.

Бөлiнулермен 4-шi нығайтылған шкала тұрбаның қайырмалы қақпағы асында 0 30см аралығындағы, және де нөлдiк шкала бөлiгi жазықтықпен сезгiш, фотоэлемент қабыршақтана үйлеседi.

Құралдың тұрбасы бiрнеше қорғаныстық қабырғалар iшiнде ие болады және қара күңгiрт реңктi. Қабырға көрiнген сәуле шығарудан фотоэлементтi қоруыштайды, ал қара реңк - жарық дақтардан. Құралға 5-шi микроамперметрдi тiркеледi және 6 3, 5 Втерде шамы бар табанды. Шам көз тәжiрибелердегi шыққан сәуле.Осы жұмыста жарықталғандықтан фотоэлементтiң фототогiнiң күшiн тәуелдiлiк зерттеуi керек және мынау тәуелдiлiктi кесте салыну.

7 сурет

Жұмыстың орындалуы

Құрал-жабдықтар: 1) фотометрияның заңдары зертханалық зерделеу үшiн құрал; 2) 100 мкке микроамперметр, M-24 3) шоғырлағыштарды батарея 3-HKH-10 немесе селен BC-4-12лерi түзеткi 4) сырғыма PП-6 реостат 5) токтiң тұйықталуын кiлт; 6) өткiзгiштердi жинақ бiрiктiрушi

1. Өлшеулердiң нәтижелерiн жазба үшiн кесте дәптерде дайындалыңыз және есептеулер

2. Құралдың құрылғысымен танысу

3. Тұрбаның Арасына құралдың фотоэлементi перпендикуляр орналастырыңыз және (2-шi сурет) микроамперметрi бар оның қысқыштары бiрiгiңiз

4. Ток көзiсiне ажыратқыш арқылы қосыңыз және электр шамын реостат және 10см фотоэлементтен қашықтықта, реостат оны құралдың iшi орнатыл мұндай жiптiң қызуы терiп алыңыз, үшiн микроамперметрдiң мергенi барлық шкалаға ауып кеттi.

5. Шам арасындағы қашықтық артыңыз және фотоэлемент және арқылы әр 2см ток күшiн өлшенiңiз. Ар жағында өлшеулердi нәтиже - кестеге жазылыңыз:

6. Әр жағдай үшiн формула бойымен фотоэлементтiң Е жарықталғандық есептеңiз

I— күш қайда (оны жуықтап тең 1 кд қабылдайды) көз таң ағарып атып келген; г - шам арасындағы қашықтық және метр бейнеленген фотоэлементпен. Нәтиже кестеге жазып алыңыз.

7. Шақпақты қағазда кестенiң санмен көрсетiлген деректерi бойымен салыңыз жарықталғандықтан фототоктiң күшiн тәуелдiлiктiң кестесi. Абсцисса ох арналған, люкстердегi жарықталғандықты кейiнге қалдырыңыз, ал ордината оу арналған - фото күш - микроамперлердегi тогi

Қорытынды сұрақтар

1. Қай селендiк фотоэлемент күйi жақсы?

2. Фотоэлементтiң жарықталғандығынан фототоктiң күшiн қалай бағынышты болады?

3. Шамнан фотоэлементке дейiн қашықтықты ойдағыдай өзгертедi, үшiн ток күшi екi рет үлкейттi ме?

4. Нелiктен уақытында тәжiрибенiң орындауы фотоэлементтiң жағдайы өзгертуге болмайды және шамның жiбiн қызу?

5. Жасалған қорғаныстық қабырғаларды құралы не үшiн тұрбаның iшi және ол нелiктен қара күңгiрт бояу iшiнде сырлаған?

2.5 Шамның коэфициенттерін салыстыру, шамының жарықты қайтарып беруi және люминесценттiк шам

Көз сипаттамалар ы олардың үнемдiлiгiн салыстыруға рұқсат беретiн еселiктi болып көрiнедi - жарық қайтарып беру. Ол (люмендердегi) шаммен толық жарық ағын Ф, қарым-қатынасымен (ваттардағы) шамның қорегiне қуат Рдың жұмсалатын анықталады:

8-сурет

Көз сол таң ағарып атып кел үнемдiрек анық, қарағанда жарық қайтарып беру оның еселiгi жоғары.

Қуат шоқтану шамы көпшiлiк бөлiгi инфрақызыл сәулелердi түрде таратады, мұндай шамды жарық қайтарып берудi еселiк сондықтан салыстырғанда айғыздаған, шамамен 10 лм / Вт

Желi жұмсалатын люминесценттiк шамда 50% қуаттан астам түтiкшенiң қабырға жағылған люминофорлармен поглощается ультракүлгiн сәуле шығарудың қуатына айналады, және олардыңның люминесценциясын шақырады. Тиiстi люминофорлардың таңдап алуымен жарық алуға болады, жақын күнге спектрлiк құрам бойымен. 40--50лм/Вт люминесценттiк шамдардың жарық қайтарып беруiн еселiк.

1-шi бейнеленген суреттегi желiсiне шамын қосуы маңызды схема. Шамның Эның электродтарымен дәйектi түрде Др кедергiштi қосылады, ал ол параллель - С стартер. Ол неон толтырылған кiшiгiрiм дәрежелiк түтiкше болады. Стартер электродтардың бiрлерi никел, ал екiншi екi металлдық тақташа жасалған.

Желiнiң кернеуi төмен стартер тұтату потенциал бiрнеше. Разряд бiрiншi сәтке сондықтан желiге шамның қосуында стартер электродтардың арасындағы пайда болады. Разряд электр қуаты екi металлдық тақташа қызады; ия, ол шынжырды тұйықтайды, және люминесценттiк шамының электродтары болып шық желiге дәйектi түрде қосылған. Бұл ретте шамның электродтары арқылы ағатын ток олардың ысию.

Жiптердi стартердiң екi металлдық тақтасының қасиет анықталатын жылыту шағын аралық арқылы кешiк тоқтатылады, өйткенi онда разрядтың тоқтатылуы артынан стартердiң екi металлдық тақтасы желпiнiп, түзетiп, түзетедi және шынжыр тарқайды. Кедергiштегi өздiшiнен болатын индукцияның ЭҚҚы тiзбектiң ажырауда есебiнен шам электродтарында кернеу жоғарылататын кернеу импульс пайда болады. Шамның қыздырылған электродтарымен термоэлектрондық эмиссияда болады. Қосылған кернеудiң электродтары электрондарды үлкен санды бар болуда маң шамда разрядтың оталдыруы үшiн әжептәуiр көрсетiлдi. Кедергiште, шамда кернеу кернеудiң кемуi электр разрядтың пайда болуында едәуiр арт азаяды және стартерде разрядтың оталдыруы үшiн жеткiлiксiз болады.

Кедергiштегi өздiшiнен болатын индукцияның ЭҚҚы тiзбектiң ажырауда есебiнен шам электродтарында кернеу жоғарылататын кернеу импульс пайда болады. Шамның қыздырылған электродтарымен термоэлектрондық эмиссияда болады. Қосылған кернеудiң электродтары электрондарды үлкен санды бар болуда маң шамда разрядтың оталдыруы үшiн әжептәуiр көрсетiлдi. Кедергiште, шамда кернеу кернеудiң кемуi электр разрядтың пайда болуында едәуiр арт азаяды және стартерде разрядтың оталдыруы үшiн жеткiлiксiз болады.

Құрал жабдықтар: 1) стартермен люминесценттiк шам және кедергiшпен; 2) шоқтану шамы үстелге қоятын; 3) үшiн құралдан фотоэлемент фотометрияның заңдары зерделенген; 4) шкаласы бар M-24 100 мк микроамперметр; 5) қарсы алдынан жұмыстар үшiн штатив; 6) өлшеу сантиметр бөлiнулерiмен таспа; 7) өткiзгiштердi жинақ бiрiктiрушi;

1. Өлшеулердiң нәтижелерiн жазба үшiн кесте дайындалыңыз және есептеулер

2. Люминесценттiк шамның құрылғысымен танысу және онының қосуын сұлбамен.

3. Осылай қара қағаздан қалпақтары шамға кигiзiлiңiз, үшiн ортасында

4. 1 \5 ашылған 1 \5 түтiкшенiң бiр бөлiгiнде қалды. Ашылған шамның бiр бөлiгiмен ақ тақта да қара пергаменттi қағазды жабыңыз үшiн ол көрсетiлудi жой таң ағарып атып келген.

5. Штативтегi фотоэлементтi бекiтiңiз және онының микроамперметрмен бiрiгiңiз.

Ескерту. Мұғалімнің рұқсатынсыз электр желісін іске қосуға тыйым салынады.

6. Желiге шамның қосуынан кейiн (2-шi сурет) шамның ортасына қарсы фотоэлементiн орналастырыңыз. Шам арасындағы қашықтық және фотоэлемент микроамперметрдiң жанында алдымен 100мкА, содан соң 80 көрсетер едi терiп алыңыз, және 60мкА. Бұл ретте фотоэлемент сол үшiн қадағала шамы бар бiр деңгейде болдыңыз, ал оның бетiн толығымен жарықтандырылды және бiрқалыпты. Мынау қашықтықтар өлшеңiз.

7. Люминесценттiк шамды сөндiрiңiз және шоқтану шамын қосыңыз. Бiр биiктiкте фотоэлемент осы шамнан орнатылыңыз.

8. Шам жылыса, мұндай шам арасындағы қашықтықтар терiп алыңыз және фотоэлементпен, үшiн микроамперметрдiң көрсетуi бiрiншi шамы бар тәжiрибе алынған көрсетулер қайталанды.. Мынау қашықтықтар өлшеңiз.

9. Әр өлшеудiң нәтижелерiне және шамдардың қуаттарын мағына кестеге жазып алыңыз

10. Әр өлшеудi нәтиже арналған шамдарды жарық қайтарып берудiң еселiктерiн қарым-қатынас есептеп шығарыңыз және онының орташа мәнi табылыңыз.

Қорытынды сұрақтар

1. Құрылғы қандай және люминесценттiк шам әрекет ету қағидаты, жұмыс пайдаланылатын бұл

2. Люминесценттiк шамның жарық қайтарып беруiн еселiк нелiктен артық, қарағанда

3. Жұмыс нелiктен бұл люминесценттiк түтiкшенi 1 \5 бөлiктi пайдаланады.

2.6 Фотоаппараттың құрылғысын зерттеу және фотоға түсiру

Фотоаппарат ашықтыққа жарық өтпейтiн камера, объектив, бекiтпе, көздеу механизмнан тұрады және көзбелгiлер.

Кез-келген фотоаппараттың негiзгi бөлiгi - объектив, ол линза күрделi жүйе болады және (оптикалық объективтiң орталарыдан басты тоғысқа дейiн қашықтық) фокус қашықтық сипатталады және жарық күшiсiмен. Жарық күшiсi онының фокус қашықтығына объективтiң диаметрiнiң қарым-қатынасымен өлшенедi

Объектив суретке түсiрiлетiн бұйымды шын, керi, кiшiрейтiлген бейненi қабыршақта жасайды. Жарық өтпейтiн камера әсерден қабыршақ жарықсезгiш қабат бөтен қоруышта таң ағарып атып келген.

Бекiтпе қабыршақты жарықсезгiш қабатқа жарық қуатты әсер үшiн қажеттi мөлшерлi уақытқа объектив ашылуға рұқсат бередi. Ашықтыққа көздеу механизм көмегiмен объектив арасындағы қашықтықты өзгертедi және суретке түсiрiлетiн бұйымдарды айқын кескiннiң онындағы алуы үшiн қабыршақпен.

Көзбелгi кадрда бейненiң дұрыс орналасқан жерi үшiн қызмет етедi және ашықтыққа туралауға созыл

Қарағанда артық объективтiң толық тесiгiн диаметр және фокус қашықтық кем, е объективтiң жарық күшiсi, өйткенi сол артық. қабыршақ жақсы жарық түсiрiлген және, демек (экспозиция уақыт - әрекет ету уақыт қабыршақ жарықсезгiш қабатқа таң ағарып атып келген) кiшi ұстам талап етiледi. Объективтiң тесiгiн диаметр домалақ тесiкпен жарық өтпейтiн арақабырғасымен өзгертуге болады – көкетпен. Диафрагмирование айқындылық шек артады,. құралғыға үйретiлмеген бұйымдары кескiн айқындық артады. Ол бiр мезгiлде қабыршақтың жарықталғандығын азаяды. Ұстам көкеттiң тесiгiн кемiтуде арту керек. Көкеттердi жайғастырылған шкала объектив жиектемеде, және де шкалада үлкенiрек цифр көкеттiң тесiгiне кiшiрек сәйкес келедi.

Ұстамның ұйғарымы. Ұстам негативтiк материалдың жарықсезгiштiгi, түсiрiлiмнiң бұйымын жарықталғандықтан бағынышты болады және көкет. Жарықсезгiштiк қабыршақ орамаға көрсетедi. Жарықталғандық бағынышты бол жыл, түсiрiлiмнiң күнiн сағат, ауа райының күйi, объективтiң тесiгiн диаметр кешiк.

Дұрыс ұстамды ұйғарым фотосуретте ең қиын болып көрiнедi. Ең жақсы нәтижелер ұстамды әжептәуiр дәл анықтауға рұқсат беретiн фотоэлектрлiк экспонометрлер берiледi.

Негiзгi экспонометрдiң бiр бөлiктерi - селендiк фотоэлемент және гальванометр. Iс-әрекетпен фотоэлементте таң ағарып атып кел пропорционал құлайтын жарық ағынына фототок, ток күшi пайда болады. Экспонометр ток күшi бойымен таспа сезiмталдық байланысты ұстамды анықтауға рұқсат беретiн калькулятор ие болады және көкет.

9 сурет

Фотоаппараттың негiзгi түйiндерiмен жұмыста, ашықтыққа туралауды таратып, көкет орнатып, экспонометр бойымен анықталуға үйренуге танысу керек және ұстам құралғыда орнатсын және бiрнеше суреттердi жасау.

Ескерту. Фотоаппарат күрделi қымбат оптикалық аспапты болып көрiнедi. Онымен бұрылсын, операция шамадан тыс күштерсiз таратқан объективтiң линзаларының беттерiнiң саусақтарымен ұқыпты тиюы керек.

Жұмыстың орындалуы

Жабдық: I) фотоаппараттың төбесі; 2) экспонометр «Ленинград»; 3) қабыршақпен үнтаспа.

1.Фотоаппараттың негiзгi түйiндерiмен танысыңдар. 4-шi тетiктi (1-шi сурет) жоғарғы қақпақта бекiтпенiң жүргiзуi, айнаның қондыруы үшiн қызмет етедi және кадрдың қайта орауы. Бастиек 2 көмегiмен ұстам орнатады. Бастиек ол үшiн аздап көтеру керек және, бойымен қайтарып, нүктеге қарсы талап етiлетiн цифрын орнатылу. Бекiтпенiң түсiруi 3-шi батырманың басуымен жүзеге асырады. 1-шi бастиек үнтаспаға қабыршақтың қайта орауы үшiн қызмет етедi. Қайта ораудың жанында батырмаға 5 басылуы керек және мергеннiң 1 сағат бастиекке айналу.

Суретке түсiрiлетiн бұйым әр түрлi қашықтықтардың құралғысынан мүмкiн табу. Мынау объектив арасындағы қашықтық байланысты және қабыршақты өзгертуге болып келедi. Бұл винттiк бұранданы көмегi бар объективтiң ауысуымен жүзеге асады. Ашықтыққа туралаудың жанында көзбелгiге қарайды.

10-сурет 11-сурет

Бейнеленген суретте туралауының жанында сәулелерiн құралғысында жүрiс 2. 1-шi объектив арқылы өтiп жаңқала, құла қабыршақ 3 жабатын айна 2 көлбеген, және одан көрiнiп, призма 4 бiр нәрсеге тиюдi. Бұдан әрi арқасында толық көрсетiлуiне призманы көлбегеннен қырла жаңқала көзбелгiнiң линзасына 5 жүредi. (1-шi сурет) 3, айна бекiтпе фотоға түсiруде батырманы тықырт көтерiледi, және бекiтпе ашылған күйiнде объективтен жаңқала қабыршаққа, оны жарық кiрiп кете тiкелей кездеседi. Көкет орнат объективтегi бұрылатын сақина көмегiмен.

2.Құралғы бекiтпе көтерiңiз және, көзбелгi бойымен кескiн айқындық объектив жиектеме айналдыра дегенiне жетiңiз. Объектив бұл ретте толығымен ашылған болуы керек. Бейне бақылай, жарықталғандықтың өзгерiсiмен iзiне түсiңiз және диафрагмированиию жанында айқындылық шек

3.Экспонометр бойымен ұстамды анықта суретке түсiрiлетiн бұйымға экспонометрдiң фотоэлементi бағыттал қарсы (3-шi сурет) 1-шi мерген гальванометр орнатқан бөлiнудi анықтаңыз, егер мергендi ауытқымайды, бұл реттегi ауыстырып қосқыш бүйiр қырда бұр қосымша ретiнде ашыл фотоэлемент арман етедi және фототок кiшiрек жарықталғандықта пайда болады. 4-шi дисктiң бұрылысымен қабыршақтың пайдаланылатын сiзiмен 5 сезгiштiк ойықта орнатылыңыз. Мерген 6 шкала бөлiгiне қарсы 7 қойыңыз.

4. Фотоаппарат оқталыңыз. Ашықтыққа құралғыны бағыттаңыз,. Бiрнеше суреттердi жасаңыз. Әр сурет үшiн қашықтық, жазып алыңыз

5. Үнтаспаға шешiлген қабыршақ керi қайта ораңыз және фотоаппараттан үнтаспасын суырып алыңыз

Бақылау сұрақтары

1. Фотоаппарат бұйым,үлкен қашықтық, және айқын кескiндi алды.: Қайсы тұста құралғының объективi керек жылжу, үшiн бұйым аз суретке түсiруге болады.

2. Қандай қашықтықта қатысты және. -алынатын бұйым үшiн суретке объектi түсiрiледі ме?