Перестройка

Перестройка — период в истории СССР, в ходе которого про­изошли кардинальные преобразования в жизни советского общества, результатом которых стал отказ от социалистического пути развития и распад СССР. Перестройка в СССР тесно связана с деятельностью М.С. Горбачева — профессионального партийного функционера, избранного 11 марта 1985 г. Генеральным секретарем ЦК КПСС. Курс на перестройку был официально объявлен 23 апреля 1985 г. на Апрельском 1985 г. пленуме ЦК КПСС. Первоначально новая политика называлась не "перестройка", а "ускорение и перестройка", причем термин "ускорение" употреблялся гораздо чаще. "Ускорение" подразумевало резкое увеличение производительности труда, экономический рост за счет полного раскрытия "экономического потенциала социализма". Перестройка длилась 6 лет (1985 — 1991) и в своем развитии прошла три основных этапа: 1985 - 1988 гг. - поиск путей развития, преобразования в рамках существовавшей партийно-политической системы; 1988 — 1990 гг. — реформа политической системы после XIX партконференции, учреждение и усиление парламентаризма; 1990 — 1991 гг. — период дезинтеграции и распада СССР. Перестройка на начальном этапе (1985 — 1988) выражалась в: значительном обновлении и омоложении руководителей всех уровней; поисках путей "ускорения" экономического развития (возрождении кооперации); проведении политики гласности; инициативах во внешней политике. XIX Всесоюзная партийная конференция 28 июня 1 июля 1988 г. в Москве. Главным итогом стало принятие решения о проведении политической реформы в СССР. Политическая реформа заключалась в: возрождении и претворении в жизнь лозунга ленинских времен "Вся власть — советами; превращении советов из номинальных органов — в реальные органы власти на всех уровнях; учреждении нового политического органа — Съезда народных депутатов СССР; проведении альтернативных выборов съезда народных депутатов СССР.

Последствия перестройки крайне неоднозначны и многоплановы. Безусловно, получение обществом социальных и политических свобод, гласность и реформирование планово-распределительной экономики являются положительными моментами. Однако, процессы, происходившие в период перестройки в СССР 1985 – 1991 гг., привели к распаду СССР и обострению тлевших долгое время межнациональных конфликтов. Ослаблению власти, как в центре, так и на местах, резкому снижению уровня жизни населения, подрыву научной базы и так деле.

42. Першапачатковае засяленне Бел. Славянская каланізацыя

Нараўне з балтамі, германцамі, раманцамі, кельтамі і іншымі этнічнымі групамі славяне былі адной з галін індаеўрапейцаў, якая рассялілася на еўрапейскім кантыненце. Рымскія аўтары І-ІІ стст. называлі славян венедамі. Гісторыкі VI ст. – антамі і склавінамі. У пачатку VI ст. н.э. пачалося “Вялікае перасяленне народаў”. VI-VIІ стст. падзяліліся на тры вялікія групы: заходніх славян (Вісла-Одэрскае міжрэчча, сучасныя палякі, чэхі, славакі і інш.), паўднёвых славян (Балканскі паўвостраў, сучасныя балгары, сербы, харваты, славенцы і інш.) і ўсходніх славян (сучасныя беларусы, рускія і украінцы). Усходнія славяне каланізавалі абшары Усходняй Еўропы.Нават на сучасным этапе вядуцца споры наконт прародзічаў славян: славяне або балты. Большасць лічыць што да вялікага перасялення тэрыторыю сучаснай Беларусі займалі балты, але былі асіміляваны славянамі. Нельга сцвяржаць, што працэс быш мірным: бо у некаторых балцкіх гарадзішчах 7-8 вв зафіксаваны сляды пажараў, гэта можа следчыць аб сутыкненнях балтаў і славян. Крывічы-палачане рассяліліся ў сярэднім цячэнні Заходняй Дзвіны. Першае датаванае ўпамінанне пра крывічоў змяшчаецца ў “Аповесці мінулых часоў” і адносіцца да 859 г., дзе гаворыцца, што варагі бралі з іх даніну.Па-рознаму тлумачаць гісторыкі назву племені – “крывічы”. Адны яе выводзяць ад прозвішча старэйшыны роду Крыва, ці ад слова “кроўныя” (блізкія па крыві). Іншыя, ад імя язычніцкага святара Крыва-Крывейтэ. Дрыгавічы займалі значную частку Паўднёвай і Цэнтральнай Беларусі. Важнымі дрыгавіцкімі гарадамі з’яўляліся Тураў, Пінск, Слуцк, Менск. Апошні ў далейшым быў заваявыны крывічамі і ўвайшоў у склад крывіцкага Полацкага княства. На аснове ж племяннога княжання дрыгавічоў у делейшым сфарміравалася Тураўскае княства.. Найбольш значнымі гарадамі на іх землях былі Гомель, Чачэрск. У летапісе пра радзімічаў гаворыцца, што яны прыйшлі “от ляховъ (палякаў)”. Але гэтае сцвярджэнне не падцвярджаецца археолагамі. Першыя летапісныя звесткі пра радзімічаў адносяцца да 885 г.

У той жа час іншыя даследчыкі адмаўляюць існаванне старажытнарускай народнасці. У далейшым, у выніку эканамічнага, сацыяльнага і дзяржаўнага развіцця Старажытнай Русі складваліся групы княстваў і зямель, што з’явілася адной з перадумоў узнікнення ў будучым беларускай, русскай і украінскай народнасцей.

43. Раннефеадальныя княствы. Тураўскае і Полацкае

Упершыню Полацк узгадваецца пад 862 г. У 860-я гг. адбыўся паход кіеўскіх князёў Аскольда і Дзіра на Полацк. У 882 г. сталіцу крывічоў падпарадкаваў Кіеву вядомы старажытнарускі князь Алег. У 907 г. Полацк, як саюзнік Кіева, прымаў удзел у сумесным паходзе рускіх князёў на сталіцу Візантыйскай імперыі – Царград (Канстантынопаль). Хрысціанства. ІЗЯСЛАЎ княжыў у Полацку прыкладна з 988? па 1001 гг. Гэта быў адукаваны князь, які клапаціўся аб распаўсюджанні хрысціянства і адукацыі ў сваім княстве, за гэта яго празвалі “князь-кніжнік”. пасля смерці стаў малалетні БРАЧЫСЛАЎ ІЗЯСЛАВАВІЧ (1003-1044 гг.). Менавіта пры гэтым князі Полацкая дзяржава пачала сваё хуткае ўзвышэнне і дасягнула найвялікшай палітычнай вагі. У 1029 г. у Брачыслава нарадзіўся сын – УСЯСЛАЎ, пазней празваны Чарадзеем. З 1044 па 1101 гг. ён кіраваў Полацкім княствам. У спадчыну Ўсяславу дасталася моцная дзяржава і вялікія грашовыя сродкі, а так сама палітычны аўтарытэт кіраўніка магутнага княства. У 1054 г. памірае Вялікі кіеўскі князь Яраслаў Мудры. Ён пакідае 7 нашчадкаў, а каб старэйшыя з іх не прыцяснялі малодшых, завяшчае полацкаму князю быць гарантам выконвання ўмоў свайго тэстаменту. Амаль 10 год працягвалася мірнае суіснаванне дзвюх старажытнарускіх дынастый – Рагвалодавічаў і Яраславічаў. Але ў 1065 г. пачынаецца барацьба Ўсяслава з Кіевам і Ноўгарадам, якімі валодалі старэйшыя Яраслававы сыны. Усяслаў спрабаваў захапіць Пскоў, але няўдала. У 1066 Усяслаў захапіў і разрабаваў Ноўгарад, вывез з наўгародскага Сафійскага сабору царкоўныя рэчы для пабудаванага раней ў Полацку трэцяга ва ўсходніх славян Сафійскага сабора. Ўсяслаў сам падзяліў сваё княства на ўдзелы паміж шасцю сынамі. Галоўны ўдзел – Полацкі - дастаўся Рагвалоду (у хрышчэнні Барысу), Мінскі – Глебу. Глеб стаў праводзіць актыўную палітыку. У 1116 г. ён здзейсніў паход на Слуцк, адбіў паходы паўднёварускіх князёў на Мінск, Оршу і Копысь. У 1117 Глеб ваяваў са Смаленскам і Ноўгарадам. паход рускіх князёў на Мінск. У 1119 г. Мінск быў асаджаны, Глеб узяты ў палон, вывезены ў Кіеў і пасаджаны ў поруб, дзе і памёр пры загадкавых абставінах. У 1151 г. адбылося першае выступленне полацкага веча супраць князя. Рагвалод Барысавіч выгнаны, на трон запрошаны мінскі князь Расціслаў Глебавіч, але не надоўга. Ужо ў 1158 г. у Полацак вярнуўся Рагвалод. А ў 1162 г. веча запрасіла на княжэнне З 60-х гг. XIII ст. узмацніліся сувязі Полацка з Наваградкам, на полацкае княжэнне сталі запрашаць літоўскіх князёў. паступоваму ўваходжанню Полацкай зямлі ў склад ВкЛ, але з пэўнымі правамі на аўтаномію. княства Тураўскае. Гэта княства месцілася на землях дрыгавічоў, у басейне ракі Прыпяць. Калі Заходняя Дзвіна – вялікі гандлёвы шлях з Балтыкі на поўдзень, то Прыпяць – гандлёвы шлях паміж Кіевам і Заходняй Еўропай. Да таго тут былі ўрадлівыя землі, спрыяльны мяккі клімат і лясы, багатыя на дзічыну і сыравіну. Усе гэта спрыяла больш хуткаму развіццю земляробства, аддзяленню рамяства і станаўленню ранняга феадальнага грамадства. Першы галоўны горад княства – Тураў упершыню ўзгадваецца пад 980 г. у сувязі з князем Турам, які, як і Рагвалод Полацкі, быў з варагаў. Але хутка Тураў быў падпарадкаваны суседняму Кіеву. Тураў атрымліваў старэйшы сын Вялікага кіеўскага князя, які займаў потым бацькава месца ў Кіеве, а Тураў зноў атрымліваў старэйшы сын новага кіеўскага князя. Пачаў гэтую традыцыю Ўладзімір Святаслававіч, у 988 г. ён перадаў Тураў старэйшаму сыну Святаполку, Яраслаў Мудры – Ізяславу і г.д. Знаходзячыся пад уплывам Кіева, Мангола-татар набегі. Крыху пазней за Полацкае і Тураўскае княствы, на захадзе сучаснай Беларусі ўтвараліся невялікія ўдзельныя славянскія княствы. Наваградскае, ваўкавыс і Гродзенскае.