ІІ бөлім. Жалпы рецептура. 3 page

а/ Н-холиномиметиктер. Бұлар екі сатылық әсер береді. Бірінші сатысында қозу пайда болып, екіншісінде тежелумен алмасады. Никотин - темекі жапырағының алколоиды, емдік құндылығы жоқ.

Лобелин гидрохлориді -1% - 1 мл ампулалы ерітіндісі. Каротид шумағы рецепторларына холиномиметикалық әсер етеді. Тыныс алу орталығын рефлекторлы жолмен қоздырады. Алдымен қан қысымын көтеріп, сосын тез арада төмен түсіреді. Дем алуды жақсарту үшін қолданылады.

Rp.: Sol. Lobelini hydrochloride 1%-1 ml

D.t.d. № 10 in amp.

S. Тері астына 1 мл-ден.

#

Цититон (0,15%) 1 мл ампула түріндегі цитизиндік алкалоид. Лобелинге ұқсас, көп мөлшерде тежегіштік әсер етеді. Дем алуды жақсартады. Әсері жылдам байқалады.

Rp.: Cytitoni 1 ml

D.t.d. № 6 in ampull.

S. Көк тамырға 1 мл-ден глюкозамен бірге.

#

«Табекс» түймедағы- құрамында цитизин және «Лобесил» түймедағы- құрамында лобелин бар. Шайнау ретінде темекінің орнына пайданады. Сағыз «Гамибазин» - құрамында анабазина гидрохлориді бар. Бұларды темекі тартудан айыру үшін қолданады.

б/ Н – холинорецепторларға тежегіш әсер ететін дәрілер.

1/ Ганглиоблокаторлар (вегетативті ганглийдегі қозуды өткізбей тежейтін дәрілер) симпатикалық және парасимпатикалық, бүйрек үсті безінің милы қабатының, каротид шумағының холинорецепторына тежегіш әсер етеді.

Ұзақ уақытқа қолданылатын дәрілер: пентамин, пирилен, бензогексоний, ал қысқа уақытқа әсер ететін: гигроний, арфонад.

Бензогексоний (Гексаметоний бензосульфонаты, Гексоний Б және т.б.) - 0,1 г түймедағы; 2,5% 1 мл ампулалы ерітінді – белсенділігі жоғары, ішекте нашар сіңіріледі, сондықтан парентеральдық әдіспен енгізіледі.

Бұны гипертониялық ауру, жүрек демікпесі, жарақатты ауру, шеткі тамырлардың тарылуы кезінде қолданады. Қосымша қатерлі әсерлерінен әлсіздік, бас ауруы және айналуы, жүректің соғуы және ортостатикалық коллапс байқалуы мүмкін.

Rp.: Sol. Benzohexonii 2,5%-1 ml

D.t.d. № 6 in amp.

S. Тері астына 1 мл-ден 1 рет

#

Пентамин (Азаметоний бромиді және т.б.) - 5% - 2 мл ампулалы ерітінді - белсенді ганглиоблокатор, гипотензиялық және спазмолитикалық әсері бар. Қолданылуы бензогексонийге ұқсас, бірақ қатерлі әсері төмен.

Rp.: Sol. Pentamini 5%-1 ml

D.t.d. № 10 in amp

S. Бұлшық етке 1 мл-ден 1 рет.

#

Пирилен (Пемпиден және т.б.) - 0,005 г түймедағы – ас қорыту жолында жақсы сіңіріледі, гематоэнцефалиттік бөгеттен оңай өтеді. Гипертониялық ауру және энцефалопатия, жарақатты ауру, шеткі тамырлардың тарылуы кезінде қолданылады. Жанама әсерлері бензогексонийге ұқсас келеді.

Rp.: Pirileni0,005

D.t.d. № 10 in amp

S. 1-2 таб. күніне 3-4 рет.

#

Гигроний (Трепирий йодиді және т.б.) - 0,1 г ұнтақ 10 мл ампула түрінде шығарылады. Қан қысымын жылдам түсіреді, бұл әсері симпатикалық ганглийге бөгет жасау арқылы іске асады. Гипертониялық кризде және үлкен күретамырларға операция жасағанда қолданады.

Rp.: Hygronii 0,1

D.t.d. № 6 in ampull.

S. Амп. ішіндегі ұнтақты ерітіп, күре тамырға.

2/ Миорелаксанттар – кураре тәрізді заттар немесе шеткі қаңқа бұлшық етінің холинорецепторларына тежегіш әсер ететін дәрілер. Қимылдатқыш жүйкелермен келетін қозуды қаңқа бұлшық етіне өткізбей бөгеп тастайды.

Тубокурарин хлориді (Миостатин және т.б.) - 1% -1,5 мл ампулалы ерітінді. Анестезиологияда қаңқа бұлшық етін босаңсыту үшін, травматологияда сынықты, шыққанды салу үшін қолданады. Қолдану кезінде тыныс алу тоқтап қалуы мүмкін.

Rp.: Sol. Tubocurarini chloride 1%-1,5 ml

D.t.d. № 6 in amp

S. Күре тамырға 0,5-1,4 мг/кг салмаққа.

#

Панкуроний бромиді (Павулон және т.б.) мен пипекуроний бромиді (Ардуан және т.б.) жеңіл-желпі жылдам жасалатын операциялар кезінде қолданылады.

Дитилин (Суксаметоний йодиді және т.б.) - 2%- 5 мл ампулалы ерітінді – қысқа операциялар, брохоскопия, эзофагоскопия, цитоскопия және т.б. кезінде қолданады. Тыныс алуды әлсіретеді. Бұған ұқсас диоксоний, диплацин, т. б. миорелаксанттар қолданылады.

Rp.: Sol.Dithylini 2%-5 ml

D.t.d. № 6 in tab.

S. Күре тамырға 0,0015 г/кг салмаққа.

#

3 тарау. 2. Адренергиялық синапсқа әсер ететін

дәрілер.

Адренергиялық синапста қозуды өткізу норадреналин арқылы жүреді. Норадреналиннің биосинтезі адренергиялық нейронда тирозиннен түзіледі. Дофа, дофаминнің пайда болуы нейрон цитоплазмасында, норадреналиндік везикулада жүреді.

Жүйке қозуына жауап ретінде синапс саңылауына норадреналин бөлініп, постсинапстық мембрананың адренорецепторларымен байланысқа түседі. Денедегі адренорецепторлар химиялық қоспаларға бірдей жауап береді. Олар, α- және β- адренорецепторларға бөлінеді. Содан соң α-1-адренорецепторлар – постсинапстық (норадреналинмен байланысты), α-2-адренорецепторлар – пресинапстық және синапстың сыртында болады (адреналинмен байланысты). Β-1-адренорецепторлар жүректе, β-2-адренорецепторлар қолқа мен кеңірдекте, жатырда және тамырларда, β-3-адренорецепторлар торша майларда орналасқан.

Медицина тәжірибесінде, көбінесе адренорецепторларға әсер ететін заттар қолданылады.

1. Адреномиметиктер - адренорецепторларды қуаттаушы немесе қоздырушы заттар.

2. Адреноблокторлар - тежеуші немесе бөгеуші заттар.

3. Симпатолитиктер шеткі симпатикалық жүйкені тежейтін дәрілер.

3.2.1. Адреномиметикалық заттар:

а/. Тікелей α – және β - адренорецепторларды қоздырушы дәрілер: адреналин гидрохлориді (Adrenalini hydrochloridum), норадреналин гидротартраты (Noradrenalini hydrotartras).

б/. Тікелей емес (орталық жүйке арқылы) α – және β – адренорецепторларды қоздырады: эфедрин гидролориді (Ephedrine hydrochloride).

в/. Тікелей әсер ететін α – адренорецепторларға мезатон (Mesatonum), нафтизин (Naphthyzinum) және т.б. жатады.

г/. Тікелей β –адренорецепторларға әсер ететін -изадрин (Isadrinum), салбутамол (Salbutamolum).

Адреналин гидрохлориді (Эпинефрин және т.б.) - 0,1% ерітіндісі 1 мл ампуласы егуге арналған; 0,1% ерітіндісі 10 мл флаконы тамшы ретінде басқа дәрілермен қосып беріледі (тамырды тарылту үшін) – адренорецепторларды қоздыра отырып, жүрек қан тамырлар жүйесіне әсер етеді. Жүректің соғысы жиілеп, минуттық көлемі көбейеді, систолалық қан қысымы артады. Адреналин қарашықты кеңейтеді, қолқа мен ішектің бұлшық етін босаңсытады, қандағы қанттың мөлшерін жоғарылатып, тіндік зат алмасуды күшейтеді, сілекей бездерінен көп бөлінуін қамтамасыз етеді. Ол гликогенолизді жылдамдатады, липолизді арттырады. Әсері ету уақыты өте қысқа, өйткені моноаминоксидаза ферменті арқылы жылдам гидролизге ұшырайды.

Адреналин көбінесе анафилактикалық шокта, естен тану, қолқа астмасы, қан қысымы бірден төмендегенде, коллапс, жүректің әлсіреуі кезінде, көз қысымын төмендету үшін (пилокарпинмен бірге), ЛОР тәжірибесінде және т.б. күрделі жедел көмек керек жағдайларда қолданылады. Қатерлі әсерлеріне тахикардия, гипертензия, стенокардия ұстамасы жатады.

Rp.: Sol. Adrenalini hydrochloride 0,1% - 1 ml

D.t.d. № 10 in ampullis

S. 0,5 мл тері астына.

#

Норадреналин гидротартрат (Норэпинефрон және т.б.) - 0,2% ерітіндісі 1 мл ампуласы – көбінесе α-адренорецепторларын қоздырады. Қан қысымын көтереді және де адреналиннен айырмашылығы қайта түспейді. Бұл тек тамырларды тарылтып, жүректің соғуын сиретеді. Синустық брадикардия болады. Норадреналиннің әсерін ұзарту үшін күре тамырға егу керек.

Норадреналин бірден қан қысымы түскенде, коллапс, кардиогенді шок, іштен қан кету кезінде қолданылады. Жанамалы әсерлері: құсу, жүрек айнуы, бас ауыруы, қалтырау, тахикардия. Тері астына еккенде некроз пайда болады, сондықтан күре тамыр арқылы тамшылатып изотоникалық ерітіндімен бірге енгізген жөн.

Rp.: Sol. Noradrenalini hydrotartratis 0,2%-1 ml

D.t.d N 6 in amp.

S. Көк тамырға тамшы ретінде.

#

б/.Тікелей емес, яғни орталық жүйке арқылы созылмалы әсерін тигізетін эфедрин дәрісі, «эфедра» деген өсімдіктен алынған симпатомиметик болып аталады.

Эфедрин гидрохлориді (Эфедрозан және т.б.) - 0,025 г түймедағы; 5% ерітіндісі 1 мл ампуласы шығарылады. Бұл адреналинге ұқсас, тек әсері ұзақ. Қан қысымы төмендегенде, қолқа астмасы, аллергиялық безгек, созылмалы аллергиялық аурулар, миастения, ұйықтататын және наркоздық дәрілермен улану кезінде қолданылады. Біраз уақыттан кейін ұйқысыздық, жүректің соғуы пайда болады.

Rp.: Sol. Ephedrini hydrochloride 5%-1 ml

D.t.d. № 6 in amp.

S. Қан тамырға егу үшін.

#

в/. α-адренорецепторларға тікелей әсер ететін дәрілер.

Мезатон (Фенилэфрин, Ирифрин, Адрианол, Визадрон және т.б.) - 1% ерітіндісі 1 мл ампуласы – адреналинге ұқсас, қан тамырларын тарылтып, қан қысымын жоғарлатады, жүректің соғуын жиілетеді, қолқаны кеңейтеді. Естен тану, коллапс, қан кету, улану, ринит, коньюнктивит, жүрек соғысы бүзылып күшейгенде қолданылады.

Rp.: Sol. Mesatoni1%-1 ml

D.t.d. № 6 in aml.

S. Көк тамырға егу ретінде

#

Нафтизин (Нафазолин, Санорин және т.б.) - 0,05% ерітіндісі 10 мл флаконы мұрын тамшысы – мұрын қуысындағы қан тамырларын ұзақ уақытқа тарылтады, орталық жүйке жүйесін тежейді. Көбінесе аллергиялық ринитке қарсы қолданылады. Бұған ұқсас галазолин және т.б. дәрілер бар.

Rp.: Sol. Naphthyzini 0,05% - 10 ml

D.S. Мұрын қуысына 1-2 тамшыдан.

#

г/. β-адренорецепторларға тікелей әсер ететін дәрілер.

Изадрин (Новодрин, Эуспиран, Изопротеренол және т.б.) - 0,5% ерітіндісі - 25 мл және 1% ерітіндісі - 100 мл флаконы ингаляция түрінде беріледі және 0,005 г түймедағы – β₁ және β₂ - адренорецепторларын қоздырады. Жүрек соғуын жиілетеді, атриовентрикулярлы өткізгіштікті жеңілдетеді, жүрек автоматизмін арттырады, қолқа қысымын төмендетеді. Қолқа демікпесі, бронхылық демікпе, атриовентрикулярлық бөгет кезінде қолданылады.

Rp.: Sol. Isadrini 0,5% - 25 ml

D.S. 5-6 тамшыдан ингаляцияға.

#

Сальбутамол (Альбутерол, Асталин, Вентолин, Саламол, Сальгим, Сальтос, Эйромир және т.б) - 0,002 г және 0,004 г түймедағы; 0,1% ерітіндісі 5, 10 және 50 мл-лік флаконы – β₂ - адреномиметиктерге жатады, миометрийдің жиырылуын төмендетеді және бронхолитик ретінде демікпеге де қолданылады.

Rp.: Sol. Salbutamoli 0,1% - 10 ml

D.S. Аэрозольдық түрінде.

#

Β₂ – адреномиметиктерге, сонымен қатар, фенотерол, тербуталин және т.б. дәрілер жатады. Олардың изадриннен айырмашылығы жүректегі β₁ - адренорецепторларға әсері төмен. Әсер етуі ұзақ уақытқа созылады. Оларды бронхолитик және миометрийдің жиырылу күшін төмендету үшін қолданады.

Добутамин – β₁ - адреномиметик болғандықтан жүрек жұмысын жақсартатын дәрі ретінде қолданылады.

Rp.: Sol. Dobutamini 0,5% - 50 ml

D.S. Қан тамырға глюкозамен беріледі.

#

3.2.2. Адреноблокаторлық (бөгет жасаушы) заттар.

а/ α - адренорецепторларды тежеу әсерін тигізетін заттар – фентоламин (Phentolaminum), тропафен (Tropaphenum), прaзoзин (Prazosinum).

б/ β – адренорецепторларды тежейтін дәрілер - анаприлин (Anaprilinum), атенолол (Atenololum).

в/ α - және β – адренорецепторларға әсер ететін дәрілер - лабеталол (Labetalol) және т.б.

г/ әртүрлі басқа да адреноблокаторлар.

Фентоламин (фентоламин метансульфонаты, регитин және т.б.) - 0,025 г түймедағы; 0,005 г ұнтақ түрінде суға ерітіп қан тамырға егуге арналған – қан қысымын төмендетеді, жүрек соғуын жиілетпейді, ішектің қозғалысын күшейтеді, асқазан сөлінің бөлінуін арттырады. Шеткі қан айналым бұзылуы, гипертониялық криз, аяқ пен қол басы үсуі, күюі кезінде тез жазылу үшін, шеткі жазылмайтын трофикалық жараларға қолданылады.

Rp.: Phentolamini methansulfatis 0,005

D.t.d. № 6 in amp.

S. Иньекциялық суға ерітіп егу ретінде.

#

Тропафен (Троподифен т.б.) - 0,02 г ұнтақты ампуласы (2% және 1% болу үшін 1 және 2 мл заласыздандырылған сумен алдымен еріту керек, сосын тамыр арқылы тамшылатып егіледі, тек қан қысымын бақылап отыру керек) – фентоламиннен ұзақ әсер етеді, қан қысымын жылдам төмендетеді, қолдануы осы дәрімен бірдей. Бұл екеуі де қосымша тахикардия және ортостатикалық коллапс шақыруы мүмкін, сондықтан 3-5 сағат төсекте жату керек, жылдам тұрып кетуге болмайды, өйіткені бас айналып құлауы мүмкін.

Rp.: Tropapheni 0,02

D.t.d. № 6 in ampull.

S. Алдымен ұнтақты ерітіп алып егеді.

#

Празозин (Алверзутен, Минипресс, Польпрессин және т.б.) - 0,0005; 0,001; 0,002 және 0,005 г таблеткасы. Бұл тек постсинапстық ұсақ күре және көк тамырларға әсерін тигізеді, шеткі вазодилатациялық әсері болғандықтан бұны шеткі α-1-адреноблокатор деп атайды. Празозин әртүрлі артериялық гипертония кезінде қолданылады.

Rp.: Prazosini 0,001

D.t.d. № 10 in tab.

S. Жатар алдында 1 түймедақтан.

#

б/ β-адренорецепторларға әсер ететін дәрілер.

Анаприлин (обзидан, пропранолол, индерал, индикардин, пролол және т.б.) - 0,01 және 0,04 г түймедағы; 0,25% ерітіндісі - 1мл ампуласы; 1% ерітіндісі - 5 мл флаконы - бұған ұқсас метопролол, талинолол және т.б. дәрілер бар. Бұл β₁ және β₂ - адренорецепторларын тежейді, нәтижесінде жүректің соғуы баяулап, жұмысы нашарлайды, қан қысымы төмендейді. Гипертониялық ауру, тахикардия, синустық аритмия, стенокардия, босанар алдында жатырдың жиырылуын күшейтуге, глаукома кезінде қолданылады. Жанама әсері: бас ауыруы, шаршау, ұйқының бұзылуы.

Rp.: Sol. Anaprilini 0,25% - 1 ml

D.t.d. № 10 in ampull.

S. 1-2 мл-ден тері астына.

#

Атенолол (Атенобене, Атенова, Атенол, Аткардил, Бетадур, Бетакард, Вазкотен, Принорм, Тенолол, Тенормин, Хайпотен және т.б.) - 0,025; 0,05 және 0,1 г түймедағы – ұзақ уақытқа әсер ететін кардиоселективтік β₁ - адреноблокатор. Артериялық гипертензия, стенокардия, жедел миокард инфаркты, әртүрлі тахикардиялар кезінде қолданылады. Брадикардия, жүкті және бала емізетін әйелдерге, қант диабеті, жүрек жеткіліксіздігі кезінде пайданалуға болмайды.

Rp.: Atenololi 0.05

D.t.d. № 50 in tab.

S. 1түймедақтан күніне 2-3 рет.

#

в/ α- және β-адренорецепторларға әсер ететін дәрілер.

Лабетолол (Альбетол, Трандат және т.б.) - 0,1 және 0,2 г түймедағы; 1% ерітіндісі – 5 мл ампуласы – «гибриді» β₂ - адреномиметик (қуаттаушы) және α₁ - адреноблокатор (тежеуші) қоспасы, сондықтан тамырларды тікелей кеңейтеді. Артериялық гипертензия, жүрек тамырының тарылуы және феохромацитома (бүйрек үсті безінің қатерлі ісігі) кезінде қолданылады.

г/ Көптеген тиімді адреноблокаторлар бар - дигидроэрготоксин, окспренолол, пирроксан, бутироксан, теразозин, тамсулозин, пиндолол, надолол, тимолол және т.б.

3.2.3. Симпатолитиктер – октадин (Octadinum) және резерпин (Reserpine) - медиаторлардың синтезін зақымдап (пресинапстық фолликулдарға жиналып тұрған медиаторларды толығымен жояды), адренергиялық синапстардан қозудың өтуін тежейді, бірақ адренорецепторларға әсер етпейді. Бүкіл ұсақ тамырларда медиаторлар (норадреналин) жойылып, тамыр қысымы төмендейді.

Октадин (Абапрессин, Гуантидин, Исмелин және т.б.) - 0,025 г түймедағы – гипотензиялық әсері жақсы, сондықтан тек гипертониялық ауруды емдеу үшін қолданылады. Жанама әсерлеріне бас айналу, лоқсу, ісіну, ішек жұмысының бұзылуы, брадикардия жатады.

Rp.: Octadini 0,025

D.t.d. № 100 in tab.

S. 1-2 таблеткіден күніне 2-3 рет.

#

Резерпин (Рауседил және т.б. қоспалы дәрілер – Адельфан, Бринердин, Кристепин, Аценозин, Норматенс, Трирезид, Тринитон және т.б. – бұлардың құрамында резерпиннен басқа адреноблокаторлар, калий хлориді тағы басқа да. қан қысымын төмендетін дәрілер) 0,0001 және 0,00025 г түймедағы, адельфан, бринердин), раунатин және т.б. – индол өсімдіктің туындысы. Әсері ұзақ, бірнеше күнге созылады және қан қысымын төмендетеді. Гипертониялық ауру мен психоз емдеуде қолданылады.

Rp.: Reserpini 0,0001

D.t.d. № 50 in tab

S. 1-2 түймедақтан күніне 2 рет

#

4 тарау. Орталық жүйке жүйесінің жұмысын реттейтін дәрілер.

Бұларға адамның психологиялық жағдайына, эмоциясына, ұйқысына әсер ететін ауырсынуды сезуін төмендеткіш, наркоз тудыратын заттар жатады. Әсеріне байланысты тежеуші және қуаттаушы заттарға бөлінеді. Оларды жалпы және таңдамалы әсер ететін заттар деп бөледі.

4.1. Наркоздық (дененің сезім қуатын жоғалтатын) дәрілер.

Бұл топтағы заттар хирургиялық наркоз тудырады. Ондай жағдайда орталық жүйке жүйесі тежеліп, есінен танып, сезімталдығы төмендеп (бірінші кезекте ауру қабылдағыш), қолқа бұлшық етінің қысымы төмендейді. Бұл өзгерістер орталық жүйке жүйесі (ОЖЖ) нейрон арқылы қозуды тежеу салдарынан болады. Бұл кезде қозудың өтуі нашарлап, өзара қатынас өзгереді, аралық ми, ортаңғы ми, жұлынның қызметтері бұзылады. Наркоздың бірнеше сатысы бар:

I сатысы – анальгезиялық

II сатысы – қозу

III сатысы – хирургиялық ұйқы:

1 – дәрежеде – үстіртін наркоз

2 – дәрежеде – жеңіл наркоз

3 – дәрежеде – терең наркоз

4 – дәрежеде - өте терең наркоз

IV сатысы – агония, өлім алдындағы жағдай.

Наркоздық дәрілер тәжірибелік медицинада қолданылуына байланысты мынадай топтарға бөлінеді:

1.Ингаляциялық (сұйық дәріні бүрку ретінде ауа арқылы беру, басқаша айтқанда тамақты булау):

а/наркозға арналған сұйық ұшатын заттар: наркозға арналған эфир (Aether pro narcosi), фторотан (Phthorothanum) және т.б.

б/газ тәріздес заттар: азот тотығы (Nitrogenium oxydulatum), циклопропан (Сyclopropane).

2.Ингаляциялық емес (дәріні тамыр арқылы енгізу) наркозға арналған заттар. Бұлар әсерінің ұзақтығына қарай келесі топтарға бөлінеді:

1) аз уақыт әсер ететін: пропанидин (Propanidine), пропофол (Propofol), кетамин (Ketamini hydrochloridum).

2) орташа (20-50 минут) әсер ететін: тиопентал-натрий (Thiopentalum-natrium).

3) ұзақ уақыт әсер ететін: натрий оксибутираты (Natrii oxybutiras).

4.1.1. Ингаляциялық дәрілер.

Наркозға арналған эфир (Анастетик эфир және т.б.) – наркоздық белсенділігі жоғары, улылығы төмен. Эфирлік наркозды басқару оңай. Наркоздық сатылары: бірінші сатысында, яғни анальгезия кезінде ауру сезгіштігін басып, төмендетіп жібереді; екінші сатысында санасы сақтаулы, бірақ қабылдауы нашарлайды. Амнезия (ұмытшақтық) қабілеті жоғалады. Қимылы мен сөзі көбейіп, тынышсызданып кетеді, қарашығы үлкейеді; үшінші сатысында, хирургиялық наркозда ауру сезгіштігі жоғалады, пульсі сирейді, санасы жоқ. Серігу сатысы – 30 минутқа созылады, кейде құсуы мүмкін.

Rp.: Aetheris pro narcosi 150 ml

D.t.d. № 3.

S. Ингаляциялық наркоз үшін.

#

Фторотан (Галотан, Наркотан, Флуотан және т.б.) – наркоздық белсенділігі жоғары, эфирден 3-4 есе асып түседі. Наркоздық әсері қысқа, сондықтан жылдам терең наркозға енуі мүмкін. Қан қысымын түсіріп, жүрек аритмиясы пайда болуы мүмкін. Басқа наркоздық дәрілермен араластырып береді. Жас және қарт адамдарға байқап беру керек.

Rp.: Phthorotani 50 ml

D.t.d. № 2

S. Ингаляциялық наркоз үшін.

#

Құрамында фторлы заты бар дәрілерге басқа да препараттар жатады: энфлуран (Этран), изофлуран (Форан) және т.б. Бұлар дәрілерді қолданғанда наркозға кіруі және шығуы жылдам келеді, тыныс жолдарын тітіркендірмейді, көбінесе амбулаториялық тәжірибеде қолданады.

Азот тотығы (Нитрогенді тотығы) – улылығы аз, тітіркендірмейді. Басты кемшілігі наркоздық белсенділігі төмен. Азот тотығы тек хирургиялық операцияға ғана емес, сондай-ақ инфаркт кезінде, әйелдер босанғанда да қолданылады. Бұл дәрі өкпеден өзгермеген күйде шығады.

4.1.2. Ингаляциялық емес дәрілер.

Бұл топқа парентералды жолмен қолданылатын заттар жатады. Көбіне күре тамыр арқылы береді. Басқарылмайтын наркозға жатады. Сондықтан өте қауіпті, тез терең наркозға түсіп кетеді.

Пропанидид (Сомбревин және т.б) - 5% ерітіндісі 10 мл ампуласы қан тамырға егуге арналған дәрі – наркоздық әсері бірден көрінеді. Қозу сатысы болмайды. Амбулаториялық тәжірибеде қысқа операцияға қолданылады.

Rp.: Sol. Propanididi 5%-5ml

D.t.d. № 6 in amp.

S. Қан-тамырға егу ретінде.

#

Пропофол (Диправан, Пофол, Рекофол және т.б) - 1% ерітіндісі 20 мл ампуласы; 50 және 100 мл флакондар бар – наркоздық әсері жылдам және уақыты қысқа (10-15 минут). Қысқа операцияларға қолданылады.

Тиопентал-натрий (Тиопентал және т.б.) - 0,5 г және 1 г ұнтағы 20 мл-лік ампулада болады – наркоздық әсері 1 минуттан кейін басталады, қозу сатысы байқалмайды. Ұзақтығы 20-30 минут. Бұлшық еттер дірілдеуі, апноэ мен коллапс болуы мүмкін. Бауыр жетіспеушілігінде қолдануға болмайды. Қысқа уақытты наркоздарға қолданады.

Rp.: Thiopentali-natrii 1,0

D.t.d. № 6 in amp.

S. 40 мл суға ерітіп, 10-12 мл-ден күре тамырға.

#

Кетамин (Велонаркон, Калипсол, Кеталар және т.б) - 1% және 5% ерітіндісі 2; 5 және 10 мл-ден ампуласы; 1%, 5% және 10% ерітіндісі 5, 10 және 20 мл флаконы шығарылады. Ауырсынуды сезуді төмендетеді және ұйықтатуы мүмкін. Жалғыз өзін және басқа да дәрілермен бірге көптеген қысқа операциялар үшін қолданады.

Rp.: Sol. Ketamini 1%-5 ml

D.t.d. № 6 in amp.

S. Бұлшық етке және қан тамырға егу үшін.

#

Натрий оксибутираты (Натрий оксибаты және т.б.) - 20% ерітіндісі 10 мл-ден ампулада, 5% ерітіндісі 400 мл сироп түрінде ішуге арналған. Седациялық, ұйықтатқыш, наркоздық және гипоксияға қарсы әсері бар. Гематоэнцефалдық бөгеттен жақсы өтеді. Хирургиялық наркоз 30-40 минуттан кейін басталады, ал ұзақтығы 3 сағатқа дейін созылады. Улылығы төмен, кейде гипокалиемия байқалады. Мөлшері асып кеткенде тыныс алу орталығының жұмысын нашарлатады. Миға, өкпеге әсері шамалы болғандықтан торокальді хирургияда қолданылады.