Кеңістіктік торлардағы дифракция

Жарық дифракциясы бірөлшемді торларда (параллель штрихтар жүйесі), екіөлшемді торларда (штрихтар бір жазықтықта өзара перпендикуляр бағыттарда сызылған) және кеңістіктік (үшөлшемді) торларда байқалады. Кеңістіктік торлар - периоды тұрақты және электромагниттік толқын ұзындығымен шамалас, құрылым элементтерінің пішіні геометриялық дұрыс болып келетін және периодты қайталанып орналасатын кеңістіктік жүйе (жиын).

Кристаллдар - тор тұрақтысы (периоды) 10^-10 м-ге жуық үшөлшемді кеңістіктік жиын болғандықтан, рентген сәулелерінің (λ=10^-15÷10^-8м) дифракциясын бақылау үшін қолданылады.

Айталық, кристалл бір-бірінен d қашықтықта орналасқан параллель кристаллографиялық жазықтықтардан тұрсын. Параллель монохромат сәулелер шоғы (1, 2) сырғу бұрышымен түседі (түскен сәуле мен кристаллографиялық бет арасындағы бұрыш) және кристалл тордың атомдарын қоздырады. Ал қозған атомдар өзара бір-бірімен интерференцияланатын екінші ретті когерентті толқындардың (1^/, 2^/) көзі болып табылады. Интенсивтіліктің максимумдары атомдар жатқан жазықтықтардан шағылған толқындардың бірдей фазада болатын бағыттарында байқалады: -