Диэлектриктердегі өріс

Вакуумда әр аттас зарядталған шексіз екі жазықтық туғызған өрісті қарастыралық. Өріске біртекті диэлектрик пластинканы орналастыратын болсақ, қорытқы өріс мынаған тең болады: Өрістің әсерінен диэлектрик поляризацияланады да оның бетінде тығыздығы байланысқан зарядтар пайда болады. Бұл зарядтар пластинканың ішінде кернеулігі -ге тең болатын біртекті өрісті туғызады. Сондықтан: Өрістің кернеулігі шамасына тең. Бұдан,

.

14. Электрлік ығысу.

Электрлік ығысу (электрлік индукция) өрнегі:

Өлшемсіз шаманы ортаның салыстырмалық диэлектрлік өтімділік немесе жай ғана диэлектрлік өтімділік деп атайды. Сонда: .

Электрлік ығысу векторының өлшем бірлігі – Кл/м².

Диэлектриктегі зарядқа әсер ететін күш:

Поляризацияланғанда диэлектриктердің деформациялануы электрострикция деп аталады.

Тұйықталған бет үшін электрлік ығысу векторын есептеуде Остроградский – Гаусс теоремасы мына түрде жазылады:

Ф .

Егер еркін зарядтар тұйықталған беттің ішінде көлемдік тығыздықпен бөлініп таралған болса, онда формула мына түрге өзгереді:

Ф

15. Электр өрісіндегі өткізгіштер. Электр сиымдылығы.

Өткізгіштегі зарядты қанша есе арттырсақ, онда өрістің әрбір нүктесіндегі кернеулігі де сонша есеге артады. Олай болса, бірлік зарядты шексіздіктен өткізгіштің бетіне алып келу үшін істелген жұмыс және оның потенциалы еселеп артады. Сонымен оқшауланған өткізгіш үшін: .

Мұндағы пропорционалдық коэффициент С өткізгіштердің электр сиымдылығы деп аталады, ол . Сонымен, сиымдылық сан жағынан өткізгіштің потенциалын бір өлшемге арттыруға қажетті зарядқа тең. Сиымдылықтың өлшем бірлігі: Фарада (Ф) деп аталады.

16. Конденсаторлар және оларды қосу.

Оқшауланған өткізгіштердің сиымдылығы аз болады. Практикада өткізгіштерді өзін қоршаған денелермен салыстырғанда шамалы потенциалы бола тұрып, шамасы едәуір зарядтарды жинақтайтын қондырғылар қажет болады. Осындай қондырғыларды конденсаторлар деп атайды.

Конденсатор сиымдылығы:

1. Жазық конденсатордың сиымдылығы:

Мұндағы: d – астарлардың арақашықтығы; S - астардың ауданы; - ортаның диэлектрлік өтімділігі.

2. Цилиндрлік конденсатордың сиымдылығы:

3. Сфералық конденсатордың сиымдылығы:

Конденсаторларды параллель қосқан кезде сиымдылық:

Конденсаторларды тізбектей қосқан кезде сиымдылық: